Οι κάτοικοι του χωριού Τσενζιαλίνγκ έχουν μάθει να ζουν με τον φόβο. Οι πλαγιές του λόφου στον οποίο ζουν τρέμουν. Το έδαφος γεμίζει ρωγμές και χάνεται κάτω από τα πόδια τους. Οσοι έμειναν εδώ, κοντά στο φράγμα των Τριών Φαραγγιών, παρκολουθούν καθημερινά τα νερά να φουσκώνουν απειλητικά. Το πελώριο έργο παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας θα υποτάξει τη δύναμη του ποταμού Γιανγκτσέ. Ομως, οι πιέσεις που ασκούνται στις όχθες είναι εξοντωτικές και κάνουν τους επιστήμονες και τους τοπικούς αξιωματούχους να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανή καταστροφή.
Η Ξιάνγκ Σιουνγκάι έζησε όλη της τη ζωή, 84 ολοκληρα χρόνια, σε τούτο τον τόπο και μόνο πέρυσι ένιωσε τόσο φόβο. Τα παράθυρα του σπιτιού της έτρεμαν τόσο που λίγο έλειψε να γίνουν κομμάτια, ενώ το έδαφος άρχισε να… βρυχάται. Οι συγχωριανοί της επιμένουν ότι για την κατάσταση φταίει το φράγμα των Τριών Φαραγγιών. «Η γη τρέμει και ανοίγει, αλλά είμαστε φτωχοί άνθρωποι και δεν μπορούμε να φύγουμε» λέει απελπισμένη η Ξιάνγκ.
Διάβρωση των εδαφών
Οι ντόπιοι που ζουν κατά μήκος τους ταμιευτήρα, σε μία απόσταση 660 χιλιομέτρων, παραπονούνται για τη διάβρωση των εδαφών, τις κατολισθήσεις και τις καθιζήσεις που ήδη από πέρυσι, οπότε το επίπεδο των υδάτων στο φράγμα ανήλθε για δεύτερη φορά, διαρκώς επιδεινώνονται.
Μπορεί οι τοπικές αρχές να δεσμεύονται ότι θα καταφέρουν να επιλύσουν τα προβλήματα που γεννάει η κατασκευή του φράγματος, αλλά οι φτωχοί αγρότες που κατοικούν στην περιοχή εξακολουθούν να φοβούνται.
Το φράγμα των Τριών Φαραγγιών είναι το μεγαλύτερο του κόσμου, ένα θαύμα μηχανικής, που θα τιθασεύσει τον τρίτο μακρύτερο ποταμό του κόσμου και θα εκμεταλλευτεί τη δύναμη του. Ταυτόχρονα, όμως, είναι η αιτία που 1,4 εκατ. άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους.
Οι επιστήμονες είχαν εξ αρχής προβλέψει ότι το μεγαλόπνοο έργο θα προκαλούσε προβλήματα. Καθώς τα επιπέδα του ύδατος στο φράγμα πότε ανεβαίνουν και πότε περιορίζονται, διαβρώνουν τις ακτές.
Ο Λι Χενγκσούν, ειδικός σε θέματα περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Τσονγκουίνγκ, δεν μετράει τα λόγια του. «Η περιοχή όπου κατασκευάστηκε το φράγμα ήταν πάντα επιρρεπής σε κατολισθήσεις. Τώρα οι διακυμάνσεις του ύδατος ασκούν στις όχθες επικίνδυνες πιέσεις, καθώς αποσταθεροποιούν τα στρώματα εδάφους και πετρωμάτων. Ετσι, η διαδοχική εμφάνιση ξηρασίας και καταρρακτώδους βροχής είναι πολύ πιθανό να επιφέρει καθίζηση».
Τον Ιούλιο του 2003, όταν άρχισε για πρώτη φορά να γεμίζει το φράγμα με νερό, μια κατολίσθηση στο χωριό Κιαντσιαπίνγκ της επαρχίας Ζιγκούι του Χιουμπέι σκότωσε 24 ανθρώπους και άφησε αστέγους 1.100, ενώ ολόκληρος ο λόφος μεταβλήθηκε σε άμορφη μάζα από χώμα, βράχους και ερείπια σπιτιών. Το βροχερό καλοκαίρι του 2007, το τραγικό σενάριο επαναλήφθηκε όταν κατολισθήσεις λάσπης σε ολόκληρη την περιοχή του φράγματος προκάλεσαν τον θάνατο 13 ανθρώπων.
Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων «Νέα Κίνα», υπάρχουν τουλάχιστον 1.900 σημεία γεωλογικού κινδύνου στην περιοχή του φράγματος. Σε 362 περιπτώσεις πρέπει να αντιμετωπισθούν άμεσα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιστήμονες των κρατικών ινστιτούτων που παρακολουθούν την κατάσταση είναι εξαιρετικά επικριτικοί και υποστηρίζουν ότι οι τοπικοί αξιωματούχοι δεν πράττουν τίποτα για να προλάβουν την καταστροφή. «Τόσο το εύρος όσο και η ένταση των προβλημάτων έχουν υπερβεί κάθε πρόβλεψη» δήλωσε ο Λιου Τσανγκμίνγκ, μηχανικός της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών που ασχολείται με το φράγμα.
Σήμα κινδύνου
Βέβαια, έχει ήδη ακουστεί το σήμα κινδύνου που εκπέμπουν οι επιστήμονες. Τον Απρίλιο, ο πρωθυπουργός της χώρας Τζιαμπάο, γεωλόγος το επάγγελμα, ανέλαβε την προεδρία της επιτροπής κατασκευής του φράγματος και λίγο αργότερα συγκάλεσε κυβερνητική σύσκεψη για την εξέρευση τρόπων με τους οποίους θα λυθούν οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που εγκυμονεί το έργο.
Τον Σεπτέμβριο, εξάλλου, ένας από τους ανώτερους αξιωματούχος του προγράμματος κατασκευής του φράγματος προειδοποίησε για την επερχόμενη καταστροφή που θα προκληθεί από τις μεταβολές της γεωλογικής δομής στην περιοχή. Εκτοτε, οι αξιωματούχοι «αλλάξαν σκοπό» και υποστηρίζουν ότι όλα βρίσκονται υπό έλεγχο. Και όμως οι καθιζήσεις και οι κατολισθήσεις δεν αφήνουν περιθώρια καθησυχασμού στους ντόπιους πληθυσμούς. Πρέπει είτε να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους είτε να αποδεχθούν τον κίνδυνο που διατρέχουν και να ζήσουν με αυτόν.
Εφιαλτική η ρύπανση του ποταμού Γιανγκτσέ
Περισσότεροι από 30,5 δισ. τόνοι βιομηχανικών, γεωργικών και άλλων αποβλήτων ερρίφθησαν πέρυσι στα νερά του Γιανγκτσέ, του μεγαλύτερου ποταμού της Κίνας, ανέφεραν κινεζικά ΜΜΕ, σημειώνοντας ότι πρόκειται για ποσότητα ρεκόρ, διπλάσια από της περασμένης εικοσαετίας. Τα απόβλητα αυξήθηκαν κατά 900 εκατ. τόνους (ποσοστό 3,1%) από το 2006. Σύμφωνα με τους περιβαλλοντολόγους η κατάσταση θα επιδεινωθεί μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του φράγματος των Τριών Φαραγγιών. Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι το φράγμα θα μεταβάλει το ποτάμι σε μία πελώρια «τουαλέτα» με στάσιμα νερά. Κοινή έκθεση, που συντάχθηκε από Κινέζους και Ελβετούς επιστήμονες στις αρχές του μήνα, αναφέρει ότι η ρύπανση στον Γιανγκτσέ είναι «τεράστια» αλλά η οικολογική καταστροφή μπορεί να αντιστραφεί, εφόσον φυσικά η κινεζική κυβέρνηση λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Πολλά από τα είδη που ζουν στα οικοσυστήματα του ποταμού βρίσκονται στα πρόθυρα του αφανισμού, όπως το λευκοπτέρυγο δελφίνι και ο οξύρρυγχος του Γιανγκτσέ.