«Οι άνθρωποι μπορεί να εκπαιδευτούν ώστε να γίνουν περισσότερο ευφυείς, αυξάνοντας τις ικανότητες του εγκεφάλου τους», είναι το αισιόδοξο συμπέρασμα μιας νέας μελέτης. Εως σήμερα είναι ευρέως αποδεκτό ότι το «είδος» της πνευματικής ικανότητας που μας επιτρέπει να επιλύουμε νέα προβλήματα, χωρίς να υπάρχει κάποια σχετική προηγούμενη εμπειρία -αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν ρευστή ευφυία- είναι έμφυτo και δεν μπορεί να διδαχθεί (αν και πολλοί άνθρωποι μπορούν να αυξήσουν τον σχετικό βαθμό ικανότητας με διάφορα τεστ).
Στη νέα μελέτη οι ερευνητές περιγράφουν μια μέθοδο για τη βελτίωση αυτής της δεξιότητας μαζί με πειράματα για να αποδείξουν του λόγου το αληθές. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το κλειδί ήταν η προσεκτικά δομημένη εκπαίδευση σε λειτουργούσα μνήμη – το είδος της μνήμης που επιτρέπει π.χ. την απομνημόνευση ενός αριθμού τηλεφώνου τόσο όσο να μπορούμε να τον πληκτρολογήσουμε. Αυτός ο τύπος μνήμης είναι στενά συνδεδεμένος με τη ρευστή ευφυΐα, και φαίνεται να βασίζεται στο ίδιο «κύκλωμα» του μυαλού. Ετσι οι ερευνητές σκέφτηκαν ότι η βελτίωση αυτού του «κυκλώματος» θα μπορούσε να οδηγήσει στη βελτίωση και της ρευστής ευφυΐας.
Τεστ συγκέντρωσης
Καταρχήν μέτρησαν τη ρευστή ευφυΐα τεσσάρων ομάδων εθελοντών με τη χρησιμοποίηση συγκεκριμένων τεστ. Ακολούθως εκπαίδευσαν καθεμία ομάδα σε μια περίπλοκη προσπάθεια απομνημόνευσης. Επρόκειτο για μια περίτεχνη παραλλαγή πάνω στη συγκέντρωση, το παιχνίδι που παίζουν τα παιδιά με τις κάρτες και στο οποίο οι συμμετέχοντες απομνημόνευαν συγχρόνως τα ακουστικά και οπτικά ερεθίσματα που τους παρουσιάστηκαν και τα οποία έπρεπε να θυμηθούν αργότερα. Το παιχνίδι διαμορφώθηκε έτσι ώστε όταν οι συμμετέχοντες επιτύγχαναν, οι προσπάθειες γίνονταν δυσκολότερες και όταν αποτύγχαναν γίνονταν ευκολότερες. Αυτό εξασφάλιζε υψηλό επίπεδο δυσκολίας ρυθμισμένο σε κάθε έναν συμμετέχοντα, αλλά όχι τόσο υψηλό, ώστε να καταστρέφει τη διάθεση, την όρεξη, για να συνεχίσει να προσπαθεί.
Οι τέσσερις ομάδες ακολούθησαν μισή ώρα εκπαίδευσης ημερησίως για 8, 12, 17 και 19 ημέρες αντιστοίχως. Στο τέλος κάθε εκπαίδευσης, οι ερευνητές έλεγχαν εκ νέου τη ρευστή ευφυΐα των συμμετεχόντων. Για να βεβαιωθούν όσον αφορά τη βελτίωση των δεξιοτήτων τους, οι ερευνητές τους συνέκριναν με ομάδες ελέγχου που υποβάλλονταν στα τεστ χωρίς εκπαίδευση. Τα αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ ήταν εντυπωσιακά. Αν και οι ομάδες ελέγχου κατέγραψαν επίσης καλύτερες επιδόσεις, η βελτίωση στις εκπαιδευμένες ομάδες ήταν σαφώς μεγαλύτερη. Επιπλέον, όσο περισσότερο χρόνο εκπαιδεύονταν, τόσο μεγαλύτεροι ήταν οι βαθμοί τους. Ολοι οι διαγωνιζόμενοι από τους ασθενέστερους έως τους ικανότερους, κατέγραψαν σημαντική βελτίωση.
Τρόποι άσκησης
«Η ευφυΐα θεωρείται πάντα ένα κυρίως αμετάβλητο κληρονομούμενο χαρακτηριστικό», σημείωσε η Susanne M Jaeggi, μεταδιδακτορική υπότροφος ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν και εκ των συγγραφέων της εργασίας. Ωστόσο, «τα αποτελέσματα δείχνουν ότι μπορείτε να αυξήσετε την ευφυΐα σας με κατάλληλη εκπαίδευση», συμπλήρωσε. Πώς λειτουργεί η εκπαίδευση; Οι συγγραφείς της μελέτης προτείνουν μερικές πτυχές της άσκησης που αφορούν την επίλυση νέων προβλημάτων: αγνόηση άσχετων ζητημάτων, καταγραφή συνεχιζόμενης απόδοσης, επιτυχία σε δύο ταυτόχρονες προσπάθειες και σύνδεση σχετικών ζητημάτων στον χώρο και στον χρόνο. Ουδείς γνωρίζει πόσο χρόνο θα διαρκέσουν τα οφέλη μετά τη διακοπή της εκπαίδευσης, είπε η Dr Jaeggi και η σχεδίαση του προγράμματος δεν επέτρεψε στους ερευνητές να προσδιορίσουν κατά πόσο η επιπλέον εκπαίδευση θα συνέχιζε να προσθέτει περαιτέρω… εγκεφαλικά κέρδη.