Συντηρητικοί αρθρογράφοι την κατηγορούν για έλλειψη πατριωτισμού και υποβόσκουσα φυλετική οργή. Ενας μπλόγκερ, ο οποίος υποστηρίζει τη Χίλαρι Ρόνταμ Κλίντον, διαδίδει ότι η Μισέλ Ομπάμα εκφώνησε μια καταγγελτική ομιλία στην ενορία της, για τις αμαρτίες των «ασπρουλιάρηδων». Η ίδια κουνάει με νόημα το κεφάλι της. «Εντυπωσιάζεσαι καμιά φορά από το πόσο μεγάλα ψέματα μπορεί να λέγονται», είπε σε μια συνέντευξη, προσθέτοντας: «Μα, «ασπρουλιάρηδες;» Οποιος τα λέει αυτά, δεν με γνωρίζει. Δεν ξέρει τη ζωή μου. Δεν ξέρει τίποτα για μένα».
Δύσκολα θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος τα σημερινά της προβλήματα, το περασμένο φθινόπωρο και το χειμώνα. Η Μισέλ Ομπάμα έδειχνε να χειρίζεται άνετα την προεκλογική εκστρατεία και κέρδιζε εύσημα για τον τρόπο, με τον οποίο αναφερόταν στο σύζυγό της, παρουσιάζοντάς τον με χιούμορ και πολύ πιο ανθρώπινο.
Στη συνέχεια ήλθαν τα φραστικά ολισθήματα. Στο Μάντισον, το Φεβρουάριο, είπε στους ψηφοφόρους ότι η ελπίδα σάρωνε την Αμερική και πρόσθεσε: «για πρώτη φορά, στην ενήλικη ζωή μου, είμαι υπερήφανη για τη χώρα μου». Τα δελτία ειδήσεων «έπαιξαν» άπειρες φορές αυτές τις λίγες λέξεις.
Απόγονος σκλάβων
Ο Μπαράκ Ομπάμα συχνά ξεπερνά τις διαχωριστικές γραμμές· και η υποψηφιότητά του έδειχνε να προοιωνίζεται τη μεταφυλετική εποχή. Η ταυτότητα της Μισέλ Ομπάμα είναι λιγότερο ευμετάβλητη. Είναι απόγονος σκλάβων και προϊόν του South Side, της παραδοσιακής γειτονιάς των μαύρων στο Σικάγο. Εχει την τάση να ανάβει εκεί, όπου αυτός είναι ήρεμος κι αυτό μπορεί να την κάνει επιρρεπή στις επιθέσεις.
Οι γελοιογραφίες της Μισέλ Ομπάμα ως Οργισμένης Μαύρης την αναστατώνουν, ισχυρίζονται οι φίλοι της. Η δική της οικογένεια ξεπερνά τα φυλετικά όρια -η πεθερά της, η κουνιάδα κι ένας θείος είναι λευκοί- και η ίδια έχει περάσει μεγάλο μέρος της ζωής της, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τη φυλετική απέχθεια. Η Ομπάμα ήταν ανάμεσα στους λιγοστούς μαύρους μιας από τις επιφανέστερες εταιρείες νομικών του Σικάγο και αργότερα ηγήθηκε ενός προγράμματος που επιδίωκε να εκτονώσει τη φυλετική έχθρα στο South Side. Ως στέλεχος νοσοκομείου, συχνά χρειάστηκε να ισορροπήσει τις εντάσεις, ανάμεσα σε ένα ίδρυμα λευκών και μια καχύποπτη μαύρη κοινότητα.
Ωστόσο, η 44χρονη γυναίκα μιλάει ορισμένες φορές μ’ ένα πάθος και μια επιμονή, ασυνήθιστες για μια δυνάμει Πρώτη Κυρία, στην προεκλογική εκστρατεία. Λέει, για παράδειγμα, στους ψηφοφόρους, «ο Μπαράκ δεν θα σας επιτρέψει ποτέ να επιστρέψετε στη συνηθισμένη ζωή σας – απαθείς και εγκλωβισμένοι». Ισχυρίζεται ότι πρόθεσή της είναι να δημιουργήσει έναν ιδεαλισμό, όμοιο με εκείνο του Τζον Φ. Κένεντι και τονίζει τη δική της διαδρομή, αλλά με τις αυταρχικές αναφορές της, ορισμένοι -και όχι μόνο συντηρητικοί- ακούν μια διάλεξη.
Λίγο πριν ο σύζυγός της ανακοινώσει την υποψηφιότητά του για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών, η Ομπάμα φέρεται να εκμυστηρεύτηκε σε φίλους: ο Μπαράκ κι εγώ θα παρουσιάσουμε μια ασυνήθιστη εικόνα, για το μεγαλύτερο μέρος της Αμερικής, ενός αγαπημένου μαύρου ζευγαριού της ανώτερης τάξης, με άποψη και παιδιά…
Φοιτήτρια στο «λευκό» Πρίνστον
Η Μισέλ Ρόμπινσον μεγάλωσε στο «μαύρο τμήμα» ενός διαιρεμένου Σικάγο. Αυτή και ο αδελφός της, Κρέιγκ, ζούσαν με τους γονείς τους, στο δεύτερο πάτωμα ενός μπανγκαλόου. Ο πατέρας της, Φρέζιερ Ρόμπινσον, ήταν υδραυλικός στην υπηρεσία ύδρευσης του Σικάγο και τοπικό κομματικό στέλεχος των Δημοκρατικών. Η μητέρα της, Μαριάν, έφερνε στο σπίτι βιβλία για να προχωράνε τα παιδιά της στο σχολείο. Η εργατική γειτονιά ήταν γεμάτη από θείους και παππούδες, συλλόγους και βελανιδιές. Το 1981 έφυγε για το Πρίνστον, ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα όπου επικρατούσαν οι λευκοί και διατηρούσε τις αριστοκρατικές παραδόσεις του. Ηταν μια από τους 94 μαύρους πρωτοετείς, σε μια τάξη με παραπάνω από 1.100. Μαύροι και λευκοί φοιτητές σπανίως έκαναν παρέα. Στην πτυχιακή εργασία της, η Ομπάμα έγραφε «η εμπειρία μου στο Πρίνστον μ’ έκανε να συνειδητοποιήσω περισσότερο από ποτέ τη «μαυρίλα» μου» και στη συνέχεια έθετε το ερώτημα, μήπως η εμβάπτιση σ’ ένα ελιτίστικο ίδρυμα λευκών απομακρύνει τους μαύρους από την κοινότητά τους.
Εκανε έρευνα ανάμεσα στους μαύρους απόφοιτους του Πρίνστον για την απάντηση: «Ο δρόμος, που επέλεξα να ακολουθήσω, παρακολουθώντας το Πρίνστον», έγραφε η Ομπάμα στην εισαγωγή, «πιθανότατα θα με οδηγήσει στην περαιτέρω ενσωμάτωση… και η αφομοίωση σ’ ένα λευκό πολιτιστικό και κοινωνικό οικοδόμημα, θα μου επιτρέψει να παραμείνω στην περιφέρεια μιας κοινωνίας, χωρίς ποτέ να γίνω πλήρες μέλος». Ορισμένοι λένε σήμερα ότι αυτή η θέση αποδεικνύει ότι η Ομπάμα είναι μέλος του κινήματος των μαύρων.
Στην υπηρεσία της κοινότητας
Οταν αποφοίτησε από τη νομική σχολή του Χάρβαρντ το 1988, η Μισέλ Ομπάμα προσλήφθηκε στη Sidley Austin, μια εταιρεία νομικών. Είχε καλό μισθό και ακόμη καλύτερες προοπτικές. Τότε πέθανε ένας στενός φίλος από το κολέγιο. Το ίδιο και ο πατέρας της, ο οποίος υπέφερε χρόνια από πολλαπλή σκλήρυνση. Η Μισέλ τον λάτρευε τόσο, ώστε καθόταν στα γόνατά του ακόμη και ενήλικη.
«Κοίταξα τη γειτονιά μου κι ένιωσα ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσω τις ικανότητές μου για τον τόπο που μεγάλωσα», λέει σε συνέντευξη. «Ηθελα μια καριέρα με κινητήριο δύναμη το πάθος κι όχι τα χρήματα». Κι έτσι τάχθηκε στην υπηρεσία της κοινότητας.
Η Ομπάμα άνοιξε στο Σικάγο το πρώτο κεφάλαιο ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, με την ονομασία Public Allies. Τη μια μέρα, χτύπαγε πόρτες αναζητώντας νεαρούς ηγέτες στο Cabrini Green, ένα συγκρότημα κατοικιών τόσο βίαιο και παραμελημένο, το οποίο αργότερα κατεδαφίστηκε. Την άλλη, ανακάλυπτε τον Χοσέ Ρίκο, ένα νεαρό Μεξικανό, τόσο αποξενωμένο ώστε προτιμούσε να παραμείνει παράνομος μετανάστης, παρά να αποκτήσει υπηκοότητα. Σήμερα, είναι επικεφαλής του πολυπολιτισμικού σχολείου, που βοήθησε να αρχίσει στο Σικάγο. Επέμενε οι λευκοί νέοι από το Swarthmoreνα δουλεύουν μαζί με τα μέλη των συμμοριών και τις νεαρές μητέρες, που ζουν από την πρόνοια. Το 2001 ήταν ήδη παντρεμένη εννιά χρόνια και μητέρα δύο κοριτσιών, όταν ανέλαβε καθήκοντα αντιπροέδρου του τομέα κοινωνικών υποθέσεων, στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Γρήγορα ανακάλυψε πόσο οδυνηρές ήταν αυτές οι υποθέσεις.
Αντί να τραβήξουν την Ομπάμα στο παρασκήνιο, οι άνθρωποι της εκστρατείας του συζύγου της, την ωθούν στο προσκήνιο. Παραμένει μια χαρισματική προσωπικότητα κι όταν πιάνει το χέρι του συζύγου της στη σκηνή, ή όταν μιλάει γι’ αυτόν σαν πατέρα, λέει στους ψηφοφόρους ότι είναι ένας «κανονικός τύπος». Αυτή η γυναίκα από το South Side τον κρατά στην απτή πραγματικότητα.