Περίπου 42 εκατομμύρια είναι ο πληθυσμός των αλλοδαπών που ζουν στη Δυτική Ευρώπη – μια αύξηση άνω του 30% συγκριτικά με το 1995. Και αν οι Οδηγίες για την υποδοχή αιτούντων άσυλο (2003) και την παροχή καθεστώτος πρόσφυγα (2005) αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υλοποίησης, κυρίως στα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου, η νέα στρατηγική της κοινής μεταναστευτικής πολιτικής δημιουργεί σε πολλούς βάσιμες ανησυχίες, η κριτική που ασκείται κάνει λόγο για σκληρά έως εκδικητικά μέτρα, που δεν συνάδουν με το πολιτιστικό υπόβαθρο της Ε.Ε. και τις αξίες που αυτή εκφράζει. Η Οδηγία για τις «επιστροφές» (που αφορά τους παράνομους μετανάστες) υπερψηφίσθηκε την περασμένη Τετάρτη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με απόρριψη των τροπολογιών που είχαν καταθέσει οι Σοσιαλιστές, οι Πράσινοι και η Ευρωπαϊκή Ενωτική Αριστερά.
Τα κύρια σημεία της είναι τα εξής:
– Η Οδηγία παρέχει δυνατότητα κράτησης έως 18 μήνες,
– Απαγορεύει την επανεισδοχή για πέντε έτη σε όσους δεν αναχωρούν εθελοντικά,
– Αφήνει στη διακριτική ευχέρεια των κρατών την παροχή δωρεάν νομικής βοήθειας,
– Δεν διασφαλίζει τις ευάλωτες ομάδες (παιδιά και μητέρες, ασυνόδευτοι ανήλικοι, ηλικιωμένοι κ.ά.).
Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ελληνας ευρωβουλευτής, κ. Σταύρος Λαμπρινίδης, μίλησε για «παζάρεμα» διατάξεων που θα έπρεπε να θεωρούνται αδιαπραγμάτευτες, για προβληματικότατο «κατώτατο κοινό παρανομαστή», ασαφή και αφημένο στη διακριτική ευχέρεια εφαρμογής από κυβερνήσεις που έχουν αποδείξει την «έλλειψη ευαισθησίας τους». Μίλησε ακόμα για μια εναρμόνιση «που τελικά δεν εναρμονίζει και δεν ανταποκρίνεται σε βασικές αξίες και αρχές της Ευρώπης».
Η Υπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες σε κείμενο θέσεών της εκτιμά ότι η Οδηγία:
– Δεν διασφαλίζει επιστροφές (εθελοντική, απέλαση ή επαναπροώθηση) με ασφάλεια και σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας,
– Θέτει σε αμφιβολία τα δικαιώματα όσων λαμβάνουν απορριπτική απάντηση σε αίτημα ασύλου ή ανθρωπιστικού καθεστώτος από κράτος-μέλος
– Δημιουργεί προσκόμματα σε όσους θέλουν να προσβάλλουν αποφάσεις απέλασης.
Από την άλλη πλευρά, οι υπέρμαχοι της χαρασσόμενης πολιτικής μιλούν για την επιτυχία της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής.