«Investigative journalism», έτσι χαρακτηρίζεται στην Αμερική αυτό που κάνει ο δημοσιογράφος Σέιμουρ Χερς, ο οποίος έγινε ξανά πρόσωπο της επικαιρότητας μετά το αποκαλυπτικό του άρθρο στο περιοδικό The New Yorker σχετικά με μυστικές στρατιωτικές επιχειρήσεις που ήδη διεξάγει η κυβέρνηση Μπους στο εσωτερικό του Ιράν.
Δύσκολο να βρούμε έναν αντίστοιχο όρο στα ελληνικά. Είναι η λέξη «investigative» που μπερδεύει κάπως: μας παραπέμπει σε έναν δημοσιογράφο-ντετέκτιβ. Κι όμως, κάτι τέτοιο φαίνεται να είναι ο πολυβραβευμένος Χερς. Και την ξέρει πολύ καλά αυτή τη δουλειά, από την εποχή της σφαγής στο Μάι Λάι έως τα βασανιστήρια στο Αμπού Γκραΐμπ και τις άκρως απόρρητες αποστολές ανορθόδοξου πολέμου στο Ιράν.
Βιετνάμ, 1969
Γεννημένος στο Σικάγο το 1937 από γονείς Εβραίους, ο Χερς ξεκίνησε τη δημοσιογραφική του καριέρα το 1959 ως αστυνομικός ρεπόρτερ. Πέρασε από το Associated Press, ενώ το 1968 διετέλεσε υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου του Δημοκρατικού υποψηφίου για την προεδρία Ευγένιου Μακάρθι. Λίγο αργότερα, οι New York Times τον προσέλαβαν ως ανταποκριτή τους στην Ουάσιγκτον.
Το Νοέμβριο του 1969, πρώτος ο Χερς αποκάλυψε τη μαζική σφαγή που διέπραξαν Αμερικανοί στρατιώτες τον Μάρτιο του 1968 στο βιετναμέζικο χωριό Μάι Λάι. Ο Χερς δεν αποκάλυψε μόνο το μέγεθος της θηριωδίας αλλά και την προσπάθεια του αμερικανικού πενταγώνου να συγκαλύψει το γεγονός. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μετά το «Μάι Λάι» η μεταστροφή της αμερικανικής κοινής γνώμης ως προς το Βιετνάμ ήταν σχεδόν ριζική. Για τον ίδιο τον Χερς προσωπικά, το «Μάι Λάι» σήμανε και μια βράβευση με το Πούλιτζερ.
Ο Χερς ασχολήθηκε συστηματικά με το τι κρύβεται πίσω από τη χάραξη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, έχει γράψει για τη CIA, ωστόσο, διεθνώς, το όνομά του ακούστηκε ξανά το 2004. Στον Χερς, λοιπόν, χρωστάμε το σκάνδαλο του Αμπού Γκραΐμπ, μέσα από τα ρεπορτάζ του στο περιοδικό The New Yorker. Το μεγάλο μπαμ όμως έσκασε τον Μάιο του 2004, όταν ο Χερς έφερε στο φως την υπόθεση περί των βασανιστηρίων στις φυλακές Αμπού Γκραΐμπ, σχολιάζοντας ταυτόχρονα ότι τέτοιες πρακτικές ακολουθούνται τόσο στο Αφγανιστάν όσο και στο στρατόπεδο του Γκουαντάναμο και ότι είναι συνέπειες της πολιτικής της κυβέρνησης Μπους, με κύριους σχεδιαστές της τον Ντόναλντ Ράμσφελντ και τον Ντικ Τσένι.
Για την επιτυχία του αυτή ο Χερς τιμήθηκε με το Βραβείο Τζορτζ Πολκ (κάτι πρέπει να λέει σε εμάς τους Ελληνες το όνομα αυτό, κυρίως στους ιστορικούς του ελληνικού Εμφυλίου…). Μάλιστα, ήταν η πέμπτη φορά που έπαιρνε το συγκεκριμένο βραβείο.
Αλλά ο Χερς δεν περιορίστηκε στο Ιράκ. Από το 2005 έχει γράψει ότι η κυβέρνηση Μπους έχει ξεκινήσει μυστικές αποστολές στο εσωτερικό του Ιράν προκειμένου να εντοπιστούν πιθανοί στόχοι για μια «περιορισμένης εμβέλειας» επίθεση με πυρηνικά όπλα. Πολύ πρόσφατα, με άρθρο του στο The New Yorker της 7ης Ιουλίου, ο Χερς προκάλεσε μεγάλη φασαρία διεθνώς όταν ισχυρίστηκε ότι οι Αμερικανοί έχουν κλιμακώσει αυτές τις επιχειρήσεις στο Ιράν, «με προεδρική εντολή».
Ισως να μην ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι σχεδόν όλες οι αποκαλύψεις του Χερς αφορούν κάποια ρεπουμπλικανική κυβέρνηση. Ο Χερς μοιάζει να είναι ο εφιάλτης των Ρεπουμπλικανών. Η όλη στάση του μάλιστα οδήγησε ένα από τα γνωστότερα «γεράκια» της κυβέρνησης Μπους, τον Ρίτσαρντ Περλ, να τον χαρακτηρίσει «ό,τι πιο κοντινό μπορεί να έχει ένας Αμερικανός δημοσιογράφος σε έναν τρομοκράτη». Ωστόσο, παρά το αντι-ρεπουμπλικανικό του μένος, ο Χερς εξέδωσε το 1997 ένα βιβλίο με τίτλο «Η σκοτεινή πλευρά του Κάμελοτ», του πρόωρα χαμένου Δημοκρατικού προέδρου Τζον Κένεντι με άλλα λόγια.
Σε αυτό ο Χερς σκιαγραφούσε ένα διόλου κολακευτικό πορτρέτο του Κένεντι, ειδικά σε ό,τι αφορά την προσωπική του ζωή. Ο Χερς δέχθηκε δριμύτατη κριτική γι’ αυτό (και) από τους Δημοκρατικούς. Γενικά, ο Χερς βρίσκεται συχνά στο στόχαστρο των κριτικών του κυρίως για τις περίφημες «πηγές του», οι οποίες σχεδόν πάντα είναι ανώνυμες. Ο διευθυντής του The New Yorker έχει δηλώσει ότι ο ίδιος γνωρίζει όλες τις πηγές του Χερς, απαντώντας σε κατηγορίες εναντίον του Χερς και του περιοδικού, ότι είτε αυτές οι «ανώνυμες πηγές» είναι αναξιόπιστες είτε ότι είναι επινοημένες.
Συνεχίζει ακάθεκτος
Ο Χερς δείχνει ευάλωτος σε αυτές τις κριτικές όταν δίνει ο ίδιος συνεντεύξεις: συχνά μοιάζει να μιλάει χωρίς να σκέφτεται, παρασύρεται, πετάει «κορόνες» και στη συνέχεια υποχρεώνεται να ανασκευάσει, ότι ήταν «λόγια της στιγμής». Κάτι τέτοιο συνέβη όταν, σε τηλεοπτική του συνέντευξη, ισχυρίστηκε ότι στο Ιράκ πραγματοποιούνται συστηματικά μαζικοί βιασμοί νεαρών αγοριών.
Στην πραγματικότητα, είχε στοιχεία για μία μόνο τέτοια περίπτωση βιασμού ενός νεαρού κρατούμενου, γι’ αυτό και αργότερα αναγκάστηκε να ζητήσει συγνώμη και να τοποθετηθεί επί του ζητήματος με μεγαλύτερη ακρίβεια. Αλλά αυτού του τύπου τα ατοπήματα δεν αρκούν για να ακυρώσουν τον Σέιμουρ Χερς, έναν από τους σημαντικότερους ρεπόρτερ που έβγαλε η Αμερική.
Σήμερα έχει κλείσει τα εβδομήντα ένα αλλά δεν δείχνει έτοιμος να σταματήσει. Και με δεδομένο ότι η τραγωδία του Ιράκ έχει πολύ δρόμο, ακόμα κι αν τελικώς εκλεγεί ο Μπαράκ Ομπάμα, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι νέο μπορεί να αποκαλύψει αυτός ο δαιμόνιος «ρεπόρτερ-ντετέκτιβ». Ακόμα και σε μία ενδεχόμενη κυβέρνηση Δημοκρατικών.