Είναι ενδεικτικό της σύγχυσης που επικρατεί στη Γαλλία αναφορικά με το Ισλάμ και τους Γάλλους μουσουλμάνους, ότι στην πολιτική αναταραχή που έχει ξεσπάσει στη χώρα, σχετικά με την απαγόρευση της μπούργκας, το ένδυμα που έχει προκαλέσει όλο αυτό τον θόρυβο δεν είναι η μπούργκα, αλλά το νικάμπ. Η μπούργκα είναι ένα μακρύ ρούχο, σαν μανδύας, το οποίο καλύπτει όλο το σώμα, έχει συνήθως γαλάζιο χρώμα και ένα πλεκτό δίχτυ που καλύπτει την περιοχή των ματιών. Μπούργκα φορούν πολλές γυναίκες στο Αφγανιστάν και είναι πολύ σπάνιο να δει κανείς το ένδυμα αυτό στη Γαλλία. Το νικάμπ είναι μια μαντίλα, συνήθως μαύρη, η οποία καλύπτει το κεφάλι και το πρόσωπο των γυναικών εκτός από τα μάτια.
Η μάχη ωστόσο εναντίον του νικάμπ, την οποία άρχισε ένας κομμουνιστής δήμαρχος κοντά στη Λυών, έχει εξαπλωθεί και στο κυβερνών κεντροδεξιό κόμμα της Γαλλίας, που διατείνεται ότι υπερασπίζεται τις γαλλικές αξίες, αλλά και σε μεγάλο τμήμα της γαλλικής Αριστεράς, η οποία ισχυρίζεται ότι υπερασπίζεται τα δικαιώματα των γυναικών.
Σύντομα θα συνεδριάσει επιτροπή της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης για να αποφανθεί αν θα απαγορεύσει την μπούργκα – επί της ουσίας κάθε ένδυμα που καλύπτει το πρόσωπο ή μέρος του προσώπου των γυναικών.
Τα κοινωνικά ήθη
Ο δημόσιος αυτός διάλογος αντικατοπτρίζει την αμφιθυμία για τα κοινωνικά ήθη της μειονότητας των Γάλλων μουσουλμάνων, αλλά και τον φόβο πολλών Γάλλων ότι υπονομεύονται τα δικαιώματά τους και οι αρχές της ισότητας και του λαϊκού κράτους.
Ο Αντρέ Ζερέν, βουλευτής του γαλλικού κομμουνιστικού κόμματος και δήμαρχος του προαστίου Βενισιέ στη Λυών, όπου ζουν πολλοί μουσουλμάνοι από τη Βόρειο Αφρική, άρχισε τη μάχη κατά της μπούργκας στα τέλη του περασμένου Ιουνίου.
«Η μπούργκα είναι η κορυφή του παγόβουνου», δήλωσε ο Ζερέν. «Ο ισλαμισμός μας απειλεί». Σε επιστολή του προς τη γαλλική κυβέρνηση έγραψε ότι είναι καιρός να ασχοληθούμε με αυτό το ζήτημα που αφορά χιλιάδες πολίτες, οι οποίοι φοβούνται ότι θα δουν γυναίκες, οι οποίες κυκλοφορούν με τα πρόσωπα και το σώμα καλυμμένα, να καταλήγουν στη φυλακή. Λίγες μέρες αργότερα, ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί δήλωσε ότι «η μπούργκα δεν είναι ευπρόσδεκτη στη Γαλλική Δημοκρατία».
Πολιτικό παιχνίδι
Για τον Σαρκοζί, ο οποίος υπερασπίζεται τη συμμετοχή της Γαλλίας στον πόλεμο του Αφγανιστάν ως υπόθεση υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών «το πρόβλημα της μπούργκας δεν είναι θρησκευτικό, αλλά πρόβλημα ελευθερίας και αξιοπρέπειας των γυναικών. Είναι ένδειξη δουλοπρέπειας και υποταγής».
Υπάρχουν ωστόσο βάσιμες υποψίες ότι ο Σαρκοζί, ο οποίος υποστηρίζει την αρχή της θρησκευτικής ελευθερίας, παίζει πολιτικό παιχνίδι. Παράλληλα πάντως, μοιάζει να επιδιώκει τον περιορισμό του ριζοσπαστικού και ακραίου Ισλάμ στη Γαλλία.
Για πολλούς Γάλλους μουσουλμάνους, η όλη συζήτηση είναι ενοχλητική και θεωρούν ότι υποδαυλίζει το θρησκευτικό και το φυλετικό μίσος.
Ο Μοχάμεντ Ενίς είναι γραμματέας της ομοσπονδίας των μουσουλμανικών οργανώσεων στην περιοχή Σεν Σαιν Ντενί. Θεωρεί τον εαυτό του πρωτίστως Γάλλο και δηλώνει αηδιασμένος. «Υπάρχει μόνο σύγχυση. Μιλούν για το νικάμπ, τη μαντίλα, όμως το ότι επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη μπούργκα δεν είναι τυχαίο. Επιλέγουν αυτή τη λέξη που είναι συνδεδεμένη με το Αφγανιστάν και δημιουργεί αρνητικές εικόνες. «Υπάρχουν νόμοι στη Γαλλία σύμφωνα με τους οποίους, σε ορισμένους χώρους, όπως το δημαρχείο ή οι τράπεζες, οι γυναίκες υποχρεώνονται να δείξουν το πρόσωπό τους», λέει. «Οι γυναίκες που φορούν μαντίλα, την βγάζουν όταν πρέπει. Στο δρόμο όμως ο καθένας είναι ελεύθερος. Διακινούν αυτή την ιστορία γιατί θέλουν να στιγματίσουν μια ολόκληρη κοινότητα». Ακόμη και οι υπάρχοντες νόμοι παρερμηνεύονται, λέει, όταν αρνούνται την είσοδο σε μια γυναίκα σε μια τράπεζα, επειδή οι εργαζόμενοι εκεί θεωρούν ότι το να φορά μαντίλα είναι παράνομο.
Εριδες
Ο Τζον Ρ. Μπόουεν, ο οποίος έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «Γιατί οι Γάλλοι δεν συμπαθούν τις μαντίλες: το Ισλάμ, το Κράτος και ο δημόσιος χώρος» πρόκειται να καταθέσει στην ειδική γαλλική κοινοβουλευτική επιτροπή.
«Ο πολιτικός διάλογος στη Γαλλία χαρακτηρίζεται από εσωτερικές έριδες», επισημαίνει ο Μπόουεν, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σαιν Λούις. Υπάρχει σύγχυση, λέει, σχετικά με τα διαφορετικά είδη δημόσιων χώρων – για παράδειγμα ο δρόμος αλλά και οι χώροι που ανήκουν στο κράτος και που όμως δεν είναι εντελώς ανοιχτοί στους πολίτες όπως τα σχολεία.
Ο Μπόουεν προσθέτει ότι χάρις στον Ζαν Ζακ Ρουσώ, η Γαλλία ασπάστηκε την αρχή ότι καμιά ομάδα ή ένωση δεν μπορεί να παρεμβαίνει ανάμεσα στον πολίτη και το κράτος το οποίο εκπροσωπεί το γενικό συμφέρον. Ο Ρουσώ όμως ήταν και υπέρμαχος του δικαιώματος των πολιτών να συγκροτούν ενώσεις ή λέσχες. Ωστόσο μόλις το 1901, το γαλλικό κράτος επέτρεψε τη δημιουργία ενώσεων και μόλις το 1981 οι ξένοι μπόρεσαν να συγκροτήσουν και αυτοί τις δικές τους ενώσεις.
Οι μουσουλμανικές ομάδες άρχισαν τότε τη διάδοση της διδασκαλίας του Ισλάμ, με αποτέλεσμα να θεωρηθούν ότι προπαγανδίζουν υπέρ του Ισλάμ, ενώ οι λέσχες που συγκροτήθηκαν με βάση την εθνικότητα και τη θρησκεία αντιμετωπίζονται με μεγάλη καχυποψία, προσθέτει ο Μπόουεν. «Υπάρχει η εντύπωση ότι οι άνθρωποι που εκφράζουν δημόσια τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις ή προβάλλουν τα εθνικά τους χαρακτηριστικά, είναι σαν να δίνουν ένα χαστούκι στην πολιτική θεωρία της Γαλλίας», τονίζει ο καθηγητής, ο οποίος δεν πιστεύει ότι θα υπάρξει γενική απαγόρευση της μαντίλας.
Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο Γιαζίντ Σαμπέγκ, σύμβουλος του Σαρκοζί για ζητήματα διαφορετικότητας και ίσων ευκαιριών, ο οποίος υποστηρίζει ότι μια τέτοια απαγόρευση δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί.