Την προσέγγιση του κόσμου και των διεθνών προβλημάτων μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα που αναδεικνύει την αρχή της συνεργασίας και την αυξημένη αμερικανική συμμετοχή σε πολυμερείς πρωτοβουλίες, θα σηματοδοτήσει η βαρυσήμαντη πρώτη ομιλία του Μπαράκ Ομπάμα ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, την ερχόμενη Τετάρτη. Με τις ομιλίες του γενικού γραμματέα και του εκάστοτε Αμερικανού προέδρου ξεκινούν οι εργασίες της ολομέλειας της Γενικής Συνέλευσης.
Ο κ. Ομπάμα θα υπογραμμίσει τη μετεξέλιξη των διεθνών σχέσεων από τις παραδοσιακές συγκρούσεις γεωπολιτικών συμφερόντων και σφαιρών επιρροής, σε ένα πιο σύνθετο περιβάλλον όπου η οικονομική αλληλεξάρτηση και η κοινή αγωνία για τις κλιματικές αλλαγές απαιτεί κοινές πρωτοβουλίες και λύσεις. Στο πλαίσιο αυτό θα τονίσει ότι οι ΗΠΑ, ως η ισχυρότερη πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά χώρα του πλανήτη, είναι αποφασισμένη να αναλάβει τις ευθύνες της και να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο, χωρίς τάσεις αλαζονείας. Υπό αυτό το πρίσμα, όμως, θα ζητήσει να συμβάλουν και άλλες χώρες στον βαθμό που τους αναλογεί.
Με 43 Αφρικανούς ηγέτες
Η νέα στάση των ΗΠΑ δεν θα εκφρασθεί μόνο από το περιεχόμενο της ομιλίας του κ. Ομπάμα. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει προγραμματίσει ένα γεμάτο τριήμερο επαφών που ξεπερνά κατά πολύ την παραδοσιακή αμερικανική παρουσία στη Γενική Συνέλευση. Την Τρίτη θα μιλήσει στην ειδική σύνοδο για την κλιματική αλλαγή που διοργανώνει ο γενικός γραμματέας, Μπαν Κι Μουν. Τόσο προεκλογικά, όσο και στη διάρκεια των πρώτων οκτώ μηνών της προεδρίας του, ο κ. Ομπάμα έχει αναγάγει την κλιματική αλλαγή σε κορυφαία προτεραιότητα. Θα φιλοξενήσει επίσης γεύμα 43 Αφρικανών ηγετών, σε μια προσπάθεια να αναδείξει τη σημασία της Μαύρης Ηπείρου και να τονίσει τις δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης και βελτίωσης των κοινωνικών συνθηκών στις αφρικανικές χώρες.
Οι ΗΠΑ ασκούν τον Σεπτέμβριο την κυλιόμενη προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας, και την Τετάρτη ο κ. Ομπάμα θα διοργανώσει γεύμα με τους ηγέτες των χωρών με τις μεγαλύτερες εισφορές σε ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ, ενώ την Πέμπτη θα προεδρεύσει της πρώτης στην ιστορία συζήτησης στο Συμβούλιο Ασφαλείας σε επίπεδο ηγετών για τον έλεγχο των εξοπλισμών. Η παρουσία ηγετών είναι κάτι σπάνιο που εκ των πραγμάτων θα προσελκύσει μεγαλύτερη προσοχή στο πρόβλημα. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει θέσει τον περιορισμό των εξοπλισμών ως προτεραιότητα και την άνοιξη θα φιλοξενήσει στις ΗΠΑ διεθνή συνάντηση για το ζήτημα. Ταυτόχρονα, βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας για τη μείωση των πυρηνικών κεφαλών, ενώ προωθείται και η συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών.
Νέα προσέγγιση
Οι διαφορετικές θέσεις που υιοθετεί και οι κινήσεις στις οποίες προβαίνει η κυβέρνηση Ομπάμα σηματοδοτούν μια σημαντική μεταστροφή από την τακτική της προηγούμενης κυβέρνησης των ΗΠΑ η σχέση της οποίας με τα Ηνωμένα Εθνη υπήρξε από την αρχή προβληματική και μετά την περιπέτεια του πολέμου στο Ιράκ, ενίοτε τεταμένη, αν όχι συγκρουσιακή. «Ακολουθούμε μια νέα προσέγγιση στα Ηνωμένα Εθνη», τόνισε η πρέσβης των ΗΠΑ στον διεθνή οργανισμό, Σούζαν Ράις. «Σηκώνουμε τα μανίκια» για να πιέσουμε για αλλαγές εκ των έσω, αντί «να ασκούμε κριτική από έξω».
Και πρόσθεσε: «Το Συμβούλιο έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει για την αποτροπή της εξάπλωσης και χρήσης πυρηνικών όπλων, και είναι το κύριο όργανο της διεθνούς κοινότητας για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας». Η κ. Ράις κατέθεσε το εντελώς διαφορετικό πνεύμα που διέπει την κυβέρνηση Ομπάμα από αυτή του προκατόχου του. Ο Τζορτζ Μπους είχε συχνά επικριθεί από άλλες χώρες, αλλά και αξιωματούχους του ΟΗΕ, ότι προσπαθούσε να χρησιμοποιήσει τον διεθνή οργανισμό για να προάγει τις δικές του μονομερείς πολιτικές.
Οχι σε πυρηνικό Ιράν
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Μπαράκ Ομπάμα δεν θα επισημάνει ότι η διεθνής κοινότητα δεν πρόκειται να αποδεχθεί ένα Ιράν οπλισμένο με πυρηνικά όπλα. Τις επόμενες ημέρες αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα συναντηθούν στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης, με τους ομολόγους τους από τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βρετανία, τη Ρωσία και την Κίνα, για να εξετάσουν τα επόμενα βήματα στο δύσκολο αυτό διπλωματικό μονοπάτι, και να συντονίσουν την αντίδρασή τους στην πεντασέλιδη επιστολή που έλαβαν πρόσφατα από το Ιράν, στην οποία η Τεχεράνη δεσμεύεται να εμπλακεί σε «συνολικές και εποικοδομητικές διαπραγματεύσεις». Η επιστολή δεν κάνει συγκεκριμένη αναφορά στο πυρηνικό πρόγραμμα ως θέμα προς συζήτηση και η αρχική αντίδραση Αμερικανών και άλλων Δυτικών ήταν μάλλον αρνητική, αλλά η κ. Ράις επέλεξε να υιοθετήσει πιο ήπια στάση. «Θα εξαντλήσουμε τον χρόνο για να αναλύσουμε πολύ προσεκτικά την ιρανική απάντηση», τόνισε η πρέσβης των ΗΠΑ.
Πάντως, παρά το άνοιγμα του Μπαράκ Ομπάμα, και τη δεδηλωμένη θέση του ότι είναι ανοικτός σε διάλογο με την Τεχεράνη, ο Ιρανός πρόεδρος, Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ, δεν έχει προσκληθεί στο επίσημο δείπνο που παραδοσιακά φιλοξενεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ την επομένη της έναρξης των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης στο ξενοδοχείο Γουόλντορφ-Αστόρια.
Πάντως, σε αυτή τη φάση δεν εξετάζεται το ενδεχόμενο επιβολής νέων κυρώσεων στο Ιράν, ενώ θα γίνει μια ανασκόπηση και της σχέσης με τη Βόρεια Κορέα στην οποία το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει ήδη επιβάλει, από τον Ιούνιο, αυστηρότατες κυρώσεις.
Το Παλαιστινιακό
Ο κ. Ομπάμα θα τονίσει επίσης τη σημασία που αποδίδει στην επίλυση του Παλαιστινιακού, ενώ ο ειδικός απεσταλμένος του, Τζορτζ Μίτσελ, προσπαθούσε τα τελευταία εικοσιτετράωρα να «κλείσει» την πρώτη συνάντηση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου με τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Αμπάς τις επόμενες ημέρες στη Νέα Υόρκη.
Ο Αμερικανός πρόεδρος θα τονίσει επίσης την πρόθεση των ΗΠΑ για στενότερη συνεργασία με τη Ρωσία, στάση που υιοθέτησε πρόσφατα και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ. Αφού υπογραμμίσει ότι πολλές διαφορές εξακολουθούν να υφίστανται (Γεωργία, κ.ά.), θα τονίσει ότι υπάρχουν και πολλά σημεία όπου μπορεί και πρέπει να επιτευχθεί σύγκλιση και συμφωνία, προς όφελος όλων.
Διπλή παρουσία Ερντογάν
Αμέσως μετά το «γεμάτο» τριήμερο (22-24 Σεπτεμβρίου) στη Νέα Υόρκη, ο Αμερικανός πρόεδρος φιλοξενεί στις 24 και 25 του μηνός στο Πίτσμπουργκ την τρίτη σύνοδο κορυφής του G-20 (οι δύο προηγούμενες έγιναν τον Νοέμβριο στην Ουάσιγκτον και τον Απρίλιο στο Λονδίνο). Σε αυτή μετέχουν οι ηγέτες των είκοσι μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, στις οποίες περιλαμβάνονται η Κίνα, οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ρωσία, αλλά και η Τουρκία.
Ο Ταγίπ Ερντογάν θα έχει επαφές με άλλους ηγέτες, στις οποίες θα επιχειρήσει να προβάλει τον «μεσολαβητικό» ρόλο της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και θα γίνει δεκτός από τον γενικό γραμματέα, Μπαν Κι Μουν, με τον οποίο, μεταξύ άλλων, θα συζητήσει και το Κυπριακό. Θα προσφωνήσει τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την Πέμπτη.
Με τον Καντάφι
Ο Μπαράκ Ομπάμα θα προτιμούσε να μην βρεθεί στο ίδιο τραπέζι με τον Λίβυο ηγέτη, Μουαμάρ Καντάφι, κάτι όμως που δεν θα μπορέσει να αποφύγει καθώς η Λιβύη είναι την τρέχουσα διετία μη μόνιμο μέλος του Σ.Α., ενώ ασκεί και την προεδρία της ολομέλειας της Γενικής Συνέλευσης.