Θυμάται την 1η Οκτωβρίου του 1949 σαν να μην πέρασε μια μέρα. Ηταν μαθητής στο Τσονκίνγκ όταν ο Μάο Τσετούγνκ ανακήρυξε τη Νέα Κίνα στην πλατεία Τιενανμέν του Πεκίνου. Υστερα από δέκα χρόνια, μπήκε στις γραμμές του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενώ σπούδαζε Φαρμακευτική στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου. Λίγο αργότερα, είδε τις στρατιές των ερυθροφρουρών να κατακλύζουν την πλατεία Τιενανμέν στην τρικυμιώδη εποχή της Πολιτιστικής Επανάστασης. Συνταξιούχος σήμερα, ο Κάο Τζιατζού δηλώνει περήφανος για το ιστορικό έργο του ΚΚΚ, κρίνοντας πως «ό,τι λάθη κι αν έκανε, έβγαλε την Κίνα από την καθυστέρηση και την έκανε μεγάλη δύναμη, σεβαστή απ’ όλο τον κόσμο».
Η ιστορία του θα μπορούσε να είναι αντιπροσωπευτική για πάρα πολλούς ανθρώπους της γενιάς του. Μόνο που ο κ. Κάο δεν είναι ένας συνηθισμένος κομμουνιστής: στα εβδομήντα του χρόνια, είναι αντιπρόεδρος μιας ιδιωτικής, φαρμακευτικής εταιρείας, κοινοπραξίας κινεζικών και αμερικανικών κεφαλαίων. Ενα από τα δεκάδες χιλιάδες «κόκκινα αφεντικά» που μπήκαν στο ΚΚΚ μετά το 16ο Συνέδριο του 2002, όταν ο τότε ηγέτης της Κίνας, Ζιανγκ Ζεμίν, άνοιξε τις πόρτες του κόμματος στους επιχειρηματίες – ή μάλλον στις… «ανώτερες παραγωγικές δυνάμεις», όπως τους θέλει η αναγκαία μαρξιστική μετονομασία.
Συναντήσαμε τον κ. Κάο στην Εθνική Ζώνη Νέας Τεχνολογίας του Κουνμίγκ, πρωτεύουσας της επαρχίας Γιουνάν. Πρόκειται για μία από τις Ειδικές Βιομηχανικές Ζώνες που δημιουργήθηκαν μετά την αποφασιστική στροφή του Ντενγκ Ξιαοπίνγκ, το 1992, προς την οικονομία της αγοράς. Στόχος ήταν η προσέλκυση δυτικών κεφαλαίων και τεχνογνωσίας, με αντάλλαγμα τη χαμηλή φορολογία, τα ακόμη χαμηλότερα μεροκάματα και σειρά άλλων προνομίων. Η Microsoft, η Pepsi και η BASF συγκαταλέγονται στις 3.600 εταιρείες που δραστηριοποιούνται σήμερα στη βιομηχανική «πόλη της αιώνιας άνοιξης», με τα 6,5 εκατομμύρια κατοίκους.
Ειδική Ζώνη
Ο κ. Κιάο είναι από τους συνιδρυτές της Dihon, της πρώτης ιδιωτικής εταιρείας που μπήκε στην Ειδική Ζώνη Νέας Τεχνολογίας του Κουνμίγκ, ήδη το 1992. Τον ρωτήσαμε πώς τα κατάφερε να εξοικονομήσει τα αναγκαία κεφάλαια από τους πενιχρούς μισθούς του δημοσίου υπαλλήλου και ιδού η απάντησή του: «Προέρχομαι από μια γενιά που έμαθε να ζει με μεγάλη λιτότητα, υπό πολύ σκληρές συνθήκες. Εγώ και οι συνάδελφοί μου εξοικονομούσαμε ό,τι μπορούσαμε από το 1980, όταν άρχιζαν οι μεταρρυθμίσεις και το 1992, όταν βγήκαμε στη σύνταξη, βρεθήκαμε με ένα κεφάλαιο της τάξης των 120.000 δολαρίων που μας επέτρεψε να ξεκινήσουμε. Στην αρχή, η εταιρεία ήταν μικρή και αναγκαζόμασταν να κάνουμε τεράστιες οικονομίες, μέχρι που πηγαίναμε στη δουλειά με ποδήλατο. Σταθήκαμε στα πόδια μας, μεγαλώσαμε και το 1997 πείσαμε τους Αμερικανούς εταίρους μας από την Great Eastern Enterprises Inc. να προχωρήσουμε στην κοινoπραξία».
Η κινεζοαμερικανική εταιρεία παράγει φάρμακα -συμπεριλαμβανομένων και προϊόντων της παραδοσιακής κινεζικής θεραπευτικής- και καλλυντικά, έχοντας κατοχυρώσει αρκετές διεθνείς πατέντες. Στο σύγχρονο εργοστάσιό της απασχολούνται 200 εργάτες και 248 επιστήμονες και τεχνικοί – μια αναλογία που δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την προηγμένη αυτοματοποίηση της παραγωγής. Η πορεία της υπόσχεται πολλά. Χάρη και στην πολύ χαμηλή φορολογία (14%), εμφανίζει, ακόμη και σε εποχή διεθνούς κρίσης, ποσοστό καθαρού κέρδους 10% – κάτι που αντιστοιχεί σε 90 εκατ. δολάρια τον χρόνο, μέρος των οποίων καρπώνονται ο κ. Κάο και οι συνεταίροι του. Οσο για τους εργάτες, αρκούνται σε 2.000 γουάν (χονδρικά, 230 ευρώ) τον μήνα, παρηγορούνται όμως από το γεγονός ότι έχουν οκτάωρο, πενθήμερο και κανονική ασφάλιση, πράγματα που είναι άπιαστα όνειρα για δεκάδες εκατομμύρια συναδέλφων τους. Αλλωστε και ο μισθός του πρωτοδιοριζόμενου δημοσίου υπαλλήλου δεν ξεπερνάει τα 2.500 γουάν.
Περί κομμουνισμού
Πού βρίσκεται όμως ο κομμουνισμός σ’ αυτή τη σύμπραξη με τις «ανώτερες παραγωγικές δυνάμεις» του αμερικανικού ιμπεριαλισμού; «Δεν βλέπω τίποτα το κομμουνιστικό», μας λέει έντιμα ο συνομιλητής μας. «Το μόνο κομμουνιστικό βρίσκεται στη διαρκή φροντίδα του κόμματος για την προστασία των δικαιωμάτων και του βιοτικού επιπέδου των εργατών». Ο κ. Κάο μας διαβεβαιώνει ότι στα 17 χρόνια της ύπαρξής της, η εταιρεία του δεν γνώρισε ποτέ απεργία και δεν έκανε καμία απόλυση. «Ακόμη και φέτος, παρά τη διεθνή κρίση, δεσμευθήκαμε στους εργάτες ότι δεν θα γίνουν ούτε απολύσεις ούτε περικοπές μισθών. Σε αντάλλαγμα, το συνδικάτο της Ζώνης δέχθηκε μια κάποια εντατικοποίηση της εργασίας για να αντεπεξέλθουμε στις δυσκολίες».
Στην κεντρική είσοδο της διοίκησης της Ζώνης, φιγουράρει σε περίοπτη θέση προτομή του Ντενγκ Ξιαοπίνγκ. Ο Μεγάλος Τιμονιέρης είναι επιδεικτικά απών. Ζητήσαμε από τον κ. Κάο να μας δώσει τη δική του ερμηνεία. «Είναι γιατί ο Ντενγκ ήταν ο αρχιτέκτονας των μεταρρυθμίσεων που οδήγησαν στη δημιουργία της Ζώνης. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν σεβόμαστε τον ιδρυτή της Νέας Κίνας».
Αρκετά ενοχλημένος, προσέθεσε: «Οσο για μένα, το καθήκον μου ως κομμουνιστή, όπως το καταλαβαίνω, είναι να βγάζω περισσότερα κέρδη, για να εισπράττει το κράτος περισσότερους φόρους και να μπορεί να κάνει περισσότερη κοινωνική πολιτική. Και εν πάση περιπτώσει, αυτά που με ρωτάτε για τον Μάο, τον Ντενγκ, την Πολιτιστική Επανάσταση, τις μεταρρυθμίσεις κ.λπ. είναι Ιστορία. Εγώ δεν ασχολούμαι με την Ιστορία, γιατί είμαι πολύ απασχολημένος προετοιμάζοντας το μέλλον». Πάντως, οι εργάτες του κ. Κάο, όπως και όλης της Κίνας, θα απολαύσουν οκτώ ημέρες αργίας για τον γιορτασμό των 60χρονων της Λαϊκής Δημοκρατίας. Γι’ αυτούς, η Ιστορία συνεχίζει να είναι, ενίοτε, λιγότερο ενοχλητική υπόθεση…