Λίγες ημέρες πριν από την έναρξη των κρίσιμων διαπραγματεύσεων μεταξύ ιρανικής κυβέρνησης και μεγάλων δυνάμεων, την 1η Οκτωβρίου, η ατμόσφαιρα φορτίζεται από την αποκάλυψη ότι βρίσκεται σε εξέλιξη και δεύτερο, μυστικό πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, εν αγνοία της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ).
Διπλωματικές πηγές στην έδρα της ΙΑΕΑ, στη Βιέννη, αποκάλυψαν ότι το Ιράν γνωστοποίησε την ύπαρξη του προγράμματος με επιστολή προς τον γενικό διευθυντή της ΙΑΕΑ, Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, την περασμένη Δευτέρα. Στην επιστολή αναφέρεται ότι βρίσκεται υπό κατασκευή και δεύτερο εργοστάσιο εμπλουτισμού ουρανίου, πέραν εκείνου της Νατάνζ, το οποίο τελεί υπό τον διαρκή έλεγχο επιθεωρητών της ΙΑΕΑ. Η θέση του εργοστασίου δεν αναφέρεται στην επιστολή, διευκρινίζεται, ωστόσο, ότι πρόκειται για πιλοτικό, πειραματικό πρόγραμμα, το οποίο δεν έχει εισέλθει ακόμη σε λειτουργική φάση – κάτι το οποίο επιβεβαίωναν και διπλωμάτες στην έδρα της ΙΑΕΑ.
Γνωστοποιώντας την ύπαρξη του μέχρι πρότινος μυστικού προγράμματος, η Τεχεράνη έκανε την ανάγκη φιλοτιμία, τουλάχιστον, αν αληθεύει χθεσινό ρεπορτάζ των «Νιου Γιορκ Τάιμς», σύμφωνα με το οποίο, οι αμερικανικές υπηρεσίες είχαν εντοπίσει, ήδη επί εποχής Μπους, το εν λόγω πρόγραμμα. Ο Μπαράκ Ομπάμα επρόκειτο να το δημοσιοποιήσει αυτές τις ημέρες, καθώς έγινε γνωστό ότι οι ιρανικές μυστικές υπηρεσίες είχαν διαπιστώσει τη διαρροή πληροφοριών προς τη Δύση γύρω από το μυστικό πρόγραμμα.
Η αποκάλυψη αναμένεται να ενισχύσει τις προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών και των Ευρωπαίων συμμάχων τους για την επιβολή νέου γύρου κυρώσεων εναντίον του Ιράν, εφόσον η ηγεσία του επιμείνει στον εμπλουτισμό ουρανίου. Ηδη, η Ρωσία διά στόματος του προέδρου της, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, δήλωσε ότι οι νέες κυρώσεις είναι, πιθανότατα, «αναπόφευκτες».
Το Ιράν υποστηρίζει ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα αποσκοπεί αποκλειστικά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και ότι η παραγωγή καυσίμου μέσω του εμπλουτισμού ουρανίου αποτελεί αναφαίρετο, κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας, κατοχυρωμένο από τη διεθνή συμφωνία μη διάδοσης των ατομικών όπλων (ΝΡΤ).
Ωστόσο, το γεγονός ότι ο εμπλουτισμός ουρανίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για ειρηνικές όσο και για στρατιωτικές εφαρμογές, σε συνδυασμό με τη μυστικότητα που περιέβαλε το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα μέχρι το 2002 -όταν οι εγκαταστάσεις της Νατάνζ αποκαλύφθηκαν από εξόριστους αντικαθεστωτικούς- δικαιολογούν, κατά το Συμβούλιο Ασφαλείας, την αξίωση για τερματισμό της διαδικασίας εμπλουτισμού επί ιρανικού εδάφους. Το εργοστάσιο της Νατάνζ, νότια της Τεχεράνης, είναι μια τεράστια, υπόγεια εγκατάσταση με 8.000 συσκευές φυγοκέντρισης, εκ των οποίων περίπου 4.600 είναι σήμερα ενεργές.
Αλλα ρεπορτάζ ανέφεραν ότι ενώ οι συσκευές φυγοκέντρισης της Νατάνζ είναι κινεζικής τεχνολογίας και περιορισμένης αποτελεσματικότητας, το νέο, «πιλοτικό» εργοστάσιο θα είναι εφοδιασμένο με συσκευές τελευταίας γενεάς. Ο Μπαράκ Ομπάμα, υποστηριζόμενος από τον Βρετανό πρωθυπουργό Γκόρντον Μπράουν και τον Γάλλο πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί, αναμενόταν να ζητήσει από το Ιράν την άμεση επιθεώρηση των εγκαταστάσεων του παράλληλου προγράμματος από την ΙΑΕΑ, κατά τη σύνοδο του G20, στο Πίτσμπουργκ.