Η Ελλάδα συμμετείχε στην ιδρυτική διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς με επικεφαλής τον διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος και πληρεξούσιο υπουργό της ελληνικής κυβέρνησης, εξουσιοδοτημένο για οικονομικά ζητήματα Κυριάκο Βαρβαρέσο. Αλλα μέλη της αντιπροσωπείας ήταν οι Αλ. Αργυρόπουλος, Αθ. Σμπαρούνης κ.ά. Ο νεαρός τότε διδάκτωρ Οικονομικών Ανδρέας Παπανδρέου πρόσφερε επίσης υπηρεσίες στην αντιπροσωπεία. Η κίνηση συμμετοχής της Ελλάδας στους διεθνείς θεσμούς της εποχής όπως το ΔΝΤ, η Π.Τ., η GATT και άλλες υπαγορευόταν από την ανάγκη να επανακαθοριστούν και να τύχουν υπεράσπισης τα ελληνικά συμφέροντα. Ο Κυρ. Βαρβαρέσος εξελίχθηκε σε βασικό παράγοντα της συνδιάσκεψης, χάρη και στις νομικές του γνώσεις, έγινε μάλιστα μέλος της πανίσχυρης επιτροπής ερμηνείας του καταστατικού που θα γνωμάτευε σχετικά με ασάφειές του και άλλα συναφή ερωτήματα στην πορεία λειτουργίας του συστήματος. Ο Βαρβαρέσος συνεργάστηκε στενά με τον Κέινς στο ζήτημα των προβλημάτων χωρών με σπάνιο νόμισμα (νόμισμα μη αποδεκτό στις διεθνείς πληρωμές), όπως η δραχμή, επιδιώκοντας καλύτερη μοίρα για τα ελληνικά συμφέροντα, και τον στήριξε στην «κόντρα» του με τον Γουάιτ. Στη συνέχεια, επέστρεψε στην Ελλάδα και, μετά την αποτυχία του να εφαρμόσει το οικονομικό του πρόγραμμα επί κυβέρνησης Βούλγαρη το 1945, επέστρεψε στις ΗΠΑ και έγινε εκτελεστικός διευθυντής στην Π.Τ. και αργότερα σύμβουλος του διοικητή της Γιουτζίν Μπλακ.
Το ΔΝΤ βοήθησε στη σταθεροποίηση της δραχμής το 1953, παρέχοντας τεχνική βοήθεια στο εγχείρημα και θα λειτουργούσε κατασταλτικά αν κάτι δεν πήγαινε καλά. Από το 1955 και εξής ο Ξενοφών Ζολώτας παραβρισκόταν ανελλιπώς ως διοικητής της Τραπέζης Ελλάδος στις ετήσιες διασκέψεις του ΔΝΤ, και συμμετείχε στις επιτροπές που εκπονούσαν σχέδια για τη σταθερότητα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και την προώθηση των συμφερόντων των λιγότερο αναπτυγμένων οικονομικά χωρών.
Η έλλειψη πεπειραμένης οικονομικής διοίκησης στην Ελλάδα της δικτατορίας, όταν η κυβέρνηση Νίξον κατάργησε τη μετατρεψιμότητα του δολαρίου, τερματίζοντας τη ζωή του συστήματος του Μπρέτον Γουντς, κόστισε στη χώρα. Οι αντιδράσεις ήταν σπασμωδικές με τη δικτατορία να μην δείχνει σαφή προσανατολισμό προς τις ευρωπαϊκές χώρες, λόγω της πολιτικής της απομόνωσης από τις διαδικασίες της ΕΟΚ. Η δραχμή ακολούθησε το δολάριο και υποτιμήθηκε 8% μετά τον Αύγουστο του 1971. Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου επιδεινώθηκε και οι τιμές άρχισαν να ανέρχονται. Οταν τον Φεβρουάριο του 1972 το δολάριο υποτιμήθηκε και πάλι έναντι του χρυσού κατά 10%, η δραχμή το ακολούθησε ξανά. Στη συγκυρία αυτή ξέσπασε η πρώτη πετρελαϊκή κρίση. Η εκδήλωσή της, τον Οκτώβριο του 1973, και η αύξηση της τιμής του πετρελαίου ενίσχυσαν τον εγχώριο πληθωρισμό. Η Νομισματική Επιτροπή, ως έσχατη προσπάθεια ανάσχεσης της διολίσθησης της δραχμής, αποφάσισε την αποδέσμευσή της από το δολάριο και την ανατίμησή της κατά 10%, ενώ χαλαρώθηκε ο έλεγχος των τιμών. Ομως, οι ραγδαίες πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις που ακολούθησαν το επόμενο διάστημα επιβράδυναν την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα και ανέκοψαν τη μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας. Η οικονομία «ξεφούσκωσε» και ο πληθωρισμός εκτοξεύτηκε στο 35% το 1974. Η δραχμή επανήλθε κατά τους επόμενους μήνες στην ισοτιμία των 30 δραχμών ανά δολάριο, ενώ η Τράπεζα της Ελλάδος άσκησε ξανά αντιπληθωριστική πολιτική, καθώς η πολιτική κρίση με επίκεντρο την Κύπρο κορυφώθηκε. Το μεταπολεμικό «οικονομικό θαύμα» της Ελλάδος βάδιζε στο τέλος του.
* Ο κ. Μιχάλης Ψαλιδόπουλος είναι καθηγητής της Ιστορίας Οικονομικών Θεωριών στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος της έδρας Κωνσταντίνος Καραμανλής στη Σχολή Φλέτσερ του Πανεπιστημίου Ταφτς.