Αγκελα Μέρκελ, Νικολά Σαρκοζί, Ζαν Κλοντ Τρισέ, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ… Αυτοί είναι οι άνθρωποι που κλήθηκαν να διαχειριστούν τη σοβαρότερη κρίση της μεταπολεμικής ιστορίας της Ευρώπης. Αν αποτύχουν, θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε στην οριστική παρακμή της Δύσης, όπως προειδοποίησε πριν από λίγες ημέρες ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας, Γκόρντον Μπράουν, με άρθρο του στην International Herald Tribune. Και μέχρι στιγμής, δυστυχώς, αποτυγχάνουν οικτρά. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει πλέον σύσσωμος ο ξένος Τύπος, οι μεγάλες πένες του οποίου καταλογίζουν πρωτοφανή ανεπάρκεια στο σύνολο της ευρωπαϊκής ηγεσίας.
«Εδώ και πάνω από έναν χρόνο, η Ευρωζώνη διερωτάται αν η Ελλάδα πρέπει να κηρύξει χρεοκοπία και, αν ναι, με τι όρους. Η απάντηση ακόμη εκκρεμεί», γράφει στο χθεσινό άρθρο της η βρετανική Guardian, επισημαίνοντας ότι η υπομονή έχει πλέον εξαντληθεί. Ακόμη μεγαλύτερος είναι ο εκνευρισμός του συντάκτη του κύριου άρθρου στη γερμανική Handelsblatt: «Αντί να αποθαρρύνουν την κερδοσκοπία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες πάνε γυρεύοντας για να την ενισχύσουν. Σήμερα, οι αγορές γνωρίζουν λιγότερα απ’ ό, τι γνώριζαν οποιαδήποτε άλλη στιγμή για το τι θα κάνει η Ε. Ε. για την ελληνική κρίση χρέους». Στο ίδιο μήκος κύματος και η συντηρητική Die Welt: «Το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν καν συνειδητοποιήσει το μέγεθος της κρίσης έχει καταστροφικές συνέπειες στην εξέλιξή της» και προσθέτει ότι την ώρα που σείεται η ήπειρος λόγω των πιέσεων που δέχεται η Ιταλία, η καγκελάριος της Γερμανίας αποφάσισε να επισκεφθεί την Αγκόλα, τη Νιγηρία και την Κένυα! «Μας κυβερνούν παιδάκια» διαμαρτύρεται η γαλλική Le Monde, ενώ ο Martin Wolf, αρθρογράφος των βρετανικών Financial Times, υπογραμμίζει ότι δεν κινδυνεύει αυτή τη στιγμή μόνο το ευρώ, αλλά και η διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης που ξεκίνησε πριν από 60 χρόνια.
Η σύγχυση που επικρατεί στην Ευρώπη έχει προκαλέσει εντύπωση και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μολονότι και στην Ουάσιγκτον βασιλεύει επίσης το χάος. Η σχολιάστρια του αμερικανικού τηλεοπτικού δικτύου CNBC, Silvia Wadhwa, έδινε προχθές οδηγίες στους αναγνώστες της ιστοσελίδας του καναλιού, ώστε να καταλάβουν την ευρωπαϊκή αργκό. Σύμφωνα με αυτές, όπου «ανακοινωθέν του Eurogroup», οι Αμερικανοί πρέπει να έχουν στο μυαλό του «μία σελίδα αναπάντητων ερωτημάτων». Οταν δε διαβάζουν «καλωσορίζουμε την πρόθεση του ιδιωτικού τομέα να συμβάλει εθελοντικά στη διαχείριση του χρέους της Ελλάδας», αυτό που εννοούν είναι «δεν έχουμε βρει τρόπο να πείσουμε τους ιδιώτες, αλλά θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε».
Οπως ήταν αναμενόμενο, οι επικρίσεις εναντίον των Ευρωπαίων ηγετών δεν περιορίζονται στον Τύπο. Οργισμένος για τις παλινωδίες της ευρωδιάσωσης εμφανίστηκε σε χθεσινή του συνέντευξη και ο διοικητής της Μπούντεσμπανγκ, Γιενς Βάιντμαν. «Η πολυφωνία που παρατηρήθηκε κατά τις πρόσφατες δημόσιες συζητήσεις ασφαλώς δεν ενίσχυσε την εμπιστοσύνη στη δυνατότητα των πολιτικών να επιλύσουν τα προβλήματα», είπε στην εβδομαδιαία εφημερίδα Zeit. Αν και μέχρι πριν από τρεις μήνες ανήκε στους στενότερους συνεργάτες της Αγκελα Μέρκελ, ο Βάιντμαν επιτίθεται στη Γερμανίδα καγκελάριο, αποδοκιμάζοντας ως εξόχως προβληματική την εμμονή της κυβέρνησης στη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα.
Αβεβαιότητα για το μέλλον
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά; Οτι μεταξύ των διαμορφωτών της κοινής γνώμης, κερδίζει για πρώτη φορά σημαντικό έδαφος η άποψη ότι τελικά η Ευρώπη ίσως και να μην τα καταφέρει. Γιατί μέχρι πρόσφατα οι περισσότεροι αναλυτές, ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι πίστευαν ότι, έστω και την ενδεκάτη ώρα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Οτι δεν θα πετάξουν στον κάλαθο των αχρήστων της Ιστορίας όλα όσα έχτισαν μετά κόπων και βασάνων οι μεταπολεμικές γενιές, επειδή φοβούνται μήπως χάσουν τις εκλογές στο τάδε κρατίδιο ή επειδή διστάζουν να τα βάλουν με τον δείνα οίκο αξιολόγησης. Η πεποίθηση αυτή αλλάζει πλέον, σημειώνει η στήλη Free Exchange του περιοδικού Economist. Και όπως είναι φυσικό, η αβεβαιότητα για τις ικανότητες, τις προθέσεις και την αποφασιστικότητα των Ευρωπαίων ηγετών αντικατοπτρίζεται και στις αγορές, οι οποίες αποσύρουν κακήν κακώς την εμπιστοσύνη τους από όλο και περισσότερες οικονομίες της Ευρωζώνης. Οσο και αν τρίζουν όμως τα κόκαλα του Ζαν Μονέ, του Σούμαν και του Αντενάουερ, οι άνθρωποι που κρατούν σήμερα στα χέρια τους τις τύχες της Ενωσης δεν φαίνεται να συγκινούνται.