Συντάκτης της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, πρώτος υπουργός Εξωτερικών και τρίτος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Τόμας Τζέφερσον (1743-1826) κατέχει περίοπτη θέση στο πάνθεον των «Ιδρυτών Πατέρων». Αναγεννησιακός άνθρωπος, πολύγλωσσος, εφευρέτης, αρχιτέκτονας, ιδιοκτήτης φυτείας, θεωρητικός της αμερικανικής Δημοκρατίας και πολίτης του κόσμου, ο Τζέφερσον άφησε μια ιδεολογική κληρονομιά, δύο καθοριστικά στοιχεία της οποίας προτιμούν να λησμονούν οι σημερινοί υποστηρικτές του αμερικανικού ονείρου: την απέχθεια για το χρηματιστικό κεφάλαιο και τη νομιμοποίηση της πολιτικής ανυπακοής.
Στα μάτια του Τζέφερσον, ο αγρότης και γενικά ο ανεξάρτητος παραγωγός είναι το βασικό κύτταρο της Δημοκρατίας, ενσάρκωση των θεμελιωδών αξιών της – της παραγωγικής εργασίας, της κοινωνικής ευθύνης και της ατομικής ελευθερίας. Αντίθετα, το χρηματιστικό κεφάλαιο αποτελεί μηχανισμό τοκογλυφίας και υποδούλωσης στον ζυγό του χρέους. Ενας από τους πλέον διάσημους αφορισμούς που του αποδίδονται είναι ο εξής:
«Πιστεύω ότι τα τραπεζικά ιδρύματα είναι πιο επικίνδυνα για τις ελευθερίες μας από τους μόνιμους στρατούς. Αν ο αμερικανικός λαός επιτρέψει σε ιδιωτικές τράπεζες να ελέγξουν την κυκλοφορία του χρήματος, πρώτα με τον πληθωρισμό κι ύστερα με τον αποπληθωρισμό, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις που θα μεγαλώνουν δίπλα τους θα αφαιρέσουν από τον λαό όλη την ιδιοκτησία, μέχρις ότου τα παιδιά του ξυπνήσουν άστεγα στη γη που κατέκτησαν οι γονείς τους».
Θερμός οπαδός της Γαλλικής Επανάστασης, αρνήθηκε να την επικρίνει ακόμη και στα δύσκολα χρόνια της Τρομοκρατίας, επί Ροβεσπιέρου. «Λίγη ανταρσία, πού και πού, είναι καλό πράγμα, τόσο απαραίτητο για την πολιτική ζωή όσο οι θύελλες για τον φυσικό κόσμο», έγραφε σε επιστολή του προς τον Μάντισον. Και σε μια άλλη επιστολή του προς τον Ανταμς, προσέθετε: «Το πνεύμα της αντίστασης στην κυβέρνηση είναι τόσο πολύτιμο σε ορισμένες περιπτώσεις, ώστε να επιθυμώ να το βλέπω πάντα ζωντανό».
Ρομαντικός απόηχος μιας άλλης εποχής, που πέρασε ανεπιστρεπτί, μαζί με τους ανεξάρτητους καλλιεργητές της αμερικανικής γης, που έδωσαν τη θέση τους στην αστική ζούγκλα; Ισως. Γεγονός παραμένει ότι στη συνείδηση των σύγχρονων Αμερικανών ο Τζέφερσον είναι πάντα ο «πρόεδρος του λαού», ένας από τους τρεις δημοφιλέστερους προέδρους όλων των εποχών, πλάι στον Τζορτζ Ουάσιγκτον και τον Αβραάμ Λίνκολν. Κι αυτό κάτι λέει…