Εχθρός της λήθης, ο βρετανικός «Γκάρντιαν» ανάρτησε στην ηλεκτρονική του έκδοση μαζί με τις αναλύσεις για τη σύλληψη του Γκόραν Χάτζιτς, βίντεο με δηλώσεις του τελευταίου Σέρβου καταζητούμενου του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης κατά την εποχή της ακμής του, στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Στο βίντεο βλέπει κανείς τον νεαρό Χάτζιτς, τότε πρόεδρο της Σερβικής Δημοκρατίας της Κράινα, να αντιμετωπίζεται από τα διεθνή τηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης σαν «φυσιολογικό πολιτικό ον». Εκείνη την εποχή, η τύχη του αγριότερου πολέμου μετά τη χιτλερική και τη σταλινική εμπειρία στην Ευρώπη δεν είχε ακόμη κριθεί.
Σήμερα, ο Γκόραν Χάτζιτς είναι ο αριθμός 161. Τόσοι είναι οι κατηγορούμενοι για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την πρώην Γιουγκοσλαβία. Τώρα που συνελήφθη και ο Χάτζιτς, το Δικαστήριο ευελπιστεί ότι θα έχει ολοκληρώσει το έργο του εντός του προκαθορισμένου χρόνου, δηλαδή το 2014. Ολοι οι κακοί θα πάνε φυλακή. Κακοί σε έναν πόλεμο απολύτως προαναγγελθέντα στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου του 1991.
Ανεξαρτησία της Κροατίας
Τότε, αμέσως μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, όλοι είχαν ζητήσει αναβολή στην επιμέρους διακήρυξη ανεξαρτησίας των χωρών που συνέθεταν την πρώην Γιουγκοσλαβία. Ο τότε Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χανς Ντίτριχ Γκένσερ δεν άκουσε κανέναν. Ζήτησε και πέτυχε την ανεξαρτησία της Κροατίας, δίνοντας όλα τα προσχήματα στον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, τον ισχυρό άντρα της Σερβίας και του παλαιού κατεστημένου. Και τότε άρχισε ο πόλεμος και η πολιορκία του Βούκοβαρ.
Οι παλιοί, αυτοί που γνώριζαν τη Γιουγκοσλαβία ή Νοτιοσλαβία από την εποχή του πανσλαβισμού ρωσικής ή δυτικής επιρροής, και είχαν δει τη συνέχεια στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη μετάβαση στην εποχή του Τίτο, πίστευαν ότι μετά τον θάνατο του ισορροπιστή ηγέτη κομμουνιστή «η χώρα θα πνιγόταν στο αίμα». Ετσι και έγινε, οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί μέσα στους αιώνες ήταν πολλοί. Ομως, η αιματοχυσία θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί, όπως και η διάλυση της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας σε επιμέρους κρατίδια, που υπήρξαν επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ή δορυφόροι της Αυστρίας, φερέλπιδα τμήματα της μετά το Μέτερνιχ εποχής σε ένα ομοσπονδιακό πλαίσιο. Τίποτε δεν ωφέλησε, ο πόλεμος ήταν αδυσώπητος, όπως και η ειρήνη μετά τους βομβαρδισμούς της Σερβίας το 1999, μετά το Ντέιτον και τη συνθηκολόγηση του Μιλόσεβιτς.
Και αυτός, και ο Ράντοβαν Κάρατζιτς, πρώην πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας, ή ο Σερβοβόσνιος στρατηγός Ράτκο Μλάντιτς, που οι Κροάτες δωσίλογοι ουστάζι τού είχαν σφάξει την οικογένεια, και ο ύστερος Γκόραν Χάτζιτς, ήταν πιόνια ενός χαμένου παιχνιδιού. Είναι πρότυπα προς αποφυγήν, σύμβολα μιας εποχής πολέμων που έληξε.
Ο Γκόραν Χάτζιτς, γεννημένος το 1958 στην Κροατία, αποθηκάριος το επάγγελμα, επελέγη το 1991 για ανώτερα αξιώματα, όταν ο Μιλόσεβιτς πολιορκούσε το Βούκοβαρ. Ο Μιλόσεβιτς κατέληξε στη Χάγη, όπου πέθανε στη φυλακή το 2006. Ο υπόδικος σήμερα Κάρατζιτς κρυβόταν σε μοναστήρια και αστικά διαμερίσματα μέχρι το 2008, οπότε τον συνέλαβαν, γερασμένο και αγνώριστο. Το ίδιο και ο Ράτκο Μλάντιτς, που συνελήφθη πριν από δύο μήνες.
Μετά τη σύλληψή τους η Σερβία μπορεί να διεκδικήσει την υποψηφιότητά της σε μια πολύ κουρασμένη Ευρωπαϊκή Ενωση, που ελπίζει ότι έχει εγγράψει στρατηγικές υποθήκες στα Βαλκάνια. Βλέποντας όμως τον Χάτζιτς στο βίντεο του «Γκάρντιαν» και μετρώντας τους 161 της Χάγης ανά εθνικότητα, διαπιστώνει κανείς μια ανισομέρεια. Μη ξεχνάμε ότι στη σφαγή που έγινε στα Βαλκάνια στις αρχές του ’90, όλοι είχαν τις ευθύνες τους, ακόμη και ο ανύπαρκτος μέχρι τότε μουσουλμανικός παράγοντας.