Δύο μόλις εβδομάδες μετά το ευρωπαϊκό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης, η Ιταλία και η Ισπανία βρίσκονται στο στόχαστρο των αγορών και βλέπουν το κόστος του δανεισμού τους να αυξάνεται ανησυχητικά. Οικονομικοί αναλυτές αποδίδουν τις βίαιες επιθέσεις που δέχονται η τρίτη και η τέταρτη σε μέγεθος οικονομία της Ευρωζώνης στην ανησυχία για τα επιμέρους προβλήματα των οικονομιών τους, υπό το πρίσμα όμως της ανησυχίας των αγορών για την κρίση χρέους της Ευρωζώνης. Σε αυτό το πλαίσιο, εκφράζουν ανησυχία για το ενδεχόμενο να βρεθούν οι δύο αυτές οικονομίες αποκλεισμένες από τις αγορές, καθώς είναι πολύ μεγάλες για να στηριχθούν από τα υπάρχοντα κεφάλαια του ευρωπαϊκού μηχανισμού.
Οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων Ιταλίας και Ισπανίας ανήλθαν χθες στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 14 ετών, αυξάνοντας σημαντικά το κόστος δανεισμού τους. Και αυτό, παρά το ότι έχουν υιοθετήσει σκληρά προγράμματα λιτότητας. Η Ρώμη έχει μόλις ψηφίσει πρόγραμμα περικοπών δαπανών ύψους 48 δισ. ευρώ και η Ισπανία, που οδεύει προς πρόωρες εκλογές εξαιτίας και της πρόσφατης υποβάθμισής της από τη Moody’s, προχωρά σε νέες περικοπές δαπανών, θέτοντας όρια στις δαπάνες των αυτόνομων περιφερειών της.
Σε ό,τι αφορά την Ιταλία, η δημοσιονομική της κατάσταση είναι σαφώς επισφαλής, καθώς το χρέος της βρίσκεται στο 130% του ΑΕΠ της. Μερίδα των οικονομικών αναλυτών επισημαίνει πως με τη συμμετοχή της στην Ευρωζώνη η γειτονική χώρα έχει χάσει τη δυνατότητά της να υποτιμήσει το νόμισμά της και αγωνίζεται να διατηρήσει την ανταγωνιστικότητά της τη στιγμή που η ανάπτυξή της παραμένει αναιμική. Είναι ενδεικτικό ότι το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους το ΑΕΠ της Ιταλίας αυξήθηκε μόλις κατά 0,1% σε σύγκριση με το τελευταίο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Παράλληλα, όμως, η χώρα φαίνεται να χάνει την εμπιστοσύνη των αγορών εξαιτίας της παρατεταμένης πολιτικής αστάθειας που ενισχύει διαρκώς την αβεβαιότητα περί του αν η παραπαίουσα κυβέρνηση Μπερλουσκόνι μπορεί να επιβάλει πράγματι τις περικοπές δαπανών τις οποίες έχει ψηφίσει. Είναι χαρακτηριστικό ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα ο Ιταλός πρωθυπουργός δεν ασχολήθηκε καθόλου με τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας, καθώς έχει απορροφηθεί από τα σκάνδαλα στα οποία φέρεται εμπλεκόμενος. Ως σημαντικός παράγοντας αναφέρεται, άλλωστε, και η απουσία διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να τονώσουν την ισχνή ανάπτυξη της οικονομίας της.
Η περίπτωση της Ισπανίας, επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές, διαφέρει, καθώς η χώρα επωφελήθηκε αρχικά από το χαμηλό κόστος δανεισμού που της προσέφεραν τα ενιαία επιτόκια της Ευρωζώνης. Οδηγήθηκε έτσι, όμως, σε μια μη βιώσιμη φούσκα της αγοράς ακινήτων και σε μια διόγκωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών. Σύμφωνα, άλλωστε, με σχετική μελέτη της Bank of America Merrill Lynch, οι τράπεζες της Ισπανίας πάσχουν από έλλειμμα χρηματοδότησης και θα αναγκαστούν να στραφούν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να το καλύψουν. Η ίδια έκθεση επισημαίνει πως η προοπτική μιας αντίστοιχης επιδείνωσης στις δυνατότητες χρηματοδότησης των ιταλικών τραπεζών ενδέχεται να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στην διατραπεζική αγορά της Ευρωζώνης.
Με την επέκταση της κρίσης χρέους στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, οι δύο χώρες έχουν δει τη συνεισφορά τους στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) να αυξάνεται από 18% και 12% σε 19% και 13%, αντιστοίχως. Τα ποσοστά για τη Γερμανία και τη Γαλλία έχουν αυξηθεί από 27% και 20,5% σε 29% και 22%, αντιστοίχως. Οπως επισημαίνουν αναλυτές, αν οι πιέσεις των αγορών φέρουν την Ιταλία και την Ισπανία στο σημείο να μην μπορούν να συνεισφέρουν πλέον στον μηχανισμό, αυτομάτως θα αυξηθούν οι υποχρεώσεις της Γερμανίας και της Γαλλίας στο 43% και το 32%, αντιστοίχως. Στο μεταξύ, η Γαλλία, της οποίας το κόστος του δανεισμού παραμένει χαμηλό, είδε χθες τα spread των δεκαετών ομολόγων της να αυξάνονται στο ρεκόρ των 81 μονάδων βάσης.