Την περασμένη Δευτέρα, η Κινέζα δικηγόρος Γκου Καϊλάι καταδικάστηκε στην εσχάτη των ποινών με αναστολή για τη δολοφονία του Βρετανού επιχειρηματία Νιλ Χέιγουντ. Η υπόθεση συγκλόνισε την Κίνα, καθώς η Γκου είναι σύζυγος του Μπο Σιλάι, μέχρι πρόσφατα μέλους του Πολιτικού Γραφείου του Κ.Κ. και εκ των πλέον προβεβλημένων υποψηφίων για τα ανώτατα κρατικά και κομματικά αξιώματα. Αίμα, χρήμα, εξουσία, δολοπλοκίες, διαφθορά – ένας χολιγουντιανός συνδυασμός, ο οποίος δικαιολογεί τις διαστάσεις που πήρε το θέμα στα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, τα πράγματα ενδέχεται να είναι πολύ σοβαρότερα και πολύ διαφορετικά από ό,τι εμφανίζονται.
Στην κρατική τηλεόραση, η Γκου εμφανίστηκε να ομολογεί την ενοχή της, επιβεβαιώνοντας κατά γράμμα το κατηγορητήριο των Αρχών: Στις 14 Νοεμβρίου του 2011 προσκάλεσε τον Χέιγουντ, παλιό οικογενειακό φίλο, σε ξενοδοχείο του Τσονκίνγκ, μεγαλούπολης 30 εκατομμυρίων κατοίκων, όπου ο σύζυγός της ήταν τότε ο κομματικός γραμματέας. Το ζεύγος Γκου – Μπο υποτίθεται ότι είχε έρθει σε ρήξη με τον Χέιγουντ λόγω οικονομικών διαφορών αγνώστων λοιπών στοιχείων και ο Βρετανός είχε απειλήσει τη ζωή του γιου τους, που σπουδάζει στην Αμερική. Ανήσυχη για το παιδί της και ψυχικά ασταθής, η Γκου κατάφερε να μεθύσει τον Χέιγουντ με ουίσκι και στη συνέχεια να τον δηλητηριάσει θανάσιμα με κυάνιο, διαλυμένο σε ένα ποτήρι νερό.
Ωστόσο, η εκδίκαση αυτής της τόσο σημαντικής υπόθεσης, που κράτησε μόλις επτά ώρες, απουσία εκπροσώπων του διεθνούς Τύπου, άφησε στο σκοτάδι τα εύλογα ερωτήματα της κοινής γνώμης. Γιατί η Γκου, σύζυγος ενός από τους 25 ισχυρότερους ανθρώπους της Κίνας και απόλυτου άρχοντα του Τσονκίνγκ, βάλθηκε να εξοντώσει η ίδια, με τόσο ερασιτεχνικό τρόπο, τον Χέιγουντ, ενώ θα της ήταν απείρως πιο εύκολο να τον ξεφορτωθεί παστρικά και αθόρυβα, μέσω τρίτων; Γιατί ο Χέιγουντ, ένας επιχειρηματίας που ζούσε μόνιμα στην Κίνα επί δύο δεκαετίες και γνώριζε άριστα πρόσωπα και πράγματα, πήγε μόνος του να «τα τσούξει» με την Γκου, με την οποία είχε έρθει σε επικίνδυνη ρήξη; Γιατί η οικογένειά του, στη Βρετανία, δέχθηκε την αρχική εκδοχή των κινεζικών αρχών, ότι πέθανε από καρδιακή προσβολή συνεπεία μέθης, δεν ζήτησε νεκροψία (με αποτέλεσμα οι ισχυρισμοί περί δηλητηρίασης να παραμένουν εργαστηριακά αναπόδεικτοι) και συμφώνησε να οδηγηθεί την επομένη η σορός του στην πυρά;
Διεθνείς διαστάσεις
Ακόμη σοβαρότερα ερωτήματα προκύπτουν από τις διεθνείς διαστάσεις του σκανδάλου. Η υπόθεση ήρθε στην επιφάνεια μόλις στις 6 Φεβρουαρίου 2012, σχεδόν τρεις μήνες μετά τον θάνατο του Χέιγουντ, όταν ο αστυνομικός διοικητής του Τσονκίνγκ και υπαρχηγός του Μπο, Γουάνγκ Λιτζούν, παρουσιάστηκε στο πλησιέστερο αμερικανικό προξενείο και κατήγγειλε ότι ο Βρετανός επιχειρηματίας δηλητηριάστηκε. Ο ίδιος ο Χέιγουντ ήταν, σύμφωνα με το BBC, εταίρος της εταιρείας στρατηγικής πληροφόρησης Hakluyt & Co., την οποία ίδρυσαν πρώην μέλη της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών ΜΙ6. Στη Βουλή των Κοινοτήτων, ο υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Χέιγκ χρειάστηκε να αντικρούσει πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες ο Χέιγουντ ήταν μυστικός πράκτορας – αν και αναγνώρισε ότι συμμετείχε «ευκαιριακά» σε συσκέψεις, στη βρετανική πρεσβεία του Πεκίνου.
Οπως και να έχουν τα πράγματα, το σκάνδαλο του Τσονκίνγκ έδωσε τη δυνατότητα στην κυρίαρχη ηγετική ομάδα του Κ.Κ. Κίνας να καθαιρέσει τον Μπο Σιλάι από το Πολιτικό Γραφείο και να απαλλαγεί, τουλάχιστον προσωρινά, από έναν πολύ ενοχλητικό εσωκομματικό αντίπαλο.
Επικεφαλής της αριστερής, νεομαοϊκής πτέρυγας, ο Μπο είχε κερδίσει πολλές συμπάθειες με τα συνθήματά του εναντίον των εκθετικά αυξανόμενων κοινωνικών ανισοτήτων και τις εκστρατείες του εναντίον της διαφθοράς μεγαλόσχημων επιχειρηματιών και κρατικών παραγόντων. Σύμφωνα με τους New York Times, η αντίστροφη μέτρηση για τον Μπο είχε ήδη αρχίσει τον Αύγουστο του 2011, όταν η ανώτατη ηγεσία ανακάλυψε πως είχε στήσει στο Τσονκίνγκ ολόκληρο δίκτυο ηλεκτρονικών παρακολουθήσεων κορυφαίων στελεχών, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου Χου Ζιντάο. Αν έχουν έτσι τα πράγματα, η σκοτεινή υπόθεση Γκου – Χέιγουντ δεν αποκλείεται να διαδραμάτισε απλώς τον ρόλο του καταλύτη, επιταχύνοντας το προδιαγεγραμμένο, άδοξο τέλος του.
Αλλαγή σκυτάλης στην ηγεσία του ΚΚΚ
Παρά το βαρύτατο πλήγμα που υπέστη ο Μπο Σιλάι από το σκάνδαλο με τη σύζυγό του, η εσωτερική διαμάχη στο Κ.Κ. Κίνας δεν αναμένεται να κοπάσει εύκολα. Δημοφιλείς ιστοσελίδες των νεομαοϊκών (Utopia, Red China, Mao Flag κ.ά.) καταγγέλλουν δημόσια ότι η Γκου Καϊλάι υπήρξε απλώς αποδιοπομπαίος τράγος σε μια δολοπλοκία που είχε πραγματικό στόχο τον Μπο και το αριστερό ρεύμα. Μάλιστα, ορισμένοι αρθρογράφοι δεν δίστασαν να ζητήσουν ανοιχτά την καθαίρεση του πρωθυπουργού Γουέν Τζιαμπάο, βασικού εκπροσώπου των φιλελευθέρων, για εγκληματικά λάθη εις βάρος της πατρίδας και του δημόσιου συμφέροντος!
Η αλήθεια είναι ότι ο Μπο Σιλάι κατάφερε να δώσει στην κινεζική «Νέα Αριστερά», η οποία μέχρι πρότινος ήταν περιθωριοποιημένη σε κύκλους ακαδημαϊκών, χαρακτηριστικά μαζικού, κοινωνικού ρεύματος. Οσο η πυρετική οικονομική ανάπτυξη συνοδεύεται από εκρηκτικές ανισότητες, η κοινωνική δεξαμενή της αριστερής τάσης δεν θα πάψει να διευρύνεται. Και όσο η Κίνα παραμένει προσκολλημένη σε ένα αδιαφανές, μονοκομματικό πολιτικό σύστημα, χωρίς μηχανισμούς συμμετοχής και ελέγχου, το αντίτιμο θα είναι οι κοινωνικές συγκρούσεις να μεταφέρονται στο εσωτερικό του κόμματος, ακόμα και στα ανώτατα ηγετικά του κλιμάκια. Αποχωρώντας από το προσκήνιο, στο 18ο συνέδριο του ΚΚΚ, που θα εκλέξει την επόμενη κομματική ηγεσία, πιθανότατα τον Οκτώβριο, ο πρόεδρος Χου Ζιντάο θα πάρει μαζί του την περίφημη «κοινωνία της αρμονίας», την οποία τόσο πεισματικά, όσο και μάταια, διακήρυξε.