Η επιλογή του καρδιναλίου Μπεργκόλιο για το αξίωμα του Πάπα είναι ένα εντυπωσιακό βήμα. Η εκλογή Λατινοαμερικανού ιησουίτη θα ήταν αδιανόητη πριν από 30 χρόνια.
Η καθολική εκκλησία στρέφει το βλέμμα της από την Ευρώπη προς την ήπειρο στην οποία κατοικούν οι περισσότεροι καθολικοί και όπου οι προκλήσεις για την εκκλησία είναι διαφορετικές. Το κύριο πρόβλημα στη Λατινική Αμερική είναι η έλλειψη ιερέων και η συρρίκνωση του ποιμνίου. Παρά το γεγονός ότι στην ήπειρο αυτή κατοικεί το 40% των καθολικών του πλανήτη, δεν μπορεί κανείς να υποθέσει αυτομάτως ότι κάθε Λατινοαμερικανός είναι και καθολικός.
Στην ήπειρο έχουν διεισδύσει πεντηκοστιανοί προτεστάντες και κοσμικές ιδέες. Αυτά είναι τα προβλήματα που η εκκλησία αρνήθηκε να αντιμετωπίσει υπό τον Ιωάννη Παύλο Β΄ και τον Βενέδικτο ΙΣΤ΄. Η επιλογή του Μπεργκόλιο δείχνει ότι το θέμα δεν μπορεί πια να αγνοηθεί. Αν υπάρχει κάποιος που να μπορεί να επιλύσει τον γόρδιο δεσμό γύρω από την αγαμία των κληρικών είναι αυτός.
Παρά το γεγονός ότι η εκκλησία συνεχίζει να μεγαλώνει στην Αφρική και το κονκλάβιο συνεχίζει να έλκει την προσοχή του κόσμου, οι τάσεις στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες είναι βαθύτατα αρνητικές. Στον ανεπτυγμένο κόσμο το εκκλησίασμα μειώνεται διαρκώς την τελευταία δεκαετία, εν μέρει και ως αποτέλεσμα της συρρίκνωσης των οικογενειών – σύμπτωμα κι αυτό της περιφρόνησης των γυναικών για τις εκκλησιαστικές απόψεις περί αντισύλληψης.
Ενας στους 10 ενήλικες Αμερικανούς είναι πρώην καθολικός. Στη Βόρεια και στη Νότια Αμερική, αυτοί που εγκαταλείπουν την καθολική εκκλησία γίνονται είτε ευαγγελιστές προτεστάντες είτε εγκαταλείπουν τη θρησκεία γενικώς. Στη δυτική Ευρώπη συμβαίνει κυρίως το δεύτερο.
Κάποιοι θεωρούν υπεύθυνη τη στάση της εκκλησίας απέναντι στις γυναίκες, τις διδαχές της για το σεξ και την επίδραση των σεξουαλικών σκανδάλων. Αλλοι θεωρούν τις λειτουργίες μονότονες.
Σε κάθε περίπτωση ο Πάπας Φραγκίσκος έχει μπροστά του ένα τιτάνιο έργο προκειμένου να εμπνεύσει τον γηράσκοντα κλήρο και τους λιγοστεύοντες πιστούς.
Η μέση ηλικία των Αμερικανών ιερέων έχει ανεβεί από τα 34 στα 64 χρόνια. Εκκλησιαστικές σχολές έχουν κλείσει σε όλο τον δυτικό κόσμο. Στον υπόλοιπο κόσμο οι διδαχές περί αγαμίας των κληρικών παραβιάζονται συστηματικά.
Ομως το προφανές αντίδοτο, το οποίο ζητούν πολλοί λαϊκοί και κάποιοι γενναίοι ιερείς είναι να λήξει η υποχρεωτική αγαμία για τους ιερείς των ενοριών. Αυτό βέβαια θα δημιουργούσε νέα προβλήματα και είναι βέβαιο ότι δεν θα επιβληθεί παρά μόνον όταν καταστεί εντελώς αναπόφευκτο. Θα ήταν δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι θα μπορούσε ποτέ το Βατικανό να απαλλάξει διά μιας τους χειροτονημένους ιερείς από την υποχρέωση της αγαμίας. Αλλά θα μπορούσε να αρχίσει να χειροτονεί παντρεμένους άνδρες.
Αυτό δεν μπορεί βέβαια να συμβεί χωρίς εκκαθάριση των συντηρητικών από το Βατικανό. Τα τελευταία οκτώ χρόνια πληθώρα σκανδάλων έχουν συγκλονίσει την κουρία, τον γραφειοκρατικό μηχανισμό του Βατικανού. Το πιο αξιοσημείωτο ήταν η φυλάκιση του μπάτλερ του Πάπα Βενέδικτου επειδή έδωσε στη δημοσιότητα παπικά έγγραφα. Σ’ αυτά τα έγγραφα περιλαμβάνονται ισχυρισμοί περί διαφθοράς, καθώς και ύπαρξης ομοφυλοφιλικών δικτύων επιρροής. Η άρνηση του Βατικανού να συμμορφωθεί με τα ευρωπαϊκά πρωτόκολλα για την καταπολέμηση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος σημαίνει ότι σε όλη την επικράτεια του Βατικανού δεν υπάρχουν αυτόματα τραπεζικά μηχανήματα. Ολα αυτά είναι συμπτώματα ευρύτερης δυσλειτουργίας της κουρίας, η οποία κατ’ ουσίαν είναι μια αυλή, στην οποία κανείς προάγεται αποκτώντας την εύνοια ισχυρών βαρώνων, που βρίσκονται στη θέση τους με τη βούληση του Πάπα.
