Παρακολουθώντας τη συγκλονιστική ομιλία του Αμερικανού προέδρου Ομπάμα, την περασμένη Πέμπτη, σχετικά με την αντιτρομοκρατική πολιτική, δεν μπορούμε παρά να αναρωτηθούμε τι θα μπορούσε να επιτύχει σε περίπτωση που ασκούσε τα καθήκοντα της διακυβέρνησης με την ίδια πυγμή και ενάργεια πνεύματος με την οποία ασκεί τα καθήκοντα του επικεφαλής των μυστικών αποστολών.
Με τις εξαγγελίες για περιορισμούς στη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών για στοχευμένες δολοφονίες και με τη νέα προσπάθεια για κλείσιμο της φυλακής του Γκουαντάναμο, ο Ομπάμα έδειξε με μεγάλη σαφήνεια ότι επιθυμεί να γυρίσει τη σελίδα της αμερικανικής ιστορίας που ξεκίνησε στις 11 Σεπτεμβρίου 2001.
«Αυτός ο πόλεμος, όπως όλοι οι πόλεμοι, πρέπει να τελειώσει», είπε στην πιο χαρακτηριστική αποστροφή της ομιλίας του. Ο Ομπάμα είπε ότι επιθυμεί να τροποποιήσει ή να ακυρώσει την Αδεια Χρήσης Στρατιωτικής Βίας που χορήγησε το Κογκρέσο το 2001, και η οποία χρησιμοποιείται για να νομιμοποιήσει κάθε ενέργεια που έχει σχέση με τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Θέλει να σταματήσει η Αμερική να βρίσκεται σε διαρκή πόλεμο και να υποχρεωθούν οι επόμενοι πρόεδροι να χρησιμοποιούν τη στρατιωτική ισχύ με σωφροσύνη και ανάλογα με τις περιστάσεις.
Το να διακηρύξει αυτή τη νέα πραγματικότητα απαιτούσε διαύγεια πνεύματος και θάρρος. Είναι παράδοξο πώς αυτός ο πρόεδρος, που διαθέτει τόσο λίγη διαχειριστική και πολιτική εμπειρία, προχωρεί με τόσο σταθερά βήματα στον τομέα του μυστικού πολέμου. Γνωρίζει πότε να εντείνει τις επιχειρήσεις, όπως έκανε με τα πλήγματα μη επανδρωμένων αεροσκαφών και με την επιχείρηση εναντίον του Οσάμα μπιν Λάντεν τον Μάιο του 2011, και γνωρίζει πότε να τις αποκλιμακώσει, όπως προτείνει τώρα.
Καθώς ο Ομπάμα περιέγραφε τα πιο περίπλοκα προβλήματα των αμερικανικών μυστικών επιχειρήσεων, μία γυναίκα από το ακροατήριο τον διέκοψε – αλλά εκείνος δεν έχασε τον βηματισμό του. Οχι απλώς υπερασπίστηκε το δικαίωμα λόγου της γυναίκας, αλλά συμφώνησε και με μεγάλο μέρος των επικρίσεών της σχετικά με το πώς οι πολιτικές της Αμερικής στρέφονται αθέλητα εναντίον της.
Ο Ομπάμα ενοχλείται από το γεγονός ότι κληρονόμησε από τον Τζoρτζ Μπους έναν καυτό ρητορικό πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, έναν πόλεμο με χαλαρούς κανόνες και απεριόριστη διάρκεια. Μείωσε τη ρητορική και ενίσχυσε τους κανόνες – πράγμα σοφό και στα δύο μέτωπα.
Κάποιες πολιτικές όμως παραμένουν ασαφείς. Ο πρόεδρος είπε ότι θέλει να σταματήσει τα πλήγματα εναντίον στόχων των οποίων δεν έχει εξακριβωθεί η ταυτότητα και να στοχεύει μόνον «όσους συνιστούν συνεχιζόμενη και επικείμενη απειλή» προς τους Αμερικανούς. Ομως δεν θέλει να το κάνει αυτό ακόμη, ούτε σε όλες τις περιπτώσεις. Γνωρίζει ότι «επικείμενη απειλή» δεν σημαίνει άμεση και ότι για να προστατεύσει Αμερικανούς μπορεί να χρειαστεί να εξοντώσει έναν βομβιστή που βρίσκεται χιλίαδες μίλια μακριά, πολλούς μήνες πριν υλοποιήσει την επίθεσή του. Η προσήλωσή του στους στόχους αυτούς αξίζει τα συγχαρητήρια του έθνους.
Αναμένονται όμως διευκρινίσεις σε πολλά μέτωπα. Στον αφγανικό πόλεμο σκοπεύει να συνεχίσει την επιθετική χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών μέχρι την αποχώρηση των μάχιμων αμερικανικών μονάδων το 2014. Το Πακιστάν τι γνώμη έχει γι’ αυτό; Ο πρόεδρος θέλει επίσης να μεταφέρει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη από το μυστικό οπλοστάσιο της CIA στο πιο ελεγχόμενο πλαίσιο του Πενταγώνου, αλλά δεν εξηγεί πώς θα το κάνει αυτό. Επιθυμεί περισσότερη επιτήρηση των στοχευμένων δολοφονιών, αλλά έχει συνταγματικές και πρακτικές αντιρρήσεις στην ιδέα είτε του ειδικού δικαστηρίου είτε της ειδικής διοικητικής επιτροπής. Θέλει να τελειώνει με την ντροπή του Γκουαντάναμο, αλλά δεν μπορεί, εκτός αν κάποιοι βουλευτές δείξουν τόσο θάρρος όσο κι εκείνος.
Το μεταβατικό σχέδιο δεν είναι τέλειο, αλλά αυτό που είδε η χώρα την περασμένη Πέμπτη ήταν ένας πρόεδρος που ενστερνίζεται την προειδοποίηση του Τζέιμς Μάντισον πως «κανένα έθνος δεν μπορεί να διατηρήσει την ελευθερία του εν μέσω συνεχιζόμενου πολέμου». Η επιφυλακτικότητα απέναντι στον διαρκή πόλεμο δεν σχετίζεται μόνο με τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Ο Ομπάμα δεν έχει δει ακόμη πολεμικό σχέδιο για τη Συρία το οποίο να θεωρεί λειτουργικό, γι’ αυτό και αρνείται να δώσει τη συγκατάθεσή του.
Ο Ομπάμα καταλαβαίνει τη μοναχική μοίρα των ηγετών μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Κανείς δεν θέλει να φέρει αντιρρήσεις σε μία προεδρική απόφαση τη στιγμή που λαμβάνεται, αλλά όλοι λένε πράγματα εκ των υστέρων. Ορθώς υποστηρίζει ο Ομπάμα ότι πρέπει να αλλάξουν και οι δύο πλευρές αυτής της εξίσωσης.
Στον ρόλο του επικεφαλής των μυστικών επιχειρήσεων, ο Ομπάμα φαίνεται ότι εμπέδωσε το απόφθεγμα του Ρόμπερτ Γκέιτς, που ήταν υπουργός Αμυνας στην πρώτη θητεία του. Ο άκρως κυνικός Γκέιτς είχε πει ότι «κάθε μέρα, κάποιος κάπου στον κρατικό μηχανισμό κάνει κάποιο μεγάλο λάθος, το οποίο εν συνεχεία θα μπορεί να βάλει σε μπελάδες τον Λευκό Οίκο».
Η πρόκληση για τον Ομπάμα τώρα που άρχισε να προσαρμόζει την αντιτρομοκρατική πολιτική της Αμερικής στο πραγματικό μέγεθος των απειλών, είναι να επιδείξει την ίδια αποφασιστικότητα στα μεγαλύτερα προβλήματα διακυβέρνησης της χώρας.