Είναι γνωστό ότι η ανθρώπινη μνήμη είναι μια ολισθηρή ατραπός. Ενας φίλος επιμένει ότι είχατε παρευρεθεί στη 15η επέτειο της αποφοίτησής σας, όταν εσείς γνωρίζετε ότι επρόκειτο για τη δέκατη. Θυμάστε ότι κάποιος άλλος φίλος σας είχε έρθει στον γάμο σας μέχρι βεβαίως να σας θυμίσει ότι δεν τον είχατε καλέσει. Ομως, αυτά τα παιχνίδια της μνήμης είναι ιδιαίτερα οδυνηρά όταν κάποιος αυτόπτης μάρτυρας αναγνωρίσει λανθασμένα τον δράστη μιας εγκληματικής πράξης.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι δυνατόν να δημιουργηθούν ψευδείς αναμνήσεις λέξεων ή και εικόνων σε εθελοντές. Τι ακριβώς συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο όταν δημιουργεί τις ψεύτικες μνήμες, παραμένει άγνωστο. Επιστήμονες του Κέντρου Γενετικής Νευρωνικών Κυκλωμάτων του ΜΙΤ λένε ότι κατάφεραν να δημιουργήσουν μια τέτοια «ψευδή ανάμνηση» σε ποντίκια, γεγονός που υποδεικνύει με ποιον τρόπο είναι δυνατό να δημιουργούνται αντίστοιχες αναμνήσεις ανύπαρκτων πραγμάτων στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Ο Στιβ Ραμίρεζ, ο Χου Λιου και ο Σουσούμου Τονεγκάουα αναφέρουν σε μελέτη τους στο περιοδικό Science ότι κατάφεραν να προκαλέσουν την ανάμνηση μιας ηλεκτρικής εκκένωσης σε σημείο διαφορετικό από αυτό στο οποίο είχε πραγματικά συμβεί.
Η μελέτη, η οποία υπογράφεται από τον δρα Τονεγκάουα, βραβευθέντα με Νομπέλ Ιατρικής για την εργασία του στη Λοιμωξιολογία και ιδρυτή του Ινστιτούτου Πικάουερ για τη Μάθηση και τη Μνήμη, αποτελεί μία ακόμη ένδειξη του πόσο λανθασμένες μπορεί να είναι οι αναμνήσεις σε ανθρώπους και ποντίκια. Οπως ανέφερε προηγούμενη μελέτη, το φυσικό αχνάρι μιας συγκεκριμένης μνήμης μπορεί να ταυτοποιηθεί σε ένα σύνολο εγκεφαλικών κυττάρων καθώς δημιουργείται και να ενεργοποιηθεί αργότερα διεγείροντας τα ίδια κύτταρα. Στην έρευνά του, ο δρ Τονεγκάουα πρώτα τοποθέτησε τα ποντίκια σε ένα περιβάλλον, τα άφησε να εξοικειωθούν με αυτό και να το απομνημονεύσουν. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες αναγνώρισαν και «σημείωσαν» τα κύτταρα όπου σχηματιζόταν η μνήμη. Μία ημέρα αργότερα, τα ποντίκια μεταφέρθηκαν σε διαφορετικό περιβάλλον, όπου υπέστησαν ηλεκτρική εκκένωση τη στιγμή που αναπλαθόταν η αρχική μνήμη.
Οταν επέστρεψαν στο αρχικό τους περιβάλλον πάγωσαν από τον φόβο, γεγονός που σήμαινε ότι θυμόντουσαν πως είχαν υποστεί ηλεκτρική εκκένωση στο ίδιο σημείο, κάτι που βέβαια δεν συνέβη ποτέ. Οι ερευνητές ακολούθησαν πολλές εκδοχές του ίδιου πειράματος, επιβεβαιώνοντας το ίδιο αποτέλεσμα. Για την ενεργοποίηση, τον εντοπισμό και τη σήμανση των χημικώς προσδιορισμένων νευρωνικών συστημάτων χρησιμοποιήθηκε γαλάζιο φως μέσω οπτικών ινών.
Το μεγάλο ερώτημα που γεννάται, είναι γιατί θα πρέπει ο εγκέφαλός μας να δημιουργεί τέτοιες εσφαλμένες αναμνήσεις. Κανείς δεν γνωρίζει, απαντά ο διαπρεπής επιστήμονας. Πιθανώς να ευθύνεται η δημιουργικότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου και η τάση να συνδυάζει πραγματικά και φανταστικά γεγονότα με λεπτομέρειες.