Η φράση, σμιλεμένη πάνω από την κεντρική είσοδο, λέει: «Στους επιφανείς άνδρες της, η ευγνωμονούσα πατρίδα», ενώ δημιουργεί και ένα ερώτημα: τι απέγιναν οι γυναίκες;
Παρότι οι καιροί άλλαξαν μετά το 1790, ημερομηνία ολοκλήρωσης του Πάνθεον, του επιβλητικού οικοδομήματος στο Παρίσι, που στεγάζει τα μνήματα επιφανών Γάλλων, οι γυναίκες συνεχίζουν να υποεκπροσωπούνται στο μνημείο.
Κάθε πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας δικαιούται να προτείνει έναν αποθανόντα, που θα πάρει θέση στο Πάνθεον, δίπλα στον Βολταίρο και τον Ρουσώ, τον Βίκτωρα Ουγκώ και τη Μαρί Κιουρί, τη μοναδική γυναίκα στα 73 μνήματα.
Η προεδρία της δημοκρατίας και ο Φιλίπ Μπελαβάλ, επικεφαλής του Κέντρου Εθνικών Μνημείων, δέχονται πρόσφατα καταιγισμό προτάσεων. Στην κορυφή του καταλόγου βρίσκονται ονόματα μη συμβατικών γυναικών, που τόλμησαν να ζήσουν διαφορετικά, καθώς και σημαντικές μορφές της γυναικείας διανόησης.
«Το γεγονός ότι οι γυναίκες αυτές υπήρξαν δημιουργικές, ενώ κινούνταν αντίθετα από τις κοινωνικές συμβάσεις, ενισχύει το κύρος τους. Παρότι έζησαν σε μία πατριαρχική κοινωνία, πέτυχαν μοναδικά πράγματα», λέει η Κλεμάνς Ελφτέρ, μέλος της οργάνωσης «Τολμήστε τον Φεμινισμό».
Στις τρεις εβδομάδες της διαδικτυακής διαβούλευσης για προτάσεις ταφής στο Πάνθεον, από τις 30.000 απαντήσεις, οι περισσότερες αφορούσαν γυναίκες, με την εξαίρεση του Σαρλ Ντε Γκωλ, που είχε ζητήσει με επίταση η σορός του να μην απομακρυνθεί ποτέ από τη γενέτειρά του, Κολομπέ.
Πρώτη σε προτιμήσεις αναδείχθηκε η γυναίκα-έμβλημα της Κομμούνας του 1871, η αναρχική Λουίζ Μισέλ, και στη δεύτερη θέση, η Αδελφή Εμανιέλ, μέλος καθολικού μοναστικού τάγματος με προοδευτικές απόψεις για την άμβλωση, που έζησε κοντά σε φτωχούς πληθυσμούς της Τουρκίας και της Αιγύπτου.
Αλλες προτάσεις που ακούστηκαν ήταν αυτές για τη συγγραφέα Σιμόν ντε Μποβουάρ, τις ηρωίδες της γαλλικής αντίστασης κατά των Ναζί, Ζερμέν Τιγιόν και Λουσί Ομπράκ, ενώ σημαντική στήριξη εξασφάλισε και η πρόταση για μεταφορά της σορού της χορεύτριας και τραγουδίστριας της τζαζ Ζοζεφίν Μπέικερ, παρά την αμερικανική της υπηκοότητα.
Οι κανόνες ένταξης στο Πάνθεον ουδέποτε κωδικοποιήθηκαν, με περισσότερους από τους μισούς τιμηθέντες -ονόματα άγνωστα στη σύγχρονη Γαλλία- να βρίσκονται εκεί χάρη στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, το Πάνθεον άνοιξε τις πύλες του για τον μιγάδα Λουί Ντελγκρέ, ηγετική φυσιογνωμία του αντιαποικιακού αγώνα στη Γουαδελούπη των αρχών του 19ου αιώνα και τον πατέρα της ανεξαρτησίας της Αϊτής την ίδια περίοδο, Τουσέν Λουβερτίρ.
Αντίθετα, φρούδες αποδείχθηκαν οι προσπάθειες του Νικολά Σαρκοζί να κάνει δεκτό τον Αλμπέρ Καμί στο Πάνθεον, λόγω ενστάσεων από την οικογένειά του.
Την ίδια στιγμή, κορυφές της γαλλικής διανόησης και επιστήμης απουσιάζουν από το Πάνθεον, όπως ο εγκυκλοπαιδιστής Ντενίς Ντιντερό, ο φιλόσοφος Μοντεσκιέ, αλλά και ο βιολόγος και εφευρέτης του εμβολίου κατά της λύσσας, Λουί Παστέρ.