Τριάντα δύο ημέρες πριν από τις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ, ο άνθρωπος που έχει εθίσει την υφήλιο στον διαρκή αιφνιδιασμό (με τα καθημερινά tweets του) κατάφερε για μία ακόμη φορά να αφήσει άφωνο τον πλανήτη: την Παρασκευή το πρωί, σε μια ειρωνεία της τύχης, βρέθηκε θετικός στον νέο κορωνοϊό, έναν ιό που ο ίδιος επανειλημμένως αμφισβήτησε, υποβάθμισε, γελοιοποίησε, παρά τους 200.000 και πλέον νεκρούς στη χώρα του. Ο Αμερικανός πρόεδρος τέθηκε αμέσως σε απομόνωση μαζί με τη σύζυγό του Μελάνια «με ήπια συμπτώματα κρυώματος» και οι τρεις επιβαρυντικοί παράγοντες (η ηλικία, το φύλο και το βάρος του) δημιουργούν σοβαρές ανησυχίες για την πορεία της προεκλογικής εκστρατείας, το ενδεχόμενο θεσμικό έλλειμμα σε περίπτωση που νοσήσει σοβαρά, συνεπώς και το μέλλον της χώρας του. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πρώτο τεστ στο οποίο υπεβλήθη ο αντιπρόεδρος της χώρας, Μάικ Πενς, ήταν αρνητικό και άρα προς το παρόν σε περίπτωση που δημιουργηθεί κενό εξουσίας θα είναι ο αντικαταστάτης του.
Ο Τραμπ σπάνια φορούσε μάσκα, επέμενε να διοργανώνει μαζικές εκδηλώσεις για τους υποστηρικτές του, έλεγε ότι η πανδημία πνέει τα λοίσθια και διαβεβαίωνε ότι το εμβόλιο είναι θέμα εβδομάδων. O Τραμπ είναι, εξάλλου, ο χρήστης των σόσιαλ μίντια με τη μεγαλύτερη διασπορά ψευδών ειδήσεων για την πανδημία. Ερευνητική ομάδα της Cornell Alliance for Science μελέτησε 38 εκατ. αγγλόφωνα ρεπορτάζ σε τηλεόραση, ραδιόφωνο, μπλογκ, πόντκαστ και ονλάιν ΜΜΕ. Σχεδόν το 3% εξ αυτών περιείχε παραπλανητικά στοιχεία. Από αυτό 1,1 εκατ. αναφορές, το ένα τρίτο, είχαν άμεση σχέση με τον ένοικο του Λευκού Οίκου. Από την αρχική αμφισβήτηση της μεταδοτικότητας και σοβαρότητας του ιού μέχρι την προώθηση της υδροξυχλωροκίνης ως πανάκειας, τα κοροϊδευτικά του σχόλια προς τον Μπάιντεν, που φοράει διαρκώς μάσκα, ως ένδειξη δειλίας («φοράει τη μεγαλύτερη μάσκα που έχω δει ποτέ») μέχρι τις διαβεβαιώσεις για την παραγωγή εμβολίου πριν από την αναμέτρηση, οι δηλώσεις του υπήρξαν εξαιρετικά επικίνδυνες σε όλες τις φάσεις της πανδημίας. Πρώτη βρέθηκε θετική στον ιό η στενή συνεργάτις του, Χόουπ Χικς, ενώ μέχρι προχθές δεν είχε αποσαφηνιστεί πόσα μέλη ακόμη της κυβέρνησής του έχουν μολυνθεί.
Ολοι οι διεθνείς ηγέτες απέστειλαν μηνύματα για ταχεία ανάρρωση: ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εξήρε την ζωτικότητα του προέδρου των ΗΠΑ, η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ και ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε ευχήθηκαν ταχεία ανάρρωση, ενώ ο Δημοκρατικός αντίπαλός του Τζο Μπάιντεν είπε ότι προσεύχεται για τον Τραμπ και την οικογένειά του. «Εκπαιδευτική εμπειρία» για τους Αμερικανούς πολίτες χαρακτήρισε την εξέλιξη η πρόεδρος της Βουλής, Νάνσι Πελόσι.
Η εξαιρετικά τεταμένη προεκλογική εκστρατεία «παγώνει», προς το παρόν τουλάχιστον, μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου. Εως τώρα οι δημοσκοπήσεις τον έφεραν να υπολείπεται σημαντικά του Δημοκρατικού αντιπάλου του, σε μεγάλο βαθμό και εξαιτίας της κακής διαχείρισης της πανδημίας. Μέχρι να αποσαφηνιστεί η κατάσταση της υγείας του προέδρου των ΗΠΑ, στον «αέρα» βρίσκονται επίσης όλες οι ευρείας κλίμακας προεκλογικές συγκεντρώσεις του Τραμπ, αλλά και τα επόμενα ντιμπέιτ – το δεύτερο είχε προγραμματιστεί για τις 15 Οκτωβρίου. Ελάχιστοι θα θρηνήσουν, πάντως, εάν η πρώτη, ιδιαίτερα τοξική τηλεμαχία ήταν και η τελευταία.
Το πρώτο ντιμπέιτ
«Mια χαμένη ευκαιρία». Ηταν η ηπιότερη διατύπωση για το πρώτο τηλεοπτικό ντιμπέιτ μεταξύ του Τραμπ και του Μπάιντεν και προήλθε από τα χείλη του παρουσιαστή του Fox News Sunday, Κρις Γουάλας, ο οποίος ήταν εν μέρει συνυπεύθυνος για τον εκτροχιασμό της τηλεμαχίας. «Το χειρότερο ντιμπέιτ όλων των εποχών», «εθνικό όνειδος» για την αμερικανική δημοκρατία και «το καλύτερο σημείο της αντιπαράθεσης υπήρξε ένα κουμπί στο τηλεκοντρόλ», ήταν ορισμένα από τα αιχμηρότερα σχόλια για το χαμηλό επίπεδο της συζήτησης. Δεν ήταν μόνον οι προσωπικές επιθέσεις, τα προσβλητικά επίθετα, ακόμη και η αγανακτισμένη αποστροφή του Μπάιντεν «γιατί δεν το βουλώνεις;», που ενόχλησαν τους θεατές και τους δημοσιογράφους. Ηταν κυρίως η άρνηση του προέδρου να αποκηρύξει τη ρατσιστική οργάνωση Proud boys, που τάσσεται υπέρ της φυλετικής καθαρότητας, η ευθεία απειλή του ότι αν το εκλογικό αποτέλεσμα του Νοεμβρίου δεν είναι της αρεσκείας του θα το αμφισβητήσει, καθώς και τα εξωφρενικά ψέματά του, όπως για παράδειγμα ότι πλήρωσε «εκατομμύρια δολάρια» σε φόρους για τα εισοδήματά του.
Μόλις λίγα 24ωρα νωρίτερα, οι New York Times (ΝΥΤ) είχαν δημοσιεύσει σε δύο συνέχειες τα φορολογικά του στοιχεία, που έδειχναν ότι επί δύο συνεχόμενες χρονιές, το 2016 και το 2017, πλήρωσε φόρο μόλις 750 δολάρια. Το σημαντικότερο συμπέρασμα, όμως, από τη δημοσιοποίηση των στοιχείων αυτών είναι πως η έπαρσή του για την επιτυχημένη επιχειρηματική του δραστηριότητα είναι εντελώς αδικαιολόγητη. Τα περισσότερα κέρδη του την τελευταία 20ετία προήλθαν από τη συμμετοχή του στο ριάλιτι σόου «Αρχάριος» (Apprentice), όπου για να δείχνει με το δάχτυλο έναν άτυχο παίκτη και να του λέει με στόμφο «Απολύεσαι!» (You are fired!) εξασφάλισε 427,4 εκατ. δολάρια, μεγάλο μέρος των οποίων επένδυσε και έχασε κυρίως σε ζημιογόνα γήπεδα γκολφ. Το ίδιο είχε συμβεί και στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν η κακοδιαχείριση και οι σπατάλες του οδήγησαν σε κατάρρευση τις επιχειρήσεις του, τις οποίες είχε χρηματοδοτήσει με την πατρική κληρονομιά. Παράλληλα, η προεδρία υπήρξε ευεργετική για τα εισοδήματά του, όπως προκύπτει από τις αποκαλύψεις των ΝΥΤ. Τόσο οι αλγεινές επιδόσεις που δημιούργησε η εμφάνισή του στο ντιμπέιτ όσο και η εικόνα του φοροφυγά και αποτυχημένου επιχειρηματία, απόρροια των φορολογικών στοιχείων του, δεν έκαμψαν τη βούληση των Ρεπουμπλικανών να τον στηρίξουν μέχρι τέλους.
Προειδοποίηση
Αναλυτές προειδοποιούν, πάντως, τους μετριοπαθείς Ρεπουμπλικανούς του Κογκρέσου που διεκδικούν την επανεκλογή τους τον επόμενο μήνα ότι η πρόσδεση στο άρμα του διχαστικού προέδρου υπονομεύει τις πιθανότητές τους, αφού τους απομακρύνει από τους κεντρώους ψηφοφόρους. Ελάχιστες ήταν οι φωνές που διαφοροποιήθηκαν, π.χ., στο ζήτημα των Proud boys, με επικεφαλής τη συνήθη ύποπτη Σούζαν Κόλινς, γερουσιαστή του Μέιν, και τον μοναδικό Ρεπουμπλικανό μαύρο γερουσιαστή, Τιμ Σκοτ, από τη Nότια Καρολίνα.
Στο αντίπαλο στρατόπεδο, έκδηλη ήταν η προσπάθεια του Μπάιντεν να διαφοροποιηθεί από την αριστερή πτέρυγα. «Εγώ είμαι τώρα το κόμμα», επανέλαβε στη διάρκεια της τηλεμαχίας, αποκρούοντας τις επιθέσεις Τραμπ περί σοσιαλιστικών διεκδικήσεων στο σύστημα υγείας, αναστολή χρηματοδότησης της αστυνομίας και στήριξη στο κίνημα Antifa. Προς το παρόν, δεν υπήρξαν αντιδράσεις από τη δυναμική αριστερή πτέρυγα του κόμματος, που δεν θα ήθελε για μία ακόμη φορά (όπως και στην περίπτωση της Χίλαρι Κλίντον) να κατηγορηθεί πως ευθύνεται για την ήττα του Δημοκρατικού υποψηφίου.