Οσο κι αν ο Τραμπ πήγαινε γυρεύοντας με την ανεύθυνη υποτίμηση της COVID-19, γεγονός είναι ότι ο κορωνοϊός απείλησε αξιωματούχους των πιο διαφορετικών ιδιοσυγκρασιών σε όλο τον κόσμο – από τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι και τον Μπόρις Τζόνσον μέχρι τον πρωθυπουργό της Ρωσίας Μιχαήλ Μισούστιν και τον επικεφαλής των Ευρωπαίων διαπραγματευτών για το Brexit Μισέλ Μπαρνιέ. Δυστυχώς για όσους δελεάζονται να ανακαλύψουν το κάρμα του ιού ή κάποιου είδους θεία δίκη πίσω από τις περιπέτειες πολιτικών που απεχθάνονται, οι πολιτικές επιπτώσεις δεν ήταν πάντα εκείνες που θα προσδοκούσαν.
Στενός σύμμαχος και ιδεολογικά συγγενής του Τραμπ, ο πρόεδρος της Βραζιλίας Ζαΐρ Μπολσονάρο αντιμετώπισε την COVID-19 ως «ασήμαντο κρυολόγημα» και διαφήμιζε μπροστά στις κάμερες κουτάκια με χάπια υδροξυχλωροκίνης, το φάρμακο που εμφάνιζε ο Τραμπ ως θαυματουργό έναντι του ιού. Επί σειρά μηνών δεν δίσταζε να προσέρχεται σε συγκεντρώσεις χωρίς μάσκα και χωρίς να τηρούνται οι αποστάσεις. Στις 7 Ιουλίου, διαγνώστηκε θετικός στον ιό. Σήμερα, η χώρα του είναι τρίτη στον κόσμο σε αριθμό κρουσμάτων (4,8 εκατ.), ενώ θρηνεί 105.000 νεκρούς. Παρ’ όλα αυτά, η δημοτικότητα του Μπολσονάρο βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο από τη στιγμή που ανέλαβε την προεδρία, ιδιαίτερα στα πιο φτωχά στρώματα.
Για το μεγάλο ποσοστό των Βραζιλιάνων που ζουν σε παραγκουπόλεις και θρέφονται από τη «μαύρη» οικονομία, το lockdown αντιμετωπίζεται ως πιο άμεση και πιο θανάσιμη απειλή από τον ιό. Οι κρατικές επιδοτήσεις στα πιο φτωχά στρώματα επίσης βοήθησαν τον ακροδεξιό πρόεδρο.
Σε αντίθεση με τους Τραμπ και Μπολσονάρο, ο Μπόρις Τζόνσον δεν αμφισβήτησε ποτέ τις συμβουλές των επιστημόνων, έστω κι αν έχασε πολύτιμο χρόνο με τις αρχικές ταλαντεύσεις του ανάμεσα στην ανοσία αγέλης και την πιο ορθόδοξη αντιμετώπιση των αυστηρών περιοριστικών μέτρων. Οταν χτυπήθηκε από τον ιό και βρέθηκε για λίγα εικοσιτετράωρα μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, κέρδισε τη συμπάθεια της κοινής γνώμης. Αλλωστε οι επιτυχίες του στις εκλογές και στο Brexit ήταν πολύ σημαντικές και πολύ φρέσκιες για να εξατμιστούν τόσο γρήγορα. Ωστόσο, η τραγελαφική διαχείριση του δεύτερου κύματος και η διογκούμενη κοινωνική δυσφορία για τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας άλλαξαν την εικόνα. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, το Εργατικό Κόμμα πέρασε, έστω με βραχεία κεφαλή, για πρώτη φορά τους Συντηρητικούς από τη στιγμή που ανέλαβε την πρωθυπουργία ο Τζόνσον.
Θετική στον κορωνοϊό βρέθηκε τον Ιούλιο και η προσωρινή πρόεδρος της Βολιβίας Ζανίν Ανιές, μια πολιτικός με υπερσυντηρητικές και ρατσιστικές θέσεις έναντι των ιθαγενών, η οποία ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουάριο, ύστερα από την πραξικοπηματική έξωση του αριστερού προέδρου Εβο Μοράλες. Η κυβέρνησή της κηλιδώθηκε ανεπανόρθωτα όταν ο υπουργός Υγείας κατηγορήθηκε για δωροδοκία στη σκανδαλώδη υπερτιμολόγηση των αναπνευστήρων που έσπευσε να προμηθευτεί το κράτος. Πρόσφατα η Ανιές αποσύρθηκε από την κούρσα για τις προεδρικές εκλογές της 18ης Οκτωβρίου, καθώς οι δημοσκοπήσεις προέβλεπαν νίκη από τον πρώτο γύρο για τον υποψήφιο του Κινήματος για τον Σοσιαλισμό, επικεφαλής του οποίου είναι ο εξόριστος πλέον Μοράλες. Τον Ιούλιο προσεβλήθη από τον κορωνοϊό και ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο οποίος διακωμωδούσε ως «ψύχωση» τα περί πανδημίας και συνιστούσε στους συμπατριώτες του να τον αντιμετωπίσουν πίνοντας βότκα και κάνοντας σάουνα. Το πλειοψηφικό ρεύμα των πολιτών που τον απέρριψαν στις πρόσφατες εκλογές ενισχύθηκε από την επικίνδυνη απερισκεψία του, αν και είχε πολύ βαθύτερες ρίζες.
Σε κάθε περίπτωση, η πανδημία έδρασε στην πολιτική ζωή των διαφόρων χωρών ως καταλύτης, επιταχύνοντας ή επιβραδύνοντας ήδη υπαρκτές τάσεις, χωρίς να μπορεί να δημιουργήσει μια νέα πραγματικότητα εκ του μηδενός. Στην περίπτωση της προεκλογικής εκστρατείας Τραμπ, φαίνεται να λειτουργεί ως η χαριστική βολή για έναν φθαρμένο και κουρασμένο πρόεδρο, ο οποίος, πέρα από τις υστερίες, τον ναρκισσισμό και τις κομπορρημοσύνες του, αδυνατούσε να βρει ένα κεντρικό μήνυμα, ένα κόκκινο νήμα, για να συσπειρώσει τους δυνητικούς ψηφοφόρους. Ακόμη και στην καλύτερη για την υγεία του περίπτωση, η προσωπική του περιπέτεια εδραιώνει την πανδημία και τη διαχείρισή της ως το βασικό επίδικο στην αντιπαράθεσή του με τον Μπάιντεν, μια μάχη την οποία είναι πολύ δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι μπορεί να κερδίσει.
Τα ιστορικά προηγούμενα
Βάσει της 25ης Τροπολογίας του αμερικανικού συντάγματος, που ψηφίστηκε το 1967, εάν ο εν ενεργεία πρόεδρος αδυνατεί για ένα διάστημα να εκτελεί τα καθήκοντά του για ιατρικούς λόγους, μπορεί να μεταφέρει προσωρινά τις εξουσίες του στον αντιπρόεδρο και να τις αναλάβει ξανά όταν αναρρώσει. Εφαρμόστηκε μόνο τρεις φορές, από τον Ρόναλντ Ρέιγκαν το 1985 και από τον υιό Τζορτζ Μπους, το 2002 και το 2007, όταν υποβλήθηκαν σε κολονοσκόπηση. Η Τροπολογία δεν εφαρμόστηκε στην περίπτωση της απόπειρας δολοφονίας του Ρέιγκαν, τον Μάρτιο του 1981, όταν ο πρόεδρος διακομίστηκε εσπευσμένα στην εντατική. Αρκετοί Αμερικανοί πρόεδροι ασθένησαν σοβαρά στη διάρκεια της θητείας τους. Ο Τζ. Ουάσιγκτον λίγο έλειψε να πεθάνει από γρίπη, ενώ ο Γ. Ουίλσον ασθένησε στη διάρκεια της ειρηνευτικής διάσκεψης του Παρισιού, μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου, πιθανόν από την ισπανική γρίπη. Τέσσερις πρόεδροι (Γ. Χάρισον, Ζ. Τέιλορ, Γ. Χάρντινγκ και Φρ. Ρούζβελτ) πέθαναν από φυσικά αίτια στη διάρκεια της θητείας τους, ενώ ισάριθμοι δολοφονήθηκαν: Αβρ. Λίνκολν, Τζ. Γκάρφιλντ, Γ. Μακίνλεϊ και Τζ. Κένεντι.