Ο Τζορτζ Στεφανόπουλος είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις που πέρασε με εξαιρετική επιτυχία από την πολιτική στη δημοσιογραφία. Γιος παπά, με στενές σχέσεις με την Ελλάδα και την ομογένεια, ο Στεφανόπουλος είναι σήμερα ο κορυφαίος δημοσιογράφος του καναλιού ABC και ο παρουσιαστής τής πλέον δημοφιλούς πρωινής ενημερωτικής εκπομπής στις ΗΠΑ. Πρόκειται για το «Good Morning America», με περίπου 4 εκατομμύρια τηλεθεατές σε ημερήσια βάση.
Γνώρισα τον Στεφανόπουλο το 1988, όταν εκείνος ήταν στο επιτελείο του Μάικλ Δουκάκη και κάλυπτα ως ανταποκριτής την καμπάνια του. Ανήκε σε μια μικρή ομάδα Ελληνοαμερικανών που επικοινωνούσαν με τον δικό τους κώδικα όταν ταξίδευαν με τον προεδρικό υποψήφιο, ανταλλάσσοντας συχνά αστεία ή και άλλες… κουβέντες στα ελληνικά. Στη συνέχεια έγινε δεξί χέρι του Μπιλ Κλίντον και εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, πριν επιλέξει τη δημοσιογραφία το 1996. Από τότε και κάθε τέσσερα χρόνια έχουμε καθιερώσει μια συνέντευξη με θέμα τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές (αυτή που διαβάζετε δόθηκε την περασμένη Δευτέρα).
Ο Στεφανόπουλος προέρχεται από το Δημοκρατικό Κόμμα, αλλά είναι εξαιρετικά νηφάλιος στις απόψεις και εκτιμήσεις του. Γνωρίζει προσωπικά τον Τραμπ και είχε επισημάνει από νωρίς το 2016 την ισχυρή δυναμική της υποψηφιότητάς του. Αυτή τη φορά, όμως, θεωρεί ότι το πιθανότερο σενάριο είναι η εκλογή του Τζο Μπάιντεν, καθώς μάλιστα επισημαίνει ότι οι δημοσκοπήσεις δεν έχουν αλλάξει θεαματικά εδώ και μήνες. Προσθέτει, ωστόσο, πως ο ίδιος και οι συνάδελφοί του είναι διπλά προσεκτικοί, επειδή την «πάτησαν» και δεν προέβλεψαν το αποτέλεσμα στις τελευταίες εκλογές. Εκτιμά, τέλος, πως ο Τραμπ, εφόσον ηττηθεί, θα έχει να αντιμετωπίσει σοβαρότατα δικαστικά προβλήματα.
– Πιστεύετε πως η φετινή είναι μια παράξενη, μια μοναδική εκλογική αναμέτρηση;
– Είναι η πιο παράξενη. Ποτέ δεν είδαμε κάτι αντίστοιχο, αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Μια εκλογική αναμέτρηση σαν αυτή, μεσούσης της πανδημίας… Πιστεύω ότι κάτι αντίστοιχο συνέβη στις αρχές του 1900, αλλά στη σύγχρονη εποχή ποτέ δεν είδαμε οτιδήποτε παρόμοιο. Φέτος ήταν μια τρελή χρονιά για όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα ταραχώδης για τις ΗΠΑ. Η παραπομπή του προέδρου Τραμπ, η πανδημία, η οικονομική κατάρρευση, η ανέλπιστη επιστροφή του Τζο Μπάιντεν, ο οποίος θεωρήθηκε «τελειωμένος» μετά την Αϊόβα και το Νιου Χάμσαϊρ. Επέστρεψε, όμως, και αντέστρεψε τα πάντα με μια νίκη του στη Νότια Καρολίνα.
Το πιο παράξενο από όλα, ωστόσο, είναι ότι ο προεκλογικός αγώνας, παρά την επικρατούσα κατάσταση, υπήρξε εξαιρετικά σταθερός. Αν δει κανείς τις δημοσκοπήσεις του Ιανουαρίου, πριν από την παραπομπή του προέδρου, προτού καν αναδειχθεί σε επίσημο υποψήφιο του Δημοκρατικού Κόμματος ο Μπάιντεν, είχε προβάδισμα έναντι του Ντόναλντ Τραμπ 7 έως 9 μονάδες. Σήμερα, δύο εβδομάδες πριν από την 3η Νοεμβρίου, το εκλογικό προβάδισμα του Μπάιντεν παραμένει 7 έως 9 μονάδες, παρά τα όσα συνέβησαν σε αυτές τις τρελές εκλογές.
Μία ακόμη ένδειξη του πόσο ασυνήθης είναι η φετινή εκλογική αναμέτρηση είναι ότι βλέπουμε να ψηφίζει νωρίς ένας εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός Αμερικανών. Μένουν ακόμα δύο εβδομάδες μέχρι την ώρα της κάλπης και ήδη έχουν ψηφίσει περισσότεροι από 30 εκατομμύρια πολίτες, δηλαδή περισσότερο από το 20% του εκλογικού σώματος κατά τις εκλογές του 2016. Είναι απίστευτο.
– Πιστεύετε ότι η εκλογική αναμέτρηση θα εστιαστεί σε ένα μόνο θέμα; Οτι η COVID-19 θα είναι το κυρίαρχο ζήτημα;
– Τα πάντα εντάσσονται κάτω από την επικεφαλίδα COVID. Λίγο πριν ξεκινήσει η συνομιλία μας, ο πρόεδρος Τραμπ είχε ένα εντυπωσιακό ξέσπασμα απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους, κατά το οποίο επαναλάμβανε ότι «ο κόσμος έχει κουραστεί με την COVID-19, ο κόσμος έχει βαρεθεί τους ηλίθιους σαν τον δόκτορα Φάουτσι, τον οποίο θα απέλυα αν αυτό δεν πυροδοτούσε τόσο αρνητικές αντιδράσεις». Σίγουρα η πανδημία χρωματίζει οτιδήποτε σχετίζεται με τις εκλογές: από τον τρόπο που πραγματοποιούν οι υποψήφιοι την προεκλογική εκστρατεία τους μέχρι τον τρόπο που ψηφίζει ο κόσμος και το γεγονός ότι οι Αμερικανοί δεν πιστεύουν ότι ο πρόεδρος Τραμπ διαχειρίστηκε σωστά την πανδημία. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες των ιδιαίτερα χαμηλών ποσοστών αποδοχής στο πρόσωπό του.
Κατά κάποιον τρόπο πρόκειται για μια μονοθεματική εκλογική αναμέτρηση, τουλάχιστον μέχρι αυτή τη στιγμή. Ο πρόεδρος έχει δύο ακόμα εβδομάδες στη διάθεσή του για να αλλάξει την κατάσταση. Μέχρι αυτή τη στιγμή, ωστόσο, οι εκλογές είναι ταυτόχρονα και ένα δημοψήφισμα για τον Ντόναλντ Τραμπ, τον εν ενεργεία πρόεδρο, παρότι συνήθως όσοι πρόεδροι βρίσκονται σε αυτή τη θέση εμφανίζουν τις εκλογές σαν μια επιλογή ανάμεσα σε δύο υποψηφίους. Οταν ένας εν ενεργεία πρόεδρος ή κάποιος σε ανάλογη θέση προσπαθεί να κερδίσει, όπως έκανε ο Τζορτζ Μπους ο πρεσβύτερος το 1988, όταν είχε αντίπαλο τον Μάικλ Δουκάκη, «στοχοποιεί» τον αντίπαλο, καθιστώντας τον μη αποδεκτή επιλογή. Μέχρι στιγμής, η προεκλογική εκστρατεία του Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει καταφέρει να το κάνει αυτό στον Τζο Μπάιντεν, ο οποίος αποδεικνύεται ένας δύσκολος, άπιαστος στόχος.
– Θυμάμαι, το 2016 η Χίλαρι Κλίντον σε αυτό το χρονικό σημείο είχε προβάδισμα έναντι του Τραμπ. Υπάρχει περίπτωση φέτος να δούμε μια επανάληψη του 2016; Μήπως με κάποιον τρόπο έχετε χάσει τη συγκεκριμένη εξέλιξη;
– Αυτό ακριβώς το ερώτημα θέτουμε κυριολεκτικά κάθε λεπτό τής κάθε ημέρας, γιατί πιστεύω ότι όλοι πάθαμε σοκ το 2016. Ομως, πιστεύω ότι σήμερα η κατάσταση είναι διαφορετική, και να γιατί: Κατ’ αρχάς, σε εθνικό επίπεδο, το προβάδισμα του Μπάιντεν είναι περίπου τριπλάσιο από αυτό της Χίλαρι στην αντίστοιχη χρονική στιγμή, 9,2 μονάδες έναντι τριών. Δεύτερον, η Χίλαρι Κλίντον ήταν πολύ λιγότερο αρεστή από τον Μπάιντεν. Μια ένδειξη είναι ότι πριν από τέσσερα χρόνια, οι ψηφοφόροι στους οποίους δεν άρεσε ούτε ο Τραμπ ούτε η Κλίντον κατευθύνθηκαν μαζικά προς τον Τραμπ. Σήμερα, αν παρατηρώντας τους ψηφοφόρους διαπιστώσεις ότι δεν συμπαθούν ούτε τον Μπάιντεν ούτε τον Τραμπ, βλέπεις ότι κατευθύνονται μαζικά προς τον Μπάιντεν. Πιστεύω αυτή είναι μια δεύτερη διαφορά.
Η τρίτη, τεράστια και προφανής διαφορά έγκειται στο ότι κατά κάποιον τρόπο, πριν από τέσσερα χρόνια, ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν ο εξωτερικός διεκδικητής, ενώ η Χίλαρι Κλίντον έμοιαζε σαν να ήταν ο «εν ενεργεία πρόεδρος» που διεκδικούσε τρίτη θητεία για τους Δημοκρατικούς. Σήμερα, ο Τραμπ είναι εκείνος που πρέπει να υπερασπιστεί την τετραετή θητεία του στον Λευκό Οίκο. Δεν είναι πλέον ο διεκδικητής. Αυτή είναι μια άλλη διαφορά.
Θα μπορούσα να συνεχίσω και να επισημαίνω και άλλες. Μια άλλη μεγάλη διαφορά είναι ότι ο καθοριστικός παράγων των δύο τελευταίων εβδομάδων πριν από τις εκλογές του 2016 ήταν ο Τζέιμς Κόμεϊ, επικεφαλής του FBI. Αρχικά εμφανίστηκε και δήλωσε ότι επανεκκινεί τη διερεύνηση της Χίλαρι Κλίντον και δύο ημέρες πριν από τις εκλογές δήλωσε ότι έκλεισε την έρευνα. Οι αναλύσεις που είδα, αλλά και οι προσωπικές μου παρατηρήσεις της εποχής, με οδήγησαν στη διαπίστωση ότι αυτή ήταν η διαφορά ανάμεσα στη νίκη και στην ήττα για τον Ντόναλντ Τραμπ και τη Χίλαρι Κλίντον πριν από τέσσερα χρόνια. Πιστεύω ότι αυτό είναι αποδεδειγμένο.
Ομως, ο Ντόναλντ Τραμπ «κρατάει» γερά τους ψηφοφόρους του: τους λευκούς της εργατικής τάξης. Δεν πιστεύω ότι αυτό αρκεί για να εγγυηθεί την επανεκλογή του, αλλά διατηρεί περίπου το 40% του εκλογικού σώματος. Μπορεί, άραγε, κάτι να συμβεί τις δύο τελευταίες εβδομάδες πριν από τις εκλογές που θα του επιτρέψει να αυξήσει αυτή την επιρροή του στο 46%, 47%, 48% που θα χρειαστεί; Είναι πιθανό. Δεν συμβαίνει βεβαίως σήμερα, αλλά ας περιμένουμε να δούμε τι θα συμβεί μετά το ντιμπέιτ το βράδυ της Πέμπτης.
– Ωστόσο, δεν αναμένετε «oκτωβριανές εκπλήξεις», αυτές, δηλαδή, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την τελευταία στιγμή το εκλογικό αποτέλεσμα;
– Ποτέ μη λες ποτέ, γιατί έχουμε μπροστά μας ακόμα δύο εβδομάδες του Οκτωβρίου και κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η φετινή υπήρξε μια χρονιά τέτοιων εκπλήξεων. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα προσβαλλόταν από τον πανδημικό ιό που υποτίθεται ότι πολεμούσε, τέσσερις εβδομάδες πριν από τις εκλογές; Πιστεύω ιδιαιτέρως, ωστόσο, πως εξαιτίας του μεγάλου αριθμού πολιτών που ψηφίζουν καθημερινά, η σημασία κάποιας έκπληξης της τελευταίας στιγμής ελαττώνεται. Αυτή είναι μία ακόμη μεγάλη διαφορά συγκριτικά με την περασμένη τετραετία. Δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή πολλοί αναποφάσιστοι εκλογείς. Επίσης, δεν υπάρχει άλλος υποψήφιος, π.χ. των Φιλελευθέρων ή του Κόμματος των Πρασίνων, που θα μπορούσε να απορροφήσει ψήφους. Φέτος δεν το κάνουν αυτό.
Η επόμενη ημέρα
– Εχετε καμιά ιδέα τι θα πράξει ο Τραμπ αν χάσει τις εκλογές; Θα παραιτηθεί χωρίς να παραμείνει μέχρι την ορκωμοσία του νεοεκλεγέντος προέδρου;
– Δεν γνωρίζω την απάντηση σε αυτό. Ομως, θα κάνω μια παρατήρηση. Τις επόμενες ημέρες θα δούμε κατά πόσον τα φορολογικά στοιχεία του Ντόναλντ Τραμπ θα πρέπει να παραδοθούν στην εισαγγελία του Μανχάταν. Πιστεύω ότι αν χάσει τις εκλογές θα αντιμετωπί-σει σημαντικές δικαστικές περιπέτειες, από τον εισαγγελέα του Μανχάταν, τον γενικό εισαγγελέα της Νέας Υόρκης, ακόμα και από ομοσπονδιακούς φορείς. Πιστεύω ότι αυτό πρέπει να παρακολουθεί ο κόσμος.
Ως πρόεδρος ο Μπάιντεν θα είναι μια σταθεροποιητική δύναμη
– Πολλοί ανησυχούν ότι αν η διαφορά των εκλογικών αποτελεσμάτων είναι μικρή, μπορεί να υπάρξουν εκδηλώσεις βίας, κάποια μορφή εμφύλιας σύρραξης. Ανησυχείτε γι’ αυτό;
– Σίγουρα. Το παρακολουθούμε. Ασφαλώς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτή τη στιγμή τα συναισθήματα είναι εξαιρετικά τεταμένα. Ο πρόεδρος υποδαυλίζει την ένταση. Μόλις πριν από λίγα λεπτά δήλωσε ότι ο μόνος τρόπος να χάσει την εκλογική αναμέτρηση είναι αν υπάρξει νοθεία. Στο περιβάλλον πόλωσης και πολωτικών ΜΜΕ που βρισκόμαστε, πολλοί από τους οπαδούς του θα το πιστέψουν και θα το ερμηνεύσουν ως κάλεσμα για δράση. Είναι κάτι που όλοι παρακολουθούμε.
– Τι είδους πρόεδρος θα είναι ο Τζο Μπάιντεν; Τον γνωρίζετε επί πολύ καιρό.
– Ναι, πολύ καιρό. Στην πραγματικότητα πέρασα από συνέντευξη για εργασία στο γραφείο του, αμέσως μετά την προεκλογική εκστρατεία του Μάικλ Δουκάκη το 1988. Πράγματι, τον γνωρίζω πολύ καιρό. Πιστεύω ότι ο Μπάιντεν θα είναι μια σταθεροποιητική δύναμη. Αυτή είναι η δέσμευσή του προς τον αμερικανικό λαό. Θα κατευνάσει την κατάσταση και μπορεί κανείς να το διαπιστώσει αυτό στις εμφανίσεις του. Την περασμένη Πέμπτη εμφανίστηκε μαζί μου, τη στιγμή κατά την οποία ο πρόεδρος Τραμπ βρισκόταν στο NBC με τη Σαβάνα Γκάντρι. Hταν τόσο εντυπωσιακή η αντίθεσή τους, στη συμπεριφορά, στην ιδιοσυγκρασία, στην εμπειρία. Πιστεύω, ασφαλώς, ότι θα προσπαθήσει να προωθήσει την ατζέντα του Δημοκρατικού Κόμματος, πολιτισμικά να «ρίξει» τη θερμοκρασία. Χρειάζεται μια ειλικρινής προσπάθεια για να επουλωθεί η βαθιά διαίρεση του κοινωνικού συνόλου.
– Αν έπρεπε να στοιχηματίσετε τώρα, πιστεύετε ότι θα κερδίσει δύσκολα ο Μπάιντεν ή θα καταγράψει μία σαρωτική νίκη;
– Αυτό με στοιχειώνει από την περασμένη τετραετία. Παραδέχομαι ότι δεν θα προέβλεπα τότε τη νίκη του Τραμπ. Ο βασικός στατιστικός εκλογικός αναλυτής των ΗΠΑ εκτιμά πως ο Μπάιντεν διαθέτει 88% πιθανότητες να κερδίσει τις εκλογές και άρα ο Τραμπ έχει 12%. Χωρίς αυτό να είναι ασήμαντο, οι πιθανότητες μιας σαρωτικής νίκης του Μπάιντεν προσεγγίζουν το 40%, καθώς είναι πάνω από 35%. Πιστεύω, λοιπόν, ότι σήμερα υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες μιας σαφούς, άνετης νίκης, συγκριτικά με οτιδήποτε είχαμε δει το 2016. Αυτή η πιθανότητα ενισχύεται καθημερινά.