Τι θα συμβεί αύριο; Θα πάρει όλος ο δημοκρατικός κόσμος μια βαθιά ανάσα; Ή θα βυθιστεί η ισχυρότερη χώρα του κόσμου σε έναν κύκλο πολιτικής και κοινωνικής κρίσης; Όλα τα ενδεχόμενα έχουμε ακούσει τους τελευταίους μήνες. Ότι, αν το αποτέλεσμα των σημερινών αμερικανικών εκλογών δεν είναι ξεκάθαρο από το βράδυ της Τρίτης (ξημερώματα Τετάρτης για εμάς), θα ξεκινήσει μια περίοδος αστάθειας, η εκλογή θα πάει στα δικαστήρια, ο νυν Πρόεδρος θα αρνείται να φύγει και οι δρόμοι θα γίνουν πεδίο μάχης με ταραχές και διαδηλώσεις. Ότι αν το αποτέλεσμα είναι ξεκάθαρο υπέρ του Τζο Μπάιντεν, θα ξεκινήσει μια πρωτοφανής και ταραχώδης περίοδος μέχρι την ορκωμοσία του Ιανουαρίου, στην οποία ο απερχόμενος Πρόεδρος, αντιμέτωπος ήδη από σήμερα με πολυάριθμες και σοβαρές δικαστικές εκκρεμότητες, θα καταστρέψει ό,τι προλαβαίνει από τα θεσμικά απομεινάρια που έχουν μείνει όρθια. Ότι αν ξανακάνει την έκπληξη και, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, μαζέψει αρκετούς εκλέκτορες ο Ντόναλντ Τραμπ, θα είναι το τέλος της αμερικανικής δημοκρατίας όπως την φανταζόμασταν.
Επικοινώνησα με διάφορους αμερικανούς φίλους το τελευταίο διάστημα για να καταλάβω τι σκέφτονται και πόσο διαφορετικά βλέπουν τα πράγματα από εμάς, που βρισκόμαστε μακριά, και οι απαντήσεις ποικίλουν, όχι μόνο ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του καθενός, αλλά και ανάλογα με την τοποθεσία. “Ο Τραμπ θα χάσει και εδώ στην Πενσιλβάνια και σε άλλες αμφίρροπες Πολιτείες” μου έγραψε ο φίλος Μαρκ από το Πίτσμπεργκ. “Ευτυχώς μια δικτατορία είναι ένα από τα πολλά πράγματα που δεν μπορεί να καταφέρει, επειδή είναι ηλίθιος”.
“Τα σημάδια είναι ενθαρρυντικά, γιατί ο κόσμος ψηφίζει από νωρίς σε επίπεδα πολύ υψηλότερα από ότι το 2016”, μου γράφει ο άλλος φίλος Σάμι από το Μαϊάμι της Φλόριντα. “Νομίζω όμως ότι από την Τρίτη θα ξεκινήσει η μεγαλύτερη περίοδος αβεβαιότητας και ταραχών που έχουμε δει στις ΗΠΑ εδώ και πολύ καιρό”.
Ο Τσαρλς Κούπτσαν, που είναι καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν, και ήταν ειδικός σύμβουλος του Προέδρου Ομπάμα για θέματα εθνικής ασφάλειας, είναι και αυτός συγκρατημένα αισιόδοξος. “Πιστεύω ότι το εκλογικό μας σύστημα και τα δικαστήριά μας θα λειτουργήσουν όπως πρέπει”, μου γράφει. “Θα πάρει αρκετό χρόνο να καταγραφούν όλες οι ψήφοι, αλλά περιμένω ένα καθαρό αποτέλεσμα και όχι να αποφασιστεί ο νικητής από τα δικαστήρια. Παρ’ όλα αυτά θα εκπλαγώ αν βγάλουμε την εβδομάδα χωρίς μερικά περιστατικά βίας και κάμποσο πολιτικό χάος”.
Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Ε πού να φτάσουμε; Τι περιμένατε, δηλαδή, μετά την εκλογή ενός διεφθαρμένου τηλεπαρουσιαστή, εντελώς άσχετου από την πολιτική, τη διοίκηση και τη διαχείριση πραγματικών προβλημάτων στην ισχυρότερη Προεδρία του κόσμου;
Σε αυτή τη σελίδα μπορείτε να βρείτε ένα πλήρες χρονικό της διακυβέρνησης Τραμπ, μια εξαντλητική λίστα σχεδόν 1000 λαθών και σκανδάλων, από την ακύρωση των κανόνων περιβαλλοντικής προστασίας -που ίσχυαν από την εποχή του Κλίντον- για ένα γιγάντιο παρθένο δάσος της Αλάσκας (28 Οκτωβρίου 2020) μέχρι την εξωφρενική ταξιδιωτική απαγόρευση για οκτώ μουσουλμανικές χώρες (27 Ιανουαρίου 2017). Εκείνη η απόφαση, μια από τις πρώτες, είναι απόλυτα ενδεικτική του πώς κυβέρνησε τη χώρα αυτός ο άνθρωπος: με σαθρά προσχήματα, ελλιπή τεκμηρίωση, ασαφείς στόχους, κακό σχεδιασμό και βαριά χροιά διαφθοράς. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το πρόσχημα ήταν ο “κίνδυνος τρομοκρατίας”. Βεβαίως, όλοι ξέρουν από την 11η Σεπτεμβρίου και μετά στις ΗΠΑ έχουν υπάρξει 94 θύματα σε τρομοκρατικές επιθέσεις τζιχαντιστών, κι ο αριθμός των τρομοκρατών που είχαν προέλθει από τις συγκεκριμένες μουσουλμανικές χώρες ήταν μηδέν. Ο αριθμός των τρμοκρατών που εκτέλεσαν τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου οι οποίοι προέρχονταν από αυτές τις χώρες ήταν επίσης μηδέν. Στη λίστα, εξάλλου, δεν περιλαμβάνονταν μουσουλμανικές χώρες στις οποίες ο ίδιος ο Τραμπ προσωπικά είχε οικονομικά συμφέροντα, όπως η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία.
Όλη η τετραετία έτσι πήγε, ακριβώς όπως κάποιοι από εμάς περιμέναμε: Ακυρώσεις κανόνων περιβαλλοντικής προστασίας, τεράστιες φοροαπαλλαγές στα ανώτατα εισοδήματα (που εκτόξευσαν το χρέος σε πρωτοφανή επίπεδα), αλλοπρόσαλλη εξωτερική πολιτική, αναίτιοι και ανοργάνωτοι εμπορικοί “πόλεμοι” που, ακόμα και όταν οι αφορμές τους ήταν σωστές, ήταν τόσο κακοσχεδιασμένοι που οδήγησαν σε άτακτες, έκτακτες επιχορηγήσεις ολόκληρων κλάδων της οικονομίας που επλήγησαν (επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο το χρέος) και βέβαια ακραία αντιμεταναστευτικά μέτρα, κάποιες φορές στα όρια της κτηνωδίας. Σήμερα 545 παιδιά παράνομων μεταναστών εξακολουθούν να κρατούνται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στα σύνορα γιατί οι αρχές, που τα χώρισαν από τους γονείς τους, δεν ξέρουν πού βρίσκονται τώρα οι γονείς τους. Η λίστα είναι εξαντλητική, η ανικανότητα σε όλα τα επίπεδα εξωφρενική, κάποια στιγμή κουράζεσαι να τη διαβάζεις. Αλλά δεν ήταν το μόνο πρόβλημα. Η ανικανότητα ήταν γαρνιρισμένη και με την τετραετή, ασταμάτητη, χυδαία επίθεση του Τραμπ στους δημοκρατικούς θεσμούς, την επιστήμη, την αλήθεια και τους βασικούς κανόνες ευπρέπειας, αλληλοσεβασμού και αξιοπρέπειας με τους οποίους προσπαθούν να λειτουργούν οι περισσότερες ανεπτυγμένες κοινωνίες. Προσβολές και απειλές σε πολιτικούς αντιπάλους και ΜΜΕ, χάδια και προτροπές σε ακραίες ακροδεξιές ομάδες, ακατάσχετη αναπαραγωγή παλαβών θεωριών συνομωσίας, ατέλειωτα, χυδαία ψέματα (δεκάδες χιλιάδες ψέματα!) και, παράλληλα, μαζικοί διορισμοί ακραία συντηρητικών “φιλικών” δικαστών και άπειρων μα έμπιστων δημοσίων λειτουργών και, φυσικά, αλλεπάλληλα, σοκαριστικά, εξώφθαλμα οικονομικά σκάνδαλα που άλλοτε θα έριχναν κυβερνήσεις αλλά τώρα δεν μένουν στα πρωτοσέλιδα των websites για περισσότερες από λίγες ώρες.
Κι όλα αυτά πριν από την έκρηξη της παγκόσμιας πανδημίας. Η ανικανότητα του κεντρικού κράτους των ΗΠΑ να τη διαχειριστεί ήταν τόσο κραυγαλέα, τα μηνύματα τόσο θολά, η στρατηγική τόσο δειλή και ασυντόνιστη, που η χώρα σήμερα έχει φτάσει να έχει το μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων παγκοσμίως, με την ανεργία να έχει εκτιναχτεί στα ουράνια. Ο Τραμπ δεν έχει απλά αποδειχτεί σοκαριστικά ανίκανος να διαχειριστεί μια μεγάλη κρίση, αλλά έχει φτάσει στο σημείο, τώρα στο τέλος, πρακτικά να δολοφονεί τους ίδιους του τους οπαδούς. Σύμφωνα με μελέτη ερευνητών από το πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, οι τελευταίες 18 προεκλογικές εκδηλώσεις του Τραμπ οδήγησαν σε 30.000 νέα κρούσματα Covid-19 και 700 θανάτους.
Οι ΗΠΑ έχουν φτάσει σήμερα είναι μια χώρα σε χάος, με το διεθνές της κύρος συρρικνωμένο, με κάθε (αδύναμο εξαρχής) συνδετικό ιστό στην κοινωνία της να έχει διαβρωθεί και να έχει λιώσει. Γι’ αυτό το διακύβευμα σήμερα είναι τεράστιο.
Να πούμε, βεβαίως, ότι κανονικά δεν θα έπρεπε να καν να υπάρχει συζήτηση για το τι θα γίνει στις αμερικανικές εκλογές, επειδή υπάρχουν δύο πράγματα που ισχύουν ταυτόχρονα. Πρώτον, το Ρεπουμπλικανικό κόμμα έχει μετατραπεί σε κάτι σαν θρησκευτική αίρεση (δεν έχει καν επίσημο πολιτικό πρόγραμμα πια) και πλέον απευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά σε ηλικιωμένους συντηρητικούς λευκούς χριστιανούς. Δεύτερον, η δημογραφική σύσταση της χώρας είναι ήδη τέτοια που, αν οι εκλογές ήταν αντιπροσωπευτικές, δεν θα υπήρχε ποτέ καμία περίπτωση να εκλεγεί Ρεπουμπλικανικός Πρόεδρος, γιατί απλά δεν υπάρχουν πια αρκετοί τέτοιοι ψηφοφόροι για να τους ψηφίσουν. Ο μόνος λόγος που θα παρακολουθούμε με αγωνία τα αποτελέσματα σήμερα είναι το αλλοπρόσαλλο εκλογικό σύστημα της χώρας αυτής, και το ότι σε πολλές πολιτείες (κυρίως του νότου) υπάρχει οργανωμένο σχέδιο παρεμπόδισης της ελεύθερης ψήφου με μια σειρά από περίπλοκες κι ευφάνταστες (και αδιανόητες για τα δικά μας δεδομένα) μεθόδους.
“Θέλω να πιστεύω ότι οι ανοχές του αμερικανικού συστήματος είναι μεγαλύτερες από το διχασμό που βιώνουμε τώρα”, λέει ο φίλος Σάμι. “Ο Τραμπ δοκίμασε τα προστατευτικά κιγκλιδώματα της αμερικανικής δημοκρατίας και, σε κάποιες περιπτώσεις, τα παραβίασε” λέει ο Τσαρλς Κούπτσαν, “αλλά το σύστημα είναι ακόμα αλώβητο. Αυτό, βέβαια, δεν θα συνεχίσει να ισχύει αν επανεκλεγεί”.
Κι αν εκλεγεί ο Τζο Μπάιντεν; “Οι Δημοκρατικοί δεν θα αφήσουν την ευκαιρία να πάει χαμένη”, λέει ο Μαρκ από το Πίτσμπεργκ. “Θα καταργήσουν το σύστημα με τους εκλέκτορες. Θα μετατρέψουν το Πουέρτο Ρίκο και την περιφέρεια της Κολούμπια σε κανονικές Πολιτείες. Θα προσθέσουν δικαστές στο Ανώτατο Δικαστήριο. Ανυπομονώ”.
Όπως και να ‘χει, σε αυτό τον πλανήτη έχουμε ήδη περάσει μεγάλες τραγωδίες το 2020, και αυτή η εβδομάδα έχει όλα τα φόντα να μπει στο πάνθεον των μεγαλύτερων. “Αυτές οι εκλογές είναι οι σημαντικότερες στην ιστορία των ΗΠΑ”, μου λέει ο Τσάρλς Κούπτσαν. “Κρίνεται μέλλον της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Περιμένουμε με κομμένη την ανάσα”.
Κι εμείς.