Οι φετινές εκλογές στις ΗΠΑ είναι ήδη ιδιαίτερες. Σχεδόν εκατομμύρια άτομα ψήφισαν πρώιμα, στα εκλογικά τμήματα ή μέσω επιστολικής ψήφου, ενώ η συνολική συμμετοχή αναμένεται να είναι η μεγαλύτερη των τελευταίων εκατό χρόνων. Αμπαρωμένα κτίρια και μαγαζιά στο κέντρο της Ουάσιγκτον μοιάζουν να αναμένουν μάλλον το πέρασμα τυφώνα παρά μια γιορτή της Δημοκρατίας.
Το κύριο διακύβευμα είναι πια η θεσμική σταθερότητα. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει αποφύγει να δεσμευτεί σχετικά με την ειρηνική μετάβαση της εξουσίας. Ταυτόχρονα, συνεχίζει να σπέρνει ανυπόστατες υποψίες για πιθανές απάτες σχετικά με τις επιστολικές ψήφους. Θερμά επεισόδια ανάμεσα σε ψηφοφόρους έχουν ήδη λάβει χώρα, ενώ παραστρατιωτικές οργανώσεις με βαρύ οπλισμό διοργανώνουν «καμπάνιες εκλογικής επιτήρησης». Το εκλογικό σύστημα δεν περιέχει σαφή αναχώματα ενάντια στο ενδεχόμενο μη αποδοχής του αποτελέσματος από τους υποψηφίους, ιδίως αν είναι αμφιλεγόμενο. Ταυτόχρονα, η αντίληψη ουδετερότητας του δικαστικού σώματος, το οποίο θα κληθεί να αποφασίσει σε θέματα διαδικαστικά, έχει διαβρωθεί σημαντικά μετά τέσσερα χρόνια εκατοντάδων δικαστικών διορισμών από τον Τραμπ, που κορυφώθηκαν με τη «λαχανιασμένη» τοποθέτηση της Εϊμι Κόνι Μπάρετ στο Ανώτατο Δικαστήριο. Η κοινωνία είναι εξαιρετικά πολωμένη ακόμα και στην αντίληψη της πραγματικότητας. Αν το αποτέλεσμα των εκλογών δεν είναι ξεκάθαρο, κάθε πλευρά θα χαρακτηρίσει την άλλη πιθανό εχθρό της Δημοκρατίας, με τα συνήθη θεσμικά εχέγγυα σημαντικά αποδυναμωμένα.
Αν αποφευχθούν όμως αυτά τα εφιαλτικά σενάρια, τι θα σημάνει η νίκη του ενός ή του άλλου υποψηφίου; Μια δεύτερη προεδρία Τραμπ θα επιδεινώσει τη θεσμική αλλοίωση, αφού ο Αμερικανός πρόεδρος δεν δείχνει διάθεση να ανταποκριθεί στις ανησυχίες πολιτών πέρα της σταθερής εκλογικής του βάσης, ενός 30% του πληθυσμού δηλαδή. Οι τελευταίοι μήνες έχουν αναδείξει τεράστιες συστημικές ανισότητες και αποτυχίες. Ο κορωνοϊός έχει χτυπήσει σε θανάτους και αρρώστιες κυρίως τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα και ιδίως τις μειονότητες, που ταυτόχρονα δοκιμάζονται ιδιαίτερα από τις οικονομικές απώλειες. Ολα αυτά σε μία ιστορική στιγμή στην οποία οι συνέπειες του βαθύτατου συστημικού ρατσισμού έχουν κινητοποιήσει τεράστιο αριθμό πολιτών. Ο Τραμπ θα αντιμετωπίσει αυτά τα θέματα με όρους «τάξης και ασφάλειας», αλλά και με την πολιτική τού «διαίρει και βασίλευε» – κοινώς, με περαιτέρω πόλωση. Εκτός των συνόρων, μία δεύτερη θητεία Τραμπ θα ενδυναμώσει τη διάθεση πολιτικών ηγετών να δοκιμάσουν τα νέα όρια της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Η Τουρκία έχει αφομοιώσει το μάθημα, όπως δείχνουν οι προκλήσεις στο Ανατολικό Αιγαίο.
Μία προεδρία Μπάιντεν θα έχει να αντιμετωπίσει τεράστια προβλήματα, με το εσωτερικό του Δημοκρατικού Κόμματος διχασμένο. Οι νεότερες γενιές θεωρούν τις συστημικές ανισότητες αλλά και το περιβάλλον φλέγοντα ζητήματα, που χρήζουν δραστικών αλλαγών πολιτικής, στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό της χώρας. Οι παραδοσιακές ελίτ του κόμματος, περιλαμβανομένου και του Μπάιντεν, μοιάζουν να μην καταλαβαίνουν ότι τα προβλήματα είναι βαθύτερα από τον Τραμπ, και ότι οι ίδιοι οι Δημοκρατικοί έχουν προωθήσει στο παρελθόν πολιτικές που οδήγησαν στην παρούσα εκρηκτική κατάσταση. Τέλος, οι Δημοκρατικοί θα αντιμετωπίσουν ένα Ανώτατο Δικαστήριο στελεχωμένο με δικαστές συντηρητικών τάσεων, πιθανώς διατεθειμένων να ακυρώσουν νομοθετήματα ως αντισυνταγματικά, αλλά και να ανατρέψουν δικαστικά κεκτημένα, ιδίως σε θέματα ατομικών ελευθεριών.
Με άλλα λόγια, ακόμα και στην καλύτερη των περιπτώσεων, οι ΗΠΑ εισέρχονται σε μία περίοδο έντονης αστάθειας. Παρακαλούμε προσδεθείτε.
* Η κ. Φιλομήλα Τσουκαλά είναι καθηγήτρια Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Georgetown.