Προκλήσεις και ελπίδες εκατέρωθεν του Ατλαντικού

Προκλήσεις και ελπίδες εκατέρωθεν του Ατλαντικού

4' 31" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Θα σημάνει η εκλογική νίκη του Τζο Μπάιντεν μια επανεκκίνηση στις διατλαντικές σχέσεις ΗΠΑ – Ευρωπαϊκής Ενωσης; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα, καθώς ο Δημοκρατικός υποψήφιος βρίσκεται στην τελική ευθεία για τον Λευκό Οίκο τον προσεχή Ιανουάριο. Η απάντηση είναι μάλλον όχι, ειδικά για όσους ονειρεύονται μια επιστροφή στην προ-Τραμπ εποχή. 

Αν και το επίπεδο του διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού θα αναβαθμιστεί σημαντικά, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι η αλλαγή επί της ουσίας δεν θα είναι δραματική. Για αυτό άλλωστε η ταραγμένη θητεία Τραμπ θεωρείται χρήσιμη προπαρασκευή για την ευρωπαϊκή απεξάρτηση από τη σκιά της Ουάσιγκτον. Ετσι, τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια ενθάρρυναν την Ε.Ε. να αναζητήσει δικές της, αυτόνομες πολιτικές σε ζητήματα όπως οι σχέσεις με την Κίνα, το Ιράν, ακόμη και η πανδημία. 

Ασφαλώς οι Βρυξέλλες δεν θα έχουν πλέον απέναντί τους έναν Αμερικανό πρόεδρο-εχθρό του ΝΑΤΟ, που απειλεί τους Ευρωπαίους πως αν δεν αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους θα τινάξει τη Βορειοατλαντική Συμμαχία στον αέρα. Επίσης, θεωρείται αναμενόμενο ότι ο Μπάιντεν θα εγκαταλείψει τον μοναχικό δρόμο του προκατόχου του, θα αποκαταστήσει γρήγορα τις σχέσεις με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και θα επανεντάξει τις ΗΠΑ στη Συμφωνία του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή. Λιγότερο σαφή είναι τα πράγματα στην περίπτωση της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, καθώς πλέον η Τεχεράνη έχει παραβιάσει τις διατάξεις της με τα αποθέματά της σε εμπλουτισμό ουρανίου να ξεπερνούν τα προβλεπόμενα όρια κατά 12 φορές!

Σε γενικές γραμμές η Ουάσιγκτον δεν πρόκειται να σταματήσει να πιέζει τις χώρες της Ε.Ε. για επίτευξη του στόχου 2% ως ποσοστό των αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα η Ευρώπη θα κληθεί από τις ΗΠΑ να αποδείξει ότι έχει σκοπό να αναχαιτίσει την κινεζική και ρωσική διείσδυση σε επενδύσεις σε έργα υποδομής και τεχνολογία. Και να απορρίψει με μεγαλύτερη σαφήνεια την εμπλοκή της Huawei στα δίκτυα 5G, ένα πάγιο αίτημα των ΗΠΑ. 

Η συγκρότηση μιας ανεξάρτητης στρατηγικής καθιστά, εξάλλου, την Ευρώπη πολυτιμότερο εταίρο για τις ΗΠΑ. Τους τελευταίους μήνες Τουρκία και Ρωσία έχουν αναλάβει να διευθετήσουν τις μεγάλες συγκρούσεις γύρω από την Ευρώπη, τη Συρία, τη Λιβύη και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ενώ η στάση της Ε.Ε. είναι στην καλύτερη περίπτωση ανύπαρκτη και στη χειρότερη διχασμένη. Μια διευρυμένη ατζέντα μελλοντικής συνεργασίας αμφότερων των πλευρών του Ατλαντικού θα πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ένα κοινό μέτωπο έναντι της Κίνας, τον τομέα της κλιματικής αλλαγής, τη μεταρρύθμιση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, τη διακυβέρνηση των τεχνολογικών κολοσσών. Για να υπάρξει μια αποτελεσματική συνεννόηση στα θέματα αυτά, προϋπόθεση είναι φυσικά η έμπρακτη στήριξη της Γερμανίδας καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ και του δυνάμει διαδόχου της, καθώς η θητεία της ίδιας εκπνέει του χρόνου. Αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα στη διατλαντική σχέση. Πώς ενώ στις ΗΠΑ εγκαθίσταται πλέον ένας σοβαρός, αξιόπιστος συνομιλητής, στην Ευρώπη η Μέρκελ, πάλαι ποτέ «ηγέτης του ελεύθερου κόσμου» αποσύρεται και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν αμφισβητείται εσωτερικά και είναι πιθανό να μην επανεκλεγεί το 2022. 

Από την άλλη και η Ε.Ε. έχει ανάγκη την αμερικανική επιρροή σε χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία για να σταματήσουν τις συστηματικές παραβιάσεις του κράτους δικαίου και να επιβεβαιώσουν την αφοσίωσή τους στις ευρωπαϊκές αξίες.

Ο «κλώνος» Τζόνσον  

Mε δεδομένη την αντιπάθεια του Μπάιντεν προς τον Μπόρις Τζόνσον, τον οποίο έχει αποκαλέσει… κλώνο του Τραμπ, ο Βρετανός πρωθυπουργός ήταν μάλλον από τους πρώτους ηγέτες της Γηραιάς Ηπείρου που αναγνώρισαν τη νίκη του Δημοκρατικού υποψήφιου. Τα τελευταία χρόνια ο ίδιος και το Συντηρητικό Κόμμα είχαν επενδύσει τα μάλα στην προεδρία Τραμπ, ελπίζοντας στη σύναψη μιας εμπορικής συμφωνίας με την Ουάσιγκτον στο πλαίσιο του οράματος του Λονδίνου για τη μετα-Brexit εποχή. Συνεπώς, η ανάδειξη του Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο αποτελεί τροχοπέδη για αυτά τα σχέδια. Ενα από τα εκκρεμή προβλήματα των διαπραγματεύσεων Ε.Ε.-Βρετανίας είναι αυτό της μελλοντικής σχέσης Ιρλανδίας-Βόρειας Ιρλανδίας, καθώς ενδεχόμενο σκληρό σύνορο μεταξύ τους θα υπονόμευε την συμφωνία ειρήνης της Μεγάλης Παρασκευής. Πολλοί αναλυτές υπογραμμίζουν ότι ο Μπάιντεν ήταν εξαρχής εχθρός του Brexit και ιδιαίτερα ευαίσθητος στο ιρλανδικό ζήτημα καθότι ιρλανδικής καταγωγής. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Μίχαλ Μάρτιν δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του για την εκλογή Μπάιντεν, ενώ τα σόσιαλ μίντια κατακλύστηκαν από αναγνώσεις ποιημάτων του βραβευμένου με Νομπέλ, Σέιμους Χίνι από τα χείλη του. Το βέβαιο είναι πως η σύναψη εμπορικής συμφωνίας με τη Βρετανία δεν θα είναι στις άμεσες προτεραιότητες της Ουάσιγκτον. Στο πλαίσιο αυτό η Ε.Ε. ελπίζει πως με τη στάση του ο Μπάιντεν θα υποχρεώσει τελικά το Λονδίνο να προχωρήσει σε μια ταχεία συμφωνία για το Brexit και να σταματήσει να κωλυσιεργεί. 

Οι γκάφες στα μηνύματα

Tα εκπαιδευμένα μάτια των πολιτικών παρατηρητών διέκριναν την περασμένη Τρίτη μία ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια στο συγχαρητήριο tweet του Μπόρις Τζόνσον προς τον νικητή των εκλογών στις ΗΠΑ. Κάπου στο φόντο αχνοφάνηκε ένα εναλλακτικό μήνυμα με το όνομα του Ντόναλντ Τραμπ και μια αναφορά σε δεύτερη θητεία. Προφανώς ο Βρετανός πρωθυπουργός είχε γράψει δύο διαφορετικά posts για κάθε περίπτωση και όταν εδραιώθηκε η επικράτηση του Μπάιντεν, επέλεξε το σωστό. Κληθείσα να σχολιάσει το κάπως ατυχές περιστατικό, η κυβέρνηση του Λονδίνου απέδωσε το πρόβλημα στην τεχνολογία. Παραδέχθηκε πάντως ότι είχαν συνταχθεί δύο διαφορετικές ανακοινώσεις. «Ενα τεχνικό λάθος είχε συνέπεια κομμάτια του εναλλακτικού μηνύματος να ενσωματωθούν στο φόντο του σχετικού γραφικού», ήταν η εξήγηση. Λιγότερο απολογητικός ήταν ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας, χώρας καταγωγής της Πρώτης Κυρίας των ΗΠΑ, Γιάνετς Γιάνσα, ο οποίος έσπευσε να ανακηρύξει νικητή τον Τραμπ την επαύριον της αναμέτρησης. Και όταν το προσωπικό του exit poll διαψεύστηκε, συνέχισε να αναπαράγει τους ισχυρισμούς του απερχόμενου Αμερικανού προέδρου περί παρατυπιών και νοθείας. 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή