Λιγότερο από ένα χρόνο αφότου άρχισε να εξαπλώνεται η πανδημία του κορωνοϊού σε ολόκληρο τον πλανήτη, ξεκίνησαν σε πολλές χώρες οι εμβολιασμοί και δεκάδες φαρμακευτικές εταιρείες ετοιμάζουν τα εμβόλια, τα οποία -σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία- είναι κάτι παραπάνω από αρκούντως αποτελεσματικά.
Παρά τα ευχάριστα νέα με τα «εμβόλια της ελπίδας», που το κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό «Science» ανακήρυξε ως σημαντικότερο επιστημονικό επίτευγμα της χρονιάς, παραμένουν αρκετά κρίσιμα ερωτήματα αναπάντητα.
Πώς το ανοσοποιητικό μας σύστημα ανταποκρίνεται στον ιό και πόσο διαρκεί η ανοσία, είναι μόνο μερικά σημαντικά στοιχεία, τα οποία καλούνται οι επιστήμονες να ανακαλύψουν.
Τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού των Moderna και Biontech/Pfizer προσφέρουν ασφάλεια πάνω από 90%, ενώ της AstraZeneca τουλάχιστον 70%. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες μελέτες που να δίνουν σχετικές απαντήσεις. Όσες κυκλοφόρησαν δεν ξεπερνούν τους μερικούς μήνες. Για παράδειγμα, μελέτη του Ινστιτούτου Ανοσολογίας La-Jolla της Καλιφόρνιας που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, βασίστηκε σε έρευνες σε ανθρώπους θετικούς στον ιό. Αποδείχθηκε λοιπόν ότι τόσο τα αντισώματα όσο και τα λεγόμενα κύτταρα Τ, δύο κεντρικά όπλα του ανθρώπινου αμυντικού συστήματος, ήταν ανιχνεύσιμα μετά από πέντε μήνες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, ακόμη και ηπίων. Η μελέτη δημοσιεύτηκε ως Preprint, δηλαδή χωρίς να έχει αξιολογηθεί από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες.
Κατά το Ινστιτούτο Τροπικής Ιατρικής Μπέρνχαρντ-Κνοχ με έδρα το Αμβούργο, οι παρατηρήσεις της συγκεκριμένης έρευνας σε σχέση με την πολυεπίπεδη αντίδραση του αμυντικού μας συστήματος, τον γεμίζουν με αισιοδοξία. Και στέκεται σε δύο σημεία:
- Πρώτον, στη λεγόμενη παθητική ανοσοποίηση, η οποία βασίζεται στην παραγωγή μεγάλου αριθμού αντισωμάτων που προκαλούνται στον οργανισμό για να αντισταθεί στη λοίμωξη. Όταν ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει πολλά από αυτά, ο ιός «συλλαμβάνεται» πριν εισβάλει στα κύτταρα. Ο εμβολιασμός λοιπόν θα μπορούσε να προσφέρει ακόμα μεγαλύτερη ασπίδα προστασίας μέσω ανοσοκυττάρων, από ό,τι μια φυσική λοίμωξη. Όσο καιρό ανιχνεύεται αρκετός αριθμός αντισωμάτων, μπορεί κανείς να κάνει λόγο για μια παθητική ανοσοδιέγερση.
- Δεύτερον, το γεγονός ότι τα λεγόμενα κύτταρα Τ είναι ανιχνεύσιμα στον ανθρώπινο οργανισμό μήνες μετά, δημιουργεί την προσδοκία, ότι τα συμπτώματα του Covid-19 περιορίζονται, σημειώνει ο Γιάκομπ. Μια τέτοια κλινική ανοσοποίηση που αποκτήθηκε από προηγούμενη λοίμωξη, θα οδηγούσε αυτούς που έχουν νοσήσει από τον ίδιο παθογόνο μικροοργανισμό στην εκδήλωση ήπιων συμπτωμάτων κρυολογήματος, όπως συμβαίνει με άλλους λιγότερο επικίνδυνους κορωνοϊούς. Αλλά ο εμβολιασμός δεν θα μπορούσε να προσφέρει, προς το παρόν τουλάχιστον, παθητική ανοσία και προστασία εφόρου ζωής.
Μια άλλη επιστημονική ομάδα ανακοίνωσε τελευταία ότι ακόμη και έξι μήνες μετά την λοίμωξη με Sars-Covid-2 είναι ανιχνεύσιμα κύτταρα Τ. «Πρόκειται για πολύ υποσχόμενα νέα. Εάν μέσω μιας λοίμωξης με φυσικό τρόπο δημιουργούνται ισχυρά αντισώματα, σημαίνει ότι ένα εμβόλιο θα μπορούσε να κάνει ακριβώς το ίδιο», σχολιάζει η Φιόνα Βατ, πρόεδρος του Συμβουλίου Ιατρικής Έρευνας σε άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό «The BMJ».
Σύμφωνα με τα δεδομένα από τις κλινικές δοκιμές, όπως τις παρουσιάζει το περιοδικό newscientist, το εμβόλιο της Pfizer, το οποίο έχει ήδη ξεκινήσει τον «κύκλο του» σε Βρετανία, ΗΠΑ και Καναδά, μπορεί να προσφέρει μερική προστασία μόλις 12 ημέρες μετά την πρώτη δόση και αυτή η προστασία μπορεί να διαρκέσει τουλάχιστον δύο μήνες, ενώ στη συνέχεια απαιτείται μια δεύτερη δόση για την πλήρη αξιοποίηση του εμβολίου.
Τα δεδομένα έδειξαν επίσης ότι μια δεύτερη δόση που δόθηκε 21 ημέρες αργότερα ενίσχυσε την ανοσολογική απόκριση, προσφέροντας προστασία ξεκινώντας μία εβδομάδα μετά το δεύτερο εμβολιασμό.
Το εμβόλιο της Moderna, μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα αντισωμάτων εντός δύο εβδομάδων από την πρώτη δόση.
Την ίδια ώρα, χωρίς να έχουν δημοσιευθεί επαρκή δεδομένα, ο εμβολιασμός με το ρωσικό εμβόλιο Sputnik V θα μπορούσε να παρέχει αποτελεσματική ανοσία από τον κορονοϊό για δύο τουλάχιστον χρόνια, σύμφωνα με τον Αλεξάντρ Γκίντσμπουργκ, επικεφαλής της επιστημονικής ομάδας, που το παρασκεύασε.
Σύμφωνα με τον καθηγητή του ΜΙΤ «υπάρχουν πολλοί τρόποι να μετρήσει κανείς την ανοσία, όπως τα αντισώματα, τα οποία το ανοσοποιητικό μας τα χρησιμοποιεί για τους πρώτους δύο μήνες. Αυτά κυκλοφορούν στο αίμα μας. Αν δεν ξαναεμφανιστεί ο κορωνοϊός τα αντισώματα μειώνονται και φεύγουν. Αλλά τα κύτταρα έχουν μνήμη και έχουν παραμείνει και παραμένουν για πολύ περισσότερους μήνες ή και για χρόνια. Η ανοσία από τα αντισώματα και μόνο μας δίνει μια ψευδαίσθηση, αλλά οι άνθρωποι που έχουν περάσει τον κορωνοϊό έχουν και έξι μήνες μετά μια αντίδραση που δείχνει ότι το ανοσοποιητικό μας θυμάται αυτόν τον κορωνοϊό για πολλούς μήνες μετά».
Ένα άλλο σημαντικό ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι εάν ο εμβολιασμός προστατεύει και από την ευρύτερη διάδοση του ιού. Αυτό που τονίζεται είναι πως σε κάθε περίπτωση το εμβόλιο θα συμβάλλει καταρχήν σε μια πρώτη ανακούφιση της κατάστασης.