ΣΙΔΝΕΪ. Εν ριπή οφθαλμού, την Τετάρτη το απόγευμα, κάθε είδηση που προερχόταν από την Αυστραλία εξαφανίστηκε από το Facebook. Στο εξής, το περιεχόμενο των αυστραλιανών μέσων ενημέρωσης δεν είναι ορατό στους χρήστες του Facebook από κανένα σημείο του πλανήτη. Το εμπάργκο στα αυστραλιανά μέσα είναι η απάντηση του γίγαντα της κοινωνικής δικτύωσης στον νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση του συντηρητικού πρωθυπουργού Σκοτ Μόρισον, ο οποίος υποχρεώνει τις εταιρείες Facebook και Google να αποζημιώνουν τα εκδοτικά συγκροτήματα της χώρας για τις ειδήσεις που αναρτούν.
Η Google αντέδρασε πολύ διαφορετικά, σπεύδοντας να κλείσει συμφωνίες με τα αυστραλιανά μέσα ενημέρωσης για την αποζημίωση του περιεχομένου που της παρέχουν, πριν τεθεί σε ισχύ ο νόμος. Σημαντικότερη από όλες, η συμφωνία της Google με τον εκδοτικό κολοσσό News Corp του Ρούπερτ Μέρντοχ, ο οποίος επί χρόνια δίνει μάχη για να αποζημιώνουν οι μηχανές αναζήτησης τους παρόχους περιεχομένου, όπως το κανάλι του, το αυστραλιανό και το βρετανικό SkyNews, ή τις εφημερίδες που εκδίδει ανά τον κόσμο, όπως τη Wall Street Journal και τους Times του Λονδίνου. Εκπρόσωπος της News Corp ευχαρίστησε προσωπικά τον Αυστραλό πρωθυπουργό, τον επικεφαλής της αυστραλιανής αρχής ανταγωνισμού και τον υπουργό Οικονομικών για την ψήφιση του νόμου.
Ο «κώδικας διαπραγμάτευσης» προτάθηκε από την Ανεξάρτητη Αρχή Ανταγωνισμού της Αυστραλίας έπειτα από έρευνα 18 μηνών και ψηφίστηκε από τη Βουλή της χώρας την Τετάρτη, ενώ την ερχόμενη εβδομάδα ακολουθεί η επικύρωσή του από τη Γερουσία. Ο νόμος παροτρύνει τις εταιρείες Google και Facebook, που νέμονται περίπου 80% των διαφημιστικών εσόδων του αυστραλιανού Διαδικτύου, να έρθουν σε συμφωνία με τα μέσα ενημέρωσης της χώρας για να τους μεταβιβάζουν μέρος των εσόδων αυτών. Σε περίπτωση μη συμφωνίας, ο νόμος προβλέπει υποχρεωτική προσφυγή στη διαιτησία και επιβολή προστίμων πολλών εκατομμυρίων στις Google και Facebook.
Επί μήνες, οι δύο εταιρείες επιχειρούσαν να αποτρέψουν την ψήφιση του νόμου, ενώ οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι το «μπλακ άουτ» του Facebook στις αυστραλιανές ειδήσεις δεν είναι οριστικό αλλά αποτελεί φάση της σκληρής διαπραγμάτευσης. (Δεν έλειψαν βέβαια και οι παράπλευρες απώλειες, καθώς μαζί με τις ειδησεογραφικές σελίδες μπλοκαρίστηκαν και σύνδεσμοι ανθρωπιστικών οργανώσεων, πληροφοριών για την πανδημία, υπηρεσιών πρώτων βοηθειών, ακόμη και της μετεωρολογικής υπηρεσίας.) Ο Μόρισον χαρακτήρισε τη στάση της Facebook «επηρμένη και απογοητευτική», ενώ τα αυστραλιανά μέσα ενημέρωσης γέμισαν με περιφρονητικά σχόλια για την εταιρεία.
«Οι ενέργειες αυτές επιβεβαιώνουν την ανησυχία όλο και περισσότερων χωρών για τη συμπεριφορά των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας, που θεωρούν ότι είναι μεγαλύτερες από τις κυβερνήσεις και ότι οι κανόνες δεν τις αφορούν», είπε ο Μόρισον.
«Σκληρό δίλημμα»
Ο περιφερειακός διευθυντής της Facebook Γουίλιαμ Ιστον υποστήριξε ότι η απόφαση ελήφθη «με βαριά καρδιά». «Οι εξελίξεις μας έθεσαν ενώπιον ενός σκληρού διλήμματος. Να επιχειρήσουμε να συμμορφωθούμε με έναν νόμο που αγνοεί την πραγματικότητα αυτής της (επιχειρηματικής) σχέσης ή να σταματήσουμε να επιτρέπουμε την αναπαραγωγή ειδήσεων στην Αυστραλία. Με βαριά καρδιά επιλέξαμε το δεύτερο», είπε ο Ιστον. To Facebook υποστηρίζει ότι έχει το πάνω χέρι στη σχέση του με τους εκδοτικούς οργανισμούς, καθώς οι αναρτήσεις συνδέσμων στις σελίδες του κατευθύνουν εκατομμύρια χρήστες στις ιστοσελίδες των μέσων ενημέρωσης, αποφέροντας σε αυτά 400 εκατ. αυστραλιανά δολάρια ετησίως. «Είμαι σε τακτική επαφή και με ηγέτες άλλων χωρών και αυτό που έχω να πω είναι ότι δεν θα υποκύψουμε στον εκφοβισμό», δήλωσε ο Μόρισον.
Ο εκπρόσωπος Τύπου της εταιρείας, αρμόδιος για την περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού, Σάιμον Μίλνερ ρωτήθηκε αν είναι σωστό να εμποδίζει η Facebook τη ροή ενημέρωσης για τις πυρκαγιές εν μέσω θέρους. «Δεν θέλαμε να το κάνουμε αυτό», απάντησε. «Αυτό το έκανε ο νόμος που μόλις ψηφίστηκε».
Σφάλμα
Στην κατηγορία των πολιτικών διαφημίσεων ενέταξε το Facebook, ύστερα από σφάλμα, μηνύματα κοινωνικού ενδιαφέροντος και ενημερώσεις για την πανδημία από την Ε.E., σύμφωνα με αποκάλυψη του περιοδικού Politico. Οι πληρωμένες καταχωρίσεις αφορούσαν, μεταξύ άλλων, εκστρατείες υγειονομικής ενημέρωσης και τις επιπτώσεις του Brexit. Το Facebook τις ενέταξε, όμως, στην κατηγορία των πολιτικών διαφημίσεων, δίπλα σε μηνύματα ακροδεξιών οργανώσεων και κοινοβουλευτικών κομμάτων. Η απόφαση εγείρει ερωτήματα για την ικανότητα του δικτύου να ελέγξει την εύρυθμη λειτουργία των ελεγκτικών υπηρεσιών του. «Οι διαφημίσεις για την COVID-19 προβάλλονται συνήθως χωρίς προειδοποιητική σήμανση. Αλλες διαφημίσεις για κοινωνικά ζητήματα μπορεί και αυτές να εξαιρεθούν, εάν δεν περιέχουν πολιτικό ή προεκλογικό περιεχόμενο», ανέφερε εκπρόσωπος του Facebook. Τον τελευταίο μήνα, το Facebook εισέπραξε 6,2 εκατ. ευρώ από πολιτικές διαφημίσεις σε όλη την Ευρώπη.
O παγκόσμιος αντίκτυπος
ΛΟΝΔΙΝΟ. Η έκβαση της διαμάχης των Facebook και Google με την κυβέρνηση της Αυστραλίας παρακολουθείται με έντονο ενδιαφέρον σε όλο τον πλανήτη, για τις επιπτώσεις της στον κλάδο των μέσων ενημέρωσης και για τις προοπτικές που ανοίγει σε άλλες χώρες.
Η Google έχει προχωρήσει σε συμφωνίες με μέσα ενημέρωσης και σε άλλες χώρες, όπως π.χ. στη Γαλλία, όπου συμφώνησε να διαθέσει 76 εκατ. δολάρια σε 121 εκδοτικούς οργανισμούς σε διάστημα τριών ετών, ώστε να κάνει χρήση του δημοσιογραφικού περιεχομένου.
Η περίπτωση της Αυστραλίας ωστόσο είναι διαφορετική, γιατί εκεί η συμφωνία προέκυψε έπειτα από νομοθετική πίεση, ουσιαστικά δηλαδή ο νομοθέτης επενέβη για να ενισχύσει τη διαπραγματευτική θέση των μεγάλων εκδοτικών ομίλων. Δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα οι λεπτομέρειες της συμφωνίας, αλλά από την ικανοποίηση που εξέφρασε ο όμιλος News Corp του Ρούπερτ Μέρντοχ εικάζεται ότι τα ποσά που προβλέπει η αυστραλιανή συμφωνία είναι πολύ υψηλότερα.
Εκτός συζήτησης στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία αλλά και στις διαβουλεύσεις για τον αυστραλιανό νόμο έμεινε το πώς θα δαπανήσουν οι όμιλοι ΜΜΕ τα χρήματα αυτά. Εμεινε δηλαδή ανοικτό το ενδεχόμενο οι όμιλοι των ΜΜΕ να δαπανήσουν τα χρήματα που θα λάβουν σε μερίσματα προς τους μετόχους και όχι στην ενίσχυση του δημοσιογραφικού δυναμικού που υποφέρει από συρρικνώσεις και περικοπές στην Αυστραλία, όπως και σε όλο τον κόσμο.
Επιπλέον, ενδέχεται η δημοσιογραφική κάλυψη των κολοσσών του Ιντερνετ να γίνει λιγότερο αιχμηρή στα μέσα ενημέρωσης που έχουν υπογράψει συμφωνίες μαζί τους, ή αντιστρόφως, η Google και το Facebook να δυσκολευτούν να απομακρύνουν από τις σελίδες τους ειδήσεις π.χ. από το Fox News (του ομίλου News Corp), αφού έχουν πληρώσει γι’ αυτές – ακόμη και αν αποδειχθεί ότι είναι παραπλανητικές, όπως έχει συμβεί αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια.
Αλλη μία παράμετρος της αυστραλιανής συμφωνίας είναι το κίνητρο που δίνει για ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, καθώς στις συμφωνίες μετέχουν μόνο παραδοσιακά ΜΜΕ, που ενισχύονται ώστε να επιχειρήσουν περισσότερες συγχωνεύσεις.
Από τη σκοπιά των εταιρειών, η διάταξη που προξένησε την έντονη αντίδρασή τους είναι αυτή που τις υποχρεώνει να ενημερώνουν τις Αρχές για τις αλλαγές στον αλγόριθμο μέσω του οποίου επιλέγουν ποιες ειδήσεις προβάλλουν και ποιες όχι. Ο ανοικτός κώδικας, δηλαδή η δημοσίευση του τρόπου λειτουργίας τους, είναι εντελώς αντίθετος προς τη φιλοσοφία των εταιρειών αυτών.
«Πράξη εκφοβισμού»
Πάντως, η ενέργεια του Facebook να αποκλείσει τις αυστραλιανές ειδήσεις στο πλαίσιο της σκληρής διαπραγμάτευσης με την αυστραλιανή κυβέρνηση πυροδότησε αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο. «Αυτή η πράξη εκφοβισμού στην οποία προχώρησαν στην Αυστραλία νομίζω ότι θα κάνει τους νομοθέτες σε όλο τον κόσμο να επιδιώξουν να πάνε πιο μακριά», είπε ο πρόεδρος της επιτροπής Ψηφιακής Πολιτικής, Πολιτισμού και ΜΜΕ της βρετανικής Βουλής, Τζούλιαν Νάιτ. «Εκπροσωπούμε ανθρώπους και λυπάμαι, αλλά αυτό δεν μπορούμε να το περιφρονήσουμε. Αν το Facebook το κάνει αυτό θα ξεσηκώσει οργή όπως οι πετρελαϊκές εταιρείες και οι καπνοβιομηχανίες».