Η Κοινή Αγορά του Νότου (MERCOSUR) ιδρύθηκε με τη Συνθήκη της Asunción το 1991 από την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Παραγουάη και την Ουρουγουάη. Το μπλοκ είναι ένα ιστορικό επίτευγμα για την περιοχή και ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα της οικονομικής ένταξης της Λατινικής Αμερικής, που στόχος της ήταν να ξεπεράσει την προηγούμενη λογική του ανταγωνισμού μεταξύ των χωρών και να δημιουργήσει μια δυναμική συνεργασίας.
Με πληθυσμό σχεδόν 300 εκατομμυρίων κατοίκων και έκταση περίπου 15 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων (50% μεγαλύτερη από την ευρωπαϊκή ήπειρο και σχεδόν ίση με τη Ρωσία), η MERCOSUR είναι γνωστή για τις μεγάλες δυνατότητές της σε φυσικές πηγές και είδη διατροφής. Εξάγει παγκοσμίως το 63% της σόγιας και είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εξαγωγέας βοείου κρέατος, κοτόπουλου, καλαμποκιού, καφέ και σιδήρου, καθώς και ο όγδοος παγκόσμιος παραγωγός αυτοκινήτων. Το 2019 το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της έφτασε τα 4,467 δισ. δολάρια (με βάση την ισοτιμία αγοραστικής δύναμης), κάτι που την τοποθετεί στην πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.
Αν και κατά την ίδρυσή της οι αρχικοί στόχοι της MERCOSUR ήταν οικονομικού και εμπορικού χαρακτήρα, το μπλοκ παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην εδραίωση της δημοκρατίας και στην αποφυγή συγκρούσεων. Η ειρήνη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη και η περιφερειακή ένταξη υπήρξε ιστορικά ένα βασικό εργαλείο για την εδραίωση της περιοχής μας ως τόπου ειρήνης και συνεργασίας, χωρίς ένοπλες συγκρούσεις.
Ξεκινήσαμε το 1991 δημιουργώντας μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου, έτσι ώστε τα αγαθά και οι υπηρεσίες μας να μπορούν να διακινούνται χωρίς περιορισμούς, καθώς και ένα κοινό εξωτερικό δασμολόγιο, που να επιτρέπει τη διαχείριση των συναλλαγών με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό συνέβαλε ώστε το αμοιβαίο μας εμπόριο να αναπτυχθεί έντονα. Καταφέραμε επίσης να προωθήσουμε την ανταλλαγή προϊόντων προστιθέμενης αξίας μεταξύ των τεσσάρων κρατών-μελών, κάτι που συνέβαλε στην τόνωση μη παραδοσιακών εξαγωγικών δραστηριοτήτων και στη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής προστιθέμενης αξίας (μεταξύ άλλων στα βιοκαύσιμα, χημικά και πετροχημικά, πλαστικά, φαρμακευτικά προϊόντα, σιδηρουργία και αυτοκίνηση). Επομένως, ενώ η MERCOSUR είναι μια παραδοσιακή και αναγνωρισμένη εξαγωγέας πρωτογενών προϊόντων, το περισσότερο εμπόριο που πραγματοποιείται μεταξύ των μελών του μπλοκ είναι βιομηχανοποιημένα προϊόντα, όπως για παράδειγμα το εμπόριο αυτοκινήτων (σχεδόν το 50% του παγκόσμιου εμπορίου μεταξύ της Αργεντινής και της Βραζιλίας).
Συγχρόνως, δουλεύουμε για την εναρμόνιση των τεχνικών κανονισμών έτσι ώστε να παρέχουν ασφάλεια στην παραγωγή και στους καταναλωτές χωρίς να εμποδίζουν άσκοπα το εμπόριο. Οσον αφορά τη δημόσια υγεία, ο συντονισμός μεταξύ των χωρών μας ήταν πάντα σημαντικός, και ακόμα περισσότερο κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Οι πολίτες μας μπορούν επίσης να εγκατασταθούν σε άλλη χώρα του μπλοκ και να εργαστούν ελεύθερα με εύκολο τρόπο, κάτι που δεν είναι συνηθισμένο στον υπόλοιπο κόσμο.
Το 2004 δημιουργήσαμε το Ταμείο Διαρθρωτικής Συνοχής του MERCOSUR, μέσω του οποίου έχει διατεθεί μέχρι σήμερα περισσότερο από 1 δισ. δολάρια σε μη επιστρεπτέα δάνεια για έργα υποδομής και παραγωγικής ανάπτυξης, κάτι που μας επέτρεψε να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών μας, ειδικότερα στις λιγότερο ανεπτυγμένες ζώνες της περιοχής.
Από την άλλη μεριά, από τα πρώτα χρόνια της η MERCOSUR διαπραγματεύτηκε και υπέγραψε εμπορικές συμφωνίες με τις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, κάτι που επιτρέπει σήμερα να υπάρχει μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου που περιλαμβάνει τις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Επίσης, έχουμε διαπραγματευτεί εμπορικές συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Ενωση, την Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ινδία και τις χώρες της Νότιας Αφρικής, μεταξύ άλλων. Η MERCOSUR δεν είναι ένα κλειστό μπλοκ στο εξωτερικό εμπόριο, αλλά μία πλατφόρμα για να προβάλλονται οι χώρες μας στον υπόλοιπο κόσμο.
Από την άλλη πλευρά, η συνεργασία στο πλαίσιο της MERCOSUR επεκτείνεται σε πολλούς τομείς: στον πολιτισμό, στην εκπαίδευση, στην επιστήμη και στην τεχνολογία, στη δημιουργία μιας κοινής ιθαγένειας, στον συντονισμό κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών κ.λπ. Εντός του μπλοκ υπάρχουν πολλοί και ποικίλοι τομείς κοινής εργασίας που διαμορφώνονται όπως απαιτούν οι αλλαγές στο διεθνές και στο εγχώριο πλαίσιο.
Ολα αυτά τα επιτεύγματα που το μπλοκ έχει δημιουργήσει στις τρεις δεκαετίες της ιστορίας του δεν σημαίνουν, προφανώς, ότι δεν υπάρχει μια σειρά προκλήσεων μπροστά μας. Ως εκ τούτου, η στρατηγική μας ατζέντα μάς υποχρεώνει να εργαστούμε για τον καθορισμό κοινών και συντονισμένων πολιτικών για παραγωγική ανάπτυξη, να επεκτείνουμε την παραγωγική μας ικανότητα αγαθών και υπηρεσιών, να δημιουργούμε οικονομίες κλίμακας και εξειδίκευσης, καθώς και να εισχωρήσουμε πιο έξυπνα στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας και στις παγκόσμιες επενδυτικές ροές.
Ταυτόχρονα, η MERCOSUR έχει έναν σημαντικό ρόλο στο διεθνές στερέωμα. Τόσο στο πλαίσιο του G20 όσο και στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, στον Διεθνή Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς, η ένωση των χωρών μας μας βοηθάει στο να υπερασπιστούμε τις θέσεις μας στην παγκόσμια ατζέντα. Μπροστά σε ένα όλο και πιο περίπλοκο και κατακερματισμένο παγκόσμιο σκηνικό, ο συντονισμός των θέσεων της MERCOSUR καθίσταται ολοένα και πιο σημαντικός.
Πιστεύουμε ότι το νόημα της ένταξης είναι η αναζήτηση συμφωνιών, σεβόμενοι τη διαφορετικότητα των χωρών μας και εμπνευσμένοι από την πολιτική βούληση να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Η MERCOSUR προωθεί την περιφερειακή αλληλεγγύη σε πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά θέματα, γατί γνωρίζουμε ότι η αντιμετώπιση των δυσκολιών από κοινού μας κάνει πιο δυνατούς.
Η MERCOSUR είναι το πιο σημαντικό εργαλείο εξωτερικής πολιτικής των τελευταίων τριάντα ετών για τις χώρες μας. Πρόκειται για μια κρατική πολιτική που παρέμεινε σταθερή παρά τις κυβερνητικές αλλαγές. Κατά τη διάρκεια αυτών των τριάντα ετών, έχουμε επιτύχει πολλά: τη δέσμευση με τη δημοκρατία ως βασική προϋπόθεση για τις ζωές των λαών μας, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως ουσιαστική και αναφαίρετη αξία για τη συνύπαρξη, την αναγνώριση της διαφορετικότητας καθώς και τον συντονισμό των αναπτυξιακών μας πολιτικών για την ενσωμάτωση των παραγωγικών μας δομών.
Ο κόσμος βιώνει μία αναδιάρθρωση της παγκόσμιας δομής εξουσίας, μαζί με μία κρίση των διεθνών θεσμών που μας κυβερνούν τα τελευταία εβδομήντα χρόνια. Μπροστά στις προκλήσεις και στις αβεβαιότητες που δημιουργεί αυτό το σενάριο, δεν έχουμε καμία αμφιβολία ότι η ένταξη των χωρών μας θα συνεχίσει να είναι ο καλύτερος δρόμος για να ενισχύσουμε την ανάπτυξή μας, να διατηρήσουμε την κυριαρχία μας, να προωθήσουμε την ευημερία των λαών μας και να ενταχθούμε στον κόσμο.
* Ο κ. Φελίπε Σολά είναι υπουργός Εξωτερικών, Διεθνούς Εμπορίου και Θρησκευμάτων της Αργεντινής.