ΚΑΪΡΟ. Θαμμένη μεγαλούπολη από την εποχή της βασιλείας του φαραώ της 18ης δυναστείας, Αμενχοτέπ Γ΄, εντόπισαν Αιγύπτιοι αρχαιολόγοι κοντά στην πόλη του Λούξορ. Η πόλη οικοδομήθηκε πριν από 3.400 χρόνια, κατά τη διάρκεια περιόδου μεγάλης οικονομικής ακμής από τον Αμενχοτέπ, πατέρα του φαραώ Ακενατόν, που έμεινε στην ιστορία ως εισηγητής μονοθεϊστικής λατρείας του θεού Ηλιου, Ατόν. Η σύντομη βασιλεία του Ακενατόν μεταξύ 1.353 και 1.336 π.Χ., έδωσε ώθηση σε αναγέννηση της αρχαίας αιγυπτιακής τέχνης, που εγκατέλειψε τον αυστηρό φορμαλισμό προς χάριν της αφαίρεσης και της απεικόνισης της καθημερινής ζωής. Τα τείχη της «χαμένης χρυσής πολιτείας», όπως τη χαρακτήρισε ο «τσάρος» της αιγυπτιακής αρχαιολογίας Ζαχί Χαουάς, εντοπίστηκαν τον περασμένο Σεπτέμβριο, χωρίς οι αρχαιολόγοι να έχουν φαντασθεί το μέγεθος του οικισμού και την ποιότητα κατασκευής των κτισμάτων. Στην ιδιαίτερα καλά διατηρημένη πόλη, οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως σχεδόν άθικτους τοίχους και δωμάτια γεμάτα κεραμικά αντικείμενα, αλλά και κοσμήματα, όπως δαχτυλίδια, σφραγιδόλιθους και χρωματιστά σκεύη, με τη σφραγίδα του φαραώ Αμενχοτέπ. «Τα σπίτια στους δρόμους της πόλης έχουν τοίχους ύψους τριών μέτρων», είπε ο Χαουάς.
Η ανασκαφή πραγματοποιείται στα δυτικά του Λούξορ, σε μικρή απόσταση από τους Κολοσσούς του Μέμνον και το μαυσωλείο του βασιλέα Ραμσή Β΄, λίγα χιλιόμετρα από την Κοιλάδα των Βασιλέων. «Πρόκειται για ανακάλυψη κορυφαίας σημασίας. Είναι ένα είδος αιγυπτιακής Πομπηίας, χάρη στον όγκο και στην ποικιλία των αντικειμένων καθημερινής χρήσης που βρίσκονται εκεί», λέει ο Πίτερ Λακοβάρα, επικεφαλής του αμερικανικού Ταμείου Αιγυπτιακής Αρχαιολογίας, που έχει πραγματοποιήσει ανασκαφές στην Ανω Αίγυπτο και στο ανάκτορο της Μαλκάτα.
Η ανασκαφή έφερε στο φως τρία ανάκτορα του Αμενχοτέπ, κτίρια διοικητικών υπηρεσιών και μεγάλο αριθμό φούρνων και καμινιών, για την κατασκευή γυαλιού και κεραμικών, καθώς και κομμάτια χιλιάδων αγαλμάτων, σύμφωνα με την ειδικό Μπέτσι Μπράιαν του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς. «Ο εντοπισμός του κέντρου κατασκευής των αντικειμένων αυτών προσφέρει πληροφορίες για το δίκτυο μεταφοράς προϊόντων κατά τη βασιλεία του Αμενχοτέπ», λέει η Μπράιαν. Οι δραστηριότητες διαφόρων τεχνιτών ήταν χωρισμένες ανά συνοικία. Κάποιες από τις κατοικίες στέγαζαν οικογένειες, αλλά και βιοτεχνίες επεξεργασίας μετάλλων και γυαλιού. Εκατό μέτρα από το κέντρο της πόλης, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν νεκροταφείο, με τάφους λαξεμένους από πέτρα.
Η λαμπρή πόλη εγκαταλείφθηκε, όμως, βιαστικά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ακενατόν και την απόφασή του να στραφεί κατά του πανίσχυρου πολυθεϊστικού ιερατείου. Η αντίσταση των ιερέων και η αντιπάθεια των ανακτόρων προς τα μεταρρυθμιστικά σχέδια του νέου φαραώ οδήγησαν στη δολοφονία του και σε συνειδητή προσπάθεια εξάλειψης της κληρονομιάς του. Ο νεαρός φαραώ έμεινε στην ιστορία με το προσωνύμιο «Ακενατόν ο αιρετικός».
Η «χαμένη πόλη» φαίνεται να κατοικήθηκε πάλι μετά την άνοδο του Τουταγχαμών στη βασιλεία, ο οποίος ίδρυσε νέα μεγαλοπρεπή αυτοκρατορική πρωτεύουσα, τη Μέμφιδα. Η πόλη του Αμενχοτέπ συνέχισε, όμως, να τροφοδοτεί την αυτοκρατορική πρωτεύουσα με περίτεχνα αντικείμενα και καθημερινά, χρηστικά είδη.