ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ. Τη σφαγή περισσότερων του 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1915 αναγνώρισε ως γενοκτονία η αμερικανική κυβέρνηση, ύστερα από δεκαετίες δισταγμού.
– Γιατί απέφευγαν οι ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τον όρο γενοκτονία για τη σφαγή των Αρμενίων;
– Οι πρώην πρόεδροι Ομπάμα και Τραμπ –μεταξύ άλλων– δεν επιθυμούσαν να κάνουν λόγο για γενοκτονία, σε μία προσπάθεια εξευμενισμού της Αγκυρας, σύμφωνα με δημοσίευμα της Washington Post. Οι τουρκικές απειλές για το θέμα είχαν αποδειχθεί αποτελεσματικές, καθώς σημαντικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως το Ισραήλ και η Βρετανία, αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τον όρο γενοκτονία για τη σφαγή του 1915. Το 2019, το Κογκρέσο ψήφισε υπέρ της αναγνώρισης της Γενοκτονίας. Παρά τις προεκλογικές του δεσμεύσεις, ο πρόεδρος Ομπάμα απέφυγε να το κάνει κατά τη διάρκεια των θητειών του. Σε συνέντευξή της το 2018, η πρώην πρέσβειρα των ΗΠΑ στον ΟΗΕ Σαμάνθα Πάουερς είχε πει ότι ο Ερντογάν είχε επιβάλει τεχνηέντως τις θέσεις του στην αμερικανική κυβέρνηση.
«Κάθε χρόνο υπήρχε κάποιος λόγος, για τον οποίο η Τουρκία ήταν αναγκαία στα σχέδιά μας και δεν έπρεπε να την προκαλέσουμε. Το δίδαγμα είναι σαφές: τέτοιες αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται τον πρώτο χρόνο της θητείας του προέδρου, γιατί κάθε αναβολή καθιστά την απόφαση πιο δύσκολη», λέει ο πρώην υπ’ αριθμόν δύο του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας του Ομπάμα, Μπεν Ρόουντς.
– Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η απόφαση του Μπάιντεν;
– Ο σημερινός πρόεδρος ήταν ενήμερος, ως αντιπρόεδρος του Ομπάμα, για τις συζητήσεις γύρω από τον χαρακτηρισμό της σφαγής ως γενοκτονία. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας το 2020, ο Μπάιντεν είχε πει: «Εάν εκλεγώ, δεσμεύομαι να υποστηρίξω νόμο, ο οποίος θα αναγνωρίζει τη Γενοκτονία των Αρμενίων και θα κατατάσσει τα ανθρώπινα δικαιώματα στην κορυφή των προτεραιοτήτων της κυβέρνησής μου». Σήμερα, από τη θέση του προέδρου, ο Μπάιντεν υπολογίζει ότι η επιλογή του να πολεμήσει για ένα θέμα ιστορικής σημασίας μπορεί να αποτελέσει σχετικά ανώδυνη εισαγωγή για μελλοντικές και ενδεχομένως αμφιλεγόμενες διπλωματικές και ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες. «Οι Αμερικανοί τιμούν τη μνήμη όλων των Αρμενίων που δολοφονήθηκαν στη Γενοκτονία του 1915. Ας επαναλάβουμε την απόφασή μας να μην επιτρέψουμε μελλοντικές αγριότητες πουθενά στον κόσμο και ας επιδιώξουμε τη συναδέλφωση όλων των ανθρώπων», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος στην ανακοίνωσή του το Σάββατο.
– Πώς αντέδρασαν οι υποστηρικτές της Τουρκίας και της Αρμενίας;
– Ο Ερντογάν αναφέρθηκε ακροθιγώς στο θέμα την Πέμπτη, πριν ακόμη ο Μπάιντεν ανακοινώσει επίσημα τις προθέσεις της Ουάσιγκτον, λέγοντας ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να υπερασπίζεται την ιστορία της γύρω από τη γενοκτονία, την οποία τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης αποκαλούν «τα γεγονότα του 1915».
Το Σάββατο, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου καταδίκασε τις δηλώσεις του προέδρου Μπάιντεν. «Απορρίπτουμε διαρρήδην τους ισχυρισμούς του Αμερικανού προέδρου. Δεν έχουμε να διδαχθούμε τίποτα για το παρελθόν μας από κανέναν. Ο πολιτικός καιροσκοπισμός αποτελεί τη μεγαλύτερη προδοσία κατά της ειρήνης και του δικαίου», είπε ο Τούρκος υπουργός.
Την ικανοποίησή τους εξέφραζαν ακτιβιστές της αρμενικής κοινότητας των ΗΠΑ, που είχαν ασκήσει έντονες πιέσεις στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο να αναγνωρίσει επίσημα τη γενοκτονία των προγόνων τους. Την περασμένη Τετάρτη, περισσότερα από 100 μέλη του Κογκρέσου κοινοποίησαν επιστολή στον Μπάιντεν καλώντας τον να εκπληρώσει την προεκλογική του δέσμευση έναντι των Αρμενίων. «Ενώνουμε τις φωνές μας με αυτές της υπερήφανης αρμενικής κοινότητας και όσων στηρίζουν την αλήθεια και το δίκαιο, ζητώντας να αναγνωρίσετε ξεκάθαρα και ευθέως τη Γενοκτονία των Αρμενίων», ανέφεραν στην επιστολή τους οι Αμερικανοί βουλευτές και γερουσιαστές.
Την πρωτοβουλία του Αμερικανού προέδρου επαίνεσε το Σάββατο ο παραιτηθείς πλέον πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, χαρακτηρίζοντας την απόφαση σημαντική για την ασφάλεια της χώρας του.