Επιστροφή στα κινεζικά μυστήρια

Επιστροφή στα κινεζικά μυστήρια

Αναθερμαίνεται το σενάριο να ξέφυγε ο κορωνοϊός από επιστημονικό εργαστήριο στη Γουχάν της Κίνας

4' 21" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

H αποκωδικοποίηση των μυστικών του νέου κορωνοϊού (Sars-CoV-2), που σε 17 μήνες προσέβαλε 165 εκατομμύρια ανθρώπους προκαλώντας 3,4 εκατομμύρια θανάτους, επετεύχθη με αστρονομική ταχύτητα. Σήμερα οι επιστήμονες γνωρίζουν πώς μεταδίδεται, πώς προκαλεί νόσηση, μεθόδους αντιμετώπισής του και θωράκισης της υγείας μας. Ωστόσο, από τον πλούτο της επιστημονικής γνώσης απουσιάζει ένα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο: η «άκρη του νήματος» του πανδημικού εφιάλτη, η προέλευση του φονικού μικροοργανισμού. Μεταπήδησε, άραγε, από τα ζώα, εισάγοντας την «εποχή της μεγάλης κατάψυξης» κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας; Ή ξέφυγε από εργαστήριο; 

Σύμφωνα με την πρώτη θεωρία, ο Sars-CoV-2 ήλθε στον άνθρωπο από την άγρια πανίδα. Σύμφωνα με τη δεύτερη, ο παθογόνος οργανισμός, αντικείμενο έρευνας στο Ινστιτούτο Ιολογίας της Γουχάν, διέφυγε εξαιτίας αβλεψίας ή ατυχήματος. Οπως και να έχει, η Ιστορία έγραψε τη συνέχεια.
Είναι σημαντικό να ανακαλύψουμε το «σημείο μηδέν» της πανδημίας προκειμένου να αποτρέψουμε την επανάληψή της. Στη Γουχάν, μια μεγαλούπολη 11 εκατομμυρίων κατοίκων, εδρεύει το Ινστιτούτο Ιολογίας, ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα κορωνοϊών παγκοσμίως. To ενδεχόμενο να διέφυγε από εκεί ο Sars-CoV-2 δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Εξαρχής, τα ΜΜΕ και η κοινή γνώμη ασπάστηκαν την υπόθεση της «φυσικής» προέλευσης, κυρίως επειδή επιφανείς ιολόγοι την προώθησαν, καταγγέλλοντας μετά βδελυγμίας κάθε άλλη προσέγγιση ως συνωμοσιολογική, παρότι δεν ήταν ανυπόστατοι παραλογισμοί, αλλά υπαρκτή πιθανότητα.

Η πρώτη επιστολή ειδικών, που εμφάνισε ως βεβαιότητα τη φυσική προέλευση του Sars-CoV-2, δημοσιεύθηκε στις 19 Φεβρουαρίου του 2020 στο περιοδικό Lancet. Tη συνέταξε ο Πίτερ Ντάζακ, πρόεδρος της EcoHealth Alliance της Νέας Υόρκης και χρηματοδότης ερευνών του Ινστιτούτου Ιολογίας της Γουχάν. Προφανώς, αν αποδεικνυόταν ότι ο φονικός κορωνοϊός ξέφυγε από ερευνητικό πρόγραμμα που χρηματοδοτούσε ο ίδιος, ο Πίτερ Ντάζακ θα μπορούσε να υποδειχθεί ως υπαίτιος του ολέθρου. Η διασύνδεση των συντακτών της επιστολής με το ινστιτούτο δεν δημοσιοποιήθηκε ποτέ. Αντιθέτως, οι ίδιοι υπογράμμιζαν ότι πίσω από την προσέγγισή τους δεν κρύβονταν «ύποπτα συμφέροντα».

Η αποενοχοποίηση του εργαστηρίου της Γουχάν συνεχίστηκε με δεύτερη επιστολή στο περιοδικό Nature Medicine, στις 20 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς. O ιολόγος δρ Κρίστιαν Αντερσεν, του ερευνητικού ινστιτούτου Scripps, και πέντε συνάδελφοί του ανέφεραν ότι οι αναλύσεις τους υποδεικνύουν ότι ο Sars-CoV-2 «δεν κατασκευάστηκε σε εργαστήριο, ούτε υπέστη γενετική τροποποίηση». Αυτό το συμπέρασμα αποτελεί «επιτομή επιστημονικής ολιγωρίας». Ομολογουμένως, παλαιότερα η αφαίρεση και προσθήκη τμημάτων DNA στο γονιδίωμα των ιών άφηνε χαρακτηριστικά ίχνη. Οι νεότερες τεχνολογίες, όμως, επιτρέπουν σε αυτές τις διαδικασίες να μένουν αόρατες. Ο δρ Αντερσεν και οι συνεργάτες του διαβεβαίωναν την κοινή γνώμη για κάτι που αγνοούσαν.

Επιστήμονες στο Ινστιτούτο Ιολογίας της Γουχάν, υπό τη διεύθυνση της δρος Σι Ζενγκ Λι, της «γυναίκας νυχτερίδας», συγκέντρωναν επί χρόνια εκατοντάδες δείγματα κορωνοϊών από τα σπήλαια των νυχτερίδων και πραγματοποιούσαν έρευνες. Ειδικότερα, η δρ Σι, σε συνεργασία με τον δρα Ραλφ Βέρικ, διαπρεπή ερευνητή κορωνοϊών στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, μελετούσε τα τελευταία χρόνια τον τρόπο μετατροπής των υπαρχόντων, αβλαβών κορωνοϊών ώστε να αποκτήσουν ικανότητα να προσβάλλουν τον άνθρωπο. Ετσι, το 2015, δημιούργησαν στο εργαστήριο έναν κορωνοϊό-χίμαιρα, που μόλυνε τους ανθρώπινους αεραγωγούς. Αμφότεροι οι επιστήμονες αναγνώριζαν την επικινδυνότητα της έρευνάς τους, αλλά πίστευαν ότι τα οφέλη υπερείχαν των κινδύνων.

Απόρρητες σημειώσεις

Παραμένει άγνωστο αν η δρ Σι κατασκεύασε στο εργαστήριό της το πανδημικό στέλεχος. Αλλωστε οι σημειώσεις της είναι απόρρητες. Σίγουρα όμως είχε την ικανότητα, δυνατότητα και τεχνογνωσία να το κάνει. 

Παραδόξως, άπαντες αδιαφόρησαν επιδεικτικά για αυτό το ενδεχόμενο. Ερευνητές και η κινεζική κυβέρνηση αποφεύγουν το θέμα. Οι ΗΠΑ και το Πεκίνο, άλλωστε, έχουν αμοιβαίο συμφέρον να το αποσιωπούν, αφού οι επισφαλείς έρευνες της δρος Σι χρηματοδοτήθηκαν από τα αμερικανικά εθνικά ινστιτούτα υγείας. Τα διεθνή ΜΜΕ σιωπούν, επίσης, όχι επειδή το θέμα στερείται ενδιαφέροντος ή είναι ασήμαντο, αλλά εξαιτίας της «ομερτά», του νόμου της σιωπής, των λοιμωξιολόγων. Οι επιστημονικοί συντάκτες, άλλωστε, που καλύψαν το θέμα της αρχής της πανδημίας, σπάνια αμφισβητούν τα κίνητρα των πηγών τους. Επίσης, επειδή η θεωρία της εργαστηριακής προέλευσης υιοθετήθηκε από τον πρόεδρο Τραμπ, ο Τύπος την απέκλεισε αμέσως ως «τρέλα».

Το βέβαιο είναι ότι τα εκατομμύρια ανθρώπων που ασθένησαν, θρήνησαν αγαπημένους τους και έβαλαν τη ζωή τους στον «πάγο» για περισσότερο από ένα χρόνο, έχουν δικαίωμα να μάθουν από πού ήρθε ο νέος κορωνοϊός.

Αναπάντητα ερωτήματα

Αναλύοντας το γονιδίωμα του Sars-CoV-2, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ανήκει στην οικογένεια των β-κορωνοϊών, όπως ο Sars και ο Mers, που επίσης προκάλεσαν επιδημίες αναπνευστικών λοιμώξεων στο παρελθόν. Ευλόγως λοιπόν θεώρησαν ότι και αυτός μεταδόθηκε, όπως οι Sars και Μers, από τις νυχτερίδες, μέσω ενδιάμεσου ξενιστή. H αρχική εκτίμηση ότι o νέος κορωνοϊός άρχισε τη θανατηφόρο πορεία του από την υπαίθρια αγορά της Γουχάν, όπου διακινούνται άγρια ζώα και πουλιά, γρήγορα αποκλείστηκε, αφού διαπιστώθηκε ότι τα πρώτα κρούσματα COVID-19 δεν είχαν καμία σχέση με αυτή. Αυτή τη διαπίστωση, βέβαια, εσκεμμένα την υποβάθμισε το Πεκίνο που αναζητούσε ένα αληθοφανές αφήγημα για την αρχή της πανδημίας. Σιγά σιγά η θεωρία της φυσικής προέλευσης του πανδημικού στελέχους αποδομήθηκε. Οι Κινέζοι ερευνητές δεν προσκόμισαν στοιχεία που να την ενισχύουν. Οι κορωνοϊοί Sars και Mers αφήσαν ανεξίτηλα ίχνη στο φυσικό περιβάλλον. Ο ενδιάμεσος ξενιστής του Sars εντοπίστηκε εντός τεσσάρων μηνών από την έναρξη της επιδημίας, ενώ του Mers εννιά μήνες αργότερα. Εχουν όμως περάσει 17 μήνες από την εμφάνιση των πρώτων κρουσμάτων COVID-19 στη Γουχάν και οι Κινέζοι ερευνητές ούτε εντόπισαν τον ενδιάμεσο ξενιστή, ούτε ανίχνευσαν το πανδημικό στέλεχος στις νυχτερίδες, ούτε βρήκαν ενδείξεις ότι οι κάτοικοι της περιοχής είχαν εκτεθεί σε αυτό πριν από τον Δεκέμβριο του 2019.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή