Λίγες μέρες αφότου έληξε ο πόλεμος των τριών εβδομάδων στη Γάζα που στοίχισε τη ζωή σε 1.300 Παλαιστινίους, τον Ιανουάριο του 2009, ο σημερινός Τούρκος πρόεδρος και τότε πρωθυπουργός της χώρας Ταγίπ Ερντογάν βρέθηκε στο φόρουμ του Νταβός με συνομιλητή τον πρόεδρο του Ισραήλ Σιμόν Πέρες. Τη συζήτηση συντόνιζε ο αρθρογράφος της «Ουάσιγκτον Ποστ», Ντέιβιντ Ιγκνάσιους.
Σε έναν έντονο διαπληκτισμό, ο Ερντογάν χαρακτήρισε λάθος τις ισραηλινές επιδρομές και την εισβολή των δυνάμεων της χώρας σε παλαιστινιακό έδαφος. «Βρίσκω πολύ θλιβερό που το κοινό επιδοκιμάζει όσα λέτε. Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν. Είναι τραγικό λάθος και δεν είναι διόλου ανθρωπιστικό», ανέφερε, απευθυνόμενος στον Πέρες. Οταν ο συντονιστής τον διέκοψε και του είπε πως δεν υπάρχει άλλος χρόνος επειδή ακολουθούσε επίσημο δείπνο, ο Ερντογάν μάζεψε τα χαρτιά του, σηκώθηκε επιδεικτικά και έφυγε, προαναγγέλλοντας ότι δεν πρόκειται να επιστρέψει ξανά στην ελβετική πόλη «έπειτα από αυτό».
Το επεισόδιο όμως έτυχε ευρείας αποδοχής από την τουρκική κοινή γνώμη και κατά την επιστροφή του στην Κωνσταντινούπολη χιλιάδες οπαδοί του, κρατώντας τουρκικές και παλαιστινιακές σημαίες, υποδέχθηκαν τον Ερντογάν ως ήρωα. «Η Τουρκία είναι περήφανη για σένα», ήταν το σύνθημα που κυριάρχησε στο αεροδρόμιο «Ατατούρκ».
Αυτή τη στιγμή της καριέρας του, που συνεπήρε τη χώρα, επιχειρεί να επαναλάβει ο Τούρκος πρόεδρος αφότου ξέσπασε η νέα κρίση στη Γάζα. Ο λόγος δεν είναι μόνο η δεδομένη συμπάθειά του προς τη Χαμάς και η ταραγμένη σχέση του με το Ισραήλ, με το οποίο πάντως εσχάτως αποτολμούσε μια προσέγγιση μετά την τραυματική επιδρομή των ισραηλινών δυνάμεων στο τουρκικό πλοίο «Μαβί Μαρμαρά» το 2010. Είναι η επιθυμία του Ερντογάν, αφενός να εμφανιστεί ως εκπρόσωπος ολόκληρου του μουσουλμανικού κόσμου και αφετέρου να επανασυσπειρώσει την εκλογική του βάση, σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία.
Την πρώτη εξέφρασε ανοικτά ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, λέγοντας σε ομιλία του ενώπιον του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας ότι «η ισλαμική κοινότητα περιμένει να παίξουμε ηγετικό ρόλο» και περιγράφοντας τη χώρα του περίπου ως υπόδειγμα για τις υπόλοιπες 56 του Οργανισμού.
Στο μεταξύ, η διαχείριση της πανδημίας στην Τουρκία δεν ήταν ικανοποιητική, η διαδικασία εμβολιασμού είναι αργή εξαιτίας της υπερβολικής εξάρτησης από το κινεζικό Sinovac και της αδυναμίας απόκτησης έτερων εμβολίων, ενώ η χώρα προσπαθεί να πείσει τους τουρίστες πως είναι ασφαλής προορισμός. Το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ βρίσκεται στο χειρότερο –δημοσκοπικά– σημείο του και η αντιπολίτευση προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ενιαίο μέτωπο εναντίον του Τούρκου προέδρου. Η τουρκική λίρα έχει αποδυναμωθεί κατά 15% από τον Μάρτιο και η κατάρρευση δύο εκ των μεγαλύτερων ανταλλακτηρίων κρυπτονομισμάτων κατάφερε ένα σοβαρό πλήγμα σε εκατοντάδες χιλιάδες επενδυτές, οι οποίοι ξαφνικά έχασαν κάθε πρόσβαση στις ψηφιακές επενδύσεις τους αξίας δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Με αφορμή τη Γάζα ο Ερντογάν παίζει τώρα το αντιδυτικό, αντισημιτικό χαρτί του αποκαλώντας το Ισραήλ «κράτος τρομοκράτη» που ρουφάει το αίμα μικρών παιδιών και διαρρηγνύοντας εκ νέου τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ, τις οποίες κατηγόρησε πως έχουν τα χέρια τους βαμμένα με αίμα. Στη δήλωση της Ουάσιγκτον ότι οφείλει να ανακαλέσει τα αντισημιτικά του σχόλια, η απάντηση ήταν ότι η Τουρκία βοήθησε εκατοντάδες Εβραίους στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η σχέση του με τον Τζο Μπάιντεν ξεκίνησε ούτως ή άλλως με τον χειρότερο δυνατό τρόπο: την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, που έστειλε το μήνυμα στον Ερντογάν ότι η προσωπική χημεία και η πρόσβαση που είχε εξασφαλίσει στον προκάτοχό του, Ντόναλντ Τραμπ, έχει παρέλθει.
Χαμένη ευκαιρία
Την ίδια στιγμή, οι προσπάθειες του Τούρκου προέδρου να ομαλοποιήσει τις σχέσεις της Αγκυρας με το Ισραήλ δεν ήταν καλοδεχούμενες από τους ψηφοφόρους του κόμματός του, ούτε όμως και από την αντιπολίτευση, που έφτασε στο σημείο να συγκρίνει τον ίδιο με τον Νετανιάχου. Αν δεν επέλεγε την οδό της όξυνσης με το Τελ Αβίβ, ο Ερντογάν θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο μεσολαβητή, όπως επίσης προσπάθησε να παρέμβει στη διαμάχη μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς.
Ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος είναι αυτή τη στιγμή απομονωμένος τόσο στη Μέση Ανατολή, όπου Αίγυπτος και Σαουδική Αραβία τού έχουν γυρίσει την πλάτη, όσο και στο εσωτερικό της χώρας του, όπου καταφεύγει συχνά στη θρησκευτική ή εθνικιστική ρητορική για να κινητοποιήσει την εκλογική του βάση. Ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2023, που αναμένεται να αποτελέσουν τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα απειλή για τον Ερντογάν και το κόμμα του, όλες οι τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφανίζουν τους δύο κραταιούς δημάρχους της αντιπολίτευσης, τον Εκρέμ Ιμάμογλου της Κωνσταντινούπολης και τον Μανσούρ Γιαβάς της Αγκυρας, να κερδίζουν σημαντικό έδαφος. Και οι δύο πιθανοί αντίπαλοί του επικρατούν του Ερντογάν σε μία υποθετική μονομαχία μαζί του με διαφορά άνω των 10 ποσοστιαίων μονάδων.