Εύσημα στην Ελλάδα για την πράσινη ενεργειακή της στροφή αποδίδει ο Φρανς Τίμερμανς. Σε συνέντευξη που παραχώρησε σε μικρό αριθμό ευρωπαϊκών εφημερίδων, μεταξύ των οποίων και η «Κ», ενόψει της παρουσίασης του πακέτου «Fit for 55» για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα έως το 2030, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κομισιόν αρμόδιος για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αναφέρει: «Η Ελλάδα κινείται ταχύτατα προς τη μετα-λιγνιτική εποχή. Αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για άλλες χώρες σχετικά με το τι μπορεί να επιτευχθεί στο μέτωπο αυτό αν υπάρχει η αναγκαία πολιτική βούληση».
Ο Τίμερμανς διαφοροποιεί μάλιστα την περίπτωση της χώρας μας από αυτές άλλων χωρών με εγχώρια παραγωγή και εξάρτηση από τον άνθρακα, όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Πολωνία κ.ά. «Η Ελλάδα έχει κινηθεί γρήγορα για να αναπτύξει τις υποδομές παραγωγής ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Στις άλλες αυτές χώρες το φυσικό αέριο είναι απολύτως αναγκαίο ως μεταβατικό καύσιμο – με τρόπο που δεν ισχύει για την Ελλάδα, που είχε ήδη κάνει κάποια βήματα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και όπου οι φυσικές συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξή τους».
Οι στόχοι
Η παρουσίαση του «Fit for 55» –του πακέτου 12 νομοθετικών προτάσεων της Κομισιόν για την επίτευξη του νομικά δεσμευτικού στόχου της μείωσης των εκπομπών του άνθρακα κατά 55% το 2030 σε σύγκριση με το 1990– αποτελεί το έναυσμα για μία σκληρή, μακροχρόνια και σύνθετη διαπραγμάτευση προκειμένου να καθοριστεί η συνεισφορά κάθε κράτους-μέλους και κάθε τομέα της ευρωπαϊκής οικονομίας στην απόκρημνη ανηφόρα προς την κλιματική ουδετερότητα.
Διαβάστε επίσης: Οι βασικοί στόχοι του «Fit for 55»
«Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης πρέπει να γίνει με δίκαιο τρόπο, αλλιώς θα αποτύχει», σημειώνει ο Τίμερμανς. «Θα το απορρίψουν τα κράτη-μέλη και το Κοινοβούλιο». Η «ολιστική προσέγγιση» της Κομισιόν, ισχυρίζεται, οδηγεί σε μία δίκαιη κατανομή του κόστους και των ευκαιριών που συνεπάγεται η πράσινη μετάβαση. «Εχουμε επίσης διορθωτικούς μηχανισμούς ενσωματωμένους, ώστε αν π.χ. η εφαρμογή της νομοθεσίας αύξανε την ενεργειακή φτώχεια, θα υπήρχαν τα εργαλεία για να αποτραπεί αυτό». Για παράδειγμα, το πακέτο «Fit for 55» περιλαμβάνει επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΕΤS) στις οδικές μεταφορές –όπου «οι εκπομπές συνεχίζουν να αυξάνονται αντί να μειώνονται», όπως αναφέρει ο Τίμερμανς– και για την εξοικονόμηση ενέργειας που καταναλώνουν τα κτίρια. «Μέρος των εσόδων από τα συστήματα αυτά προτείνουμε να επενδύεται σε ένα κοινωνικό ταμείο για το κλίμα που θα δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να αποκαθιστούν αδικίες που τυχόν θα προκύψουν», εξηγεί.
«Ολοι μας θα πρέπει σε κάποιο βαθμό να κάνουμε προσαρμογές στη ζωή μας για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση. Η συντριπτική πλειονότητα των Ευρωπαίων το κατανοεί αυτό», προσθέτει.
Ανατροπές και ευκαιρίες
Το «Fit for 55», με άλλα λόγια, σηματοδοτεί την επέκταση της κλιματικής πολιτικής στην καθημερινότητα των Ευρωπαίων. Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Επιτροπής ερωτάται για τις παράπλευρες απώλειες της μετάβασης στη νέα εποχή στις οδικές μεταφορές. Πόσο θα αυξηθεί το κόστος αγοράς και οδήγησης ενός οχήματος με τα νέα στάνταρ (μείωση ρύπων κατά 55% έως το 2030, μηδενικοί ρύποι έως το 2035); Πόσες επιχειρήσεις στον τομέα των ανταλλακτικών για συμβατικά αυτοκίνητα θα χρεοκοπήσουν; Πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν;
Ο Τίμερμανς παρουσιάζει την αισιόδοξη εκδοχή, χωρίς να αρνείται ότι θα υπάρξει ουσιαστικό κόστος. Η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση προχωράει «ταχύτερα από ό,τι είχε κανείς προβλέψει», λέει. Ηδη είναι φθηνότερο, σημειώνει, να οδηγεί κανείς ηλεκτρικό όχημα παρά όχημα εσωτερικής καύσης – και παραπέμπει σε εκτιμήσεις ότι έως το 2027 θα είναι φθηνότερο να αγοράσει κανείς ηλεκτρικό αντί για συμβατικό αυτοκίνητο. «Εχουμε την υποχρέωση να ενισχύσουμε την τάση αυτή, δημιουργώντας τα κατάλληλα κίνητρα και υποδομές», τονίζει ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Κομισιόν. «Αρα, αν χειριστούμε το θέμα σωστά, η περιβαλλοντικά σωστή επιλογή θα είναι και φθηνότερη για τον καταναλωτή».
Διαβάστε επίσης: Μια ήπειρος ξεκινάει γυμναστική
Ο κλάδος των ανταλλακτικών, σημειώνει επιπλέον ο Τίμερμανς, «προσαρμόζεται με μεγάλη ταχύτητα στη νέα πραγματικότητα». Παράλληλα, όπως αναφέρει, ακόμα και αν στο προσεχές μέλλον σταματήσουν να παράγονται νέα οχήματα εσωτερικής καύσης στην Ευρώπη, θα συνεχίσουν «για πολύ καιρό» να κυκλοφορούν – και να χρειάζονται ανταλλακτικά. «Κάθε βιομηχανική επανάσταση απαιτεί προσαρμογές και δημιουργεί τριβές μεταξύ του νέου και του παλαιού καθεστώτος», καταλήγει επί του συγκεκριμένου ζητήματος. «Θα χαθούν θέσεις εργασίας – αλλά δυνητικά θα δημιουργηθούν 2 εκατομμύρια νέες θέσεις».
Ο επίμαχος μηχανισμός
Ως μέρος του «Fit for 55», η Κομισιόν παρουσίασε επίσης τον διασυνοριακό μηχανισμό προσαρμογής άνθρακα, μέσω του οποίου θα επιβάλλονται τέλη σε εισαγωγές προϊόντων σε πέντε κλάδους από χώρες με πιο χαλαρή περιβαλλοντική νομοθεσία από την ισχύουσα στην Ε.Ε. Το συγκεκριμένο μέτρο, ήδη πριν παρουσιαστεί, έχει προκαλέσει αντιδράσεις και έχει γεννήσει επιφυλάξεις, ακόμα και από συμμάχους όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, με ορισμένους επικριτές να μιλούν για συγκαλυμμένη πολιτική προστατευτισμού.
«Ο διασυνοριακός μηχανισμός προσαρμογής άνθρακα έχει έναν μόνο σκοπό: να αποτρέψει τη διαρροή άνθρακα», τονίζει ο Τίμερμανς. «Είμαι πεπεισμένος ότι μπορούμε να το πετύχουμε αυτό με έναν τρόπο που να συμμορφώνεται με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Συνομιλώ για τα ζητήματα αυτά με τους διεθνούς μας εταίρους – ήμουν στη Ν. Κορέα και στη Σιγκαπούρη την περασμένη εβδομάδα, μιλάω στον (ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ για το Κλίμα) Τζον Κέρι τουλάχιστον μία φορά ανά δεκαπενθήμερο. Μου θέτουν πάρα πολλά ερωτήματα, αλλά κανείς δεν διαφωνεί με την αρχή της αποτροπής της διαρροής άνθρακα. Αν οι εμπορικοί μας εταίροι λάβουν εξίσου σοβαρά μέτρα μείωσης των εκπομπών όσο εμείς, ο μηχανισμός δεν θα έχει λόγο ύπαρξης αναφορικά με τις χώρες αυτές».
Ο Τίμερμανς υπογραμμίζει πόσο σημαντικό είναι ότι η νέα αμερικανική κυβέρνηση στηρίζει ενεργά την προσπάθεια για μία φιλόδοξη παγκόσμια συμφωνία για το κλίμα, σε αντίθεση με τη διοίκηση Τραμπ, που «υπονόμευε» αυτήν την προσπάθεια.
Η ναυτιλία
Μία ακόμη καινοτομία του «Fit for 55» με ειδικό ελληνικό ενδιαφέρον αφορά την επέκταση της εφαρμογής του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών στη ναυτιλία. Ο χρόνος εφαρμογής της επέκτασης ήταν αντικείμενο διαβουλεύσεων μέχρι τελευταία στιγμή. Τελικά η εισήγηση της Κομισιόν είναι να ξεκινήσει το 2023, με τριετή περίοδο, έως την πλήρη εφαρμογή (στο 100% των εκπομπών) το 2026. «Πιστεύουμε ότι μπορούμε να εφαρμόσουμε το μέτρο χωρίς να υπονομευθούν οι ίσοι όροι ανταγωνισμού, καθώς θα εφαρμόζεται –στο 50%– και στις εκπομπές από ταξίδια που ξεκινούν ή ολοκληρώνονται σε λιμάνια εκτός Ε.Ε.», εξηγεί ο Τίμερμανς. «Αλλά θα πρέπει να συζητήσουμε το ζήτημα με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό, ώστε να διασφαλίσουμε ότι η ευρωπαϊκή ναυτιλία δεν θα βρεθεί σε μειονεκτική θέση».