ΟΣΛΟ. Το τελευταίο σκανδιναβικό κομμάτι ενός ντόμινο έπεσε. Τη Δευτέρα η Νορβηγία έγινε η πέμπτη χώρα της περιοχής που εκλέγει κεντροαριστερή κυβέρνηση, με μια καθαρή ήττα για την –επί οκταετίας– συντηρητική πρωθυπουργό Ερνα Σόλμπεργκ. Το ζήτημα των ανισοτήτων που έχουν διευρυνθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες στη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγό χώρα της Ευρώπης καθόρισαν την ημερήσια διάταξη.
Η νέα κυβέρνηση
«Μια νέα πλειοψηφία, μια νέα κυβέρνηση, επιτέλους ήρθε η ώρα των απλών ανθρώπων αυτής της χώρας», δήλωσε ο επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος Γιόνας Γκαρ Στέρε. Ο Στέρε, πρώην υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του νυν γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, θα συζητήσει για τον σχηματισμό κυβέρνησης με το κεντρώο κόμμα, που εκπροσωπεί τις μη αστικές περιοχές και το σοσιαλιστικό αριστερό κόμμα, που θέτει ψηλά στην ατζέντα την ανάληψη δράσης για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
Τα δύο μικρότερα κόμματα αύξησαν τα ποσοστά τους, ενώ οι Σοσιαλδημοκράτες υποχώρησαν κατά μία μονάδα, συγκρατώντας ουσιαστικά τις δυνάμεις τους. Αντιθέτως, τόσο το συντηρητικό κόμμα της Σόλμπεργκ όσο και το συνεργαζόμενο ακροδεξιό Προοδευτικό κόμμα έχασαν σχεδόν από τέσσερις μονάδες έκαστο, περνώντας στην αντιπολίτευση. Οι μεταρρυθμίσεις που είχε προωθήσει η απερχόμενη κυβέρνηση στον δημόσιο τομέα αποδείχθηκαν αντιδημοφιλείς, ενώ η Σόλμπεργκ κατηγορήθηκε για υποκρισία και χρειάστηκε να ζητήσει συγγνώμη από τους συμπολίτες της την άνοιξη, όταν παραβίασε τους κανόνες για τον κορωνοϊό στο πάρτι των γενεθλίων της. Η κυβέρνησή της αύξησε τις ανισότητες, αλλά όχι τόσο ώστε το πρωθυπουργικό αξίωμα να την προστατεύσει από την αστυνομία, η οποία κατέφθασε στο πάρτι και μοίρασε πρόστιμα.
Ενα από τα ζητήματα – κλειδιά που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση είναι η διαχείριση της ενεργειακής μετάβασης. Ο Στέρε συμφωνεί με τη Σόλμπεργκ ότι η πετρελαϊκή βιομηχανία της χώρας, που αντιπροσωπεύει το 14% του ΑΕΠ της, πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει. Ωστόσο, οι μετακινήσεις ψηφοφόρων προς τα άλλα κόμματα, που τάσσονται υπέρ της εγκατάλειψης των εξορύξεων, δείχνουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια μετατόπιση. Σύμφωνα με τις μετρήσεις, το ποσοστό των Νορβηγών που συμφωνούν ότι η χώρα πρέπει να σταματήσει τις εξορύξεις πετρελαίου για περιβαλλοντικούς λόγους έχει φθάσει το 35%.
«Πρέπει να αποφύγουμε τα “κίτρινα γιλέκα”. Πρέπει να μειώσουμε τους ρύπους δημιουργώντας θέσεις εργασίας», έχει δηλώσει ο Στέρε, περιγράφοντας το πρόγραμμα του κόμματός του για την ενεργειακή μετάβαση. Ο νικητής των εκλογών είναι γόνος πλούσιας οικογένειας, με περιουσία από την πώληση επιχείρησης παραγωγής φούρνων τη δεκαετία του 1970. Περιγράφοντας την πολιτική του διαδρομή, ο Στέρε έχει δηλώσει ότι οι σπουδές του στο Παρίσι τον έκαναν να προσχωρήσει στη Σοσιαλδημοκρατία, καθώς είδε καθαρά πόσο οξύτερες ήταν οι ανισότητες μεταξύ πλουσίων και φτωχών, πρωτεύουσας και επαρχίας, στη Γαλλία. Το ερώτημα τώρα είναι αν η ολοκλήρωση της σοσιαλδημοκρατικής στροφής στη Σκανδιναβία αποτελεί πρόκριμα για ανάλογες εξελίξεις σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη.