ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Τη θεωρία της «τουρκικής υφαλοκρηπίδας», που εκτείνεται σε απόσταση μέχρι και 6 μίλια από τις ακτές της Κρήτης, της Κάσου, της Καρπάθου, αλλά και του Καστελλόριζου προσπαθεί να υποστηρίξει η Τουρκία, τόσο με τις αντι-NAVTEX που εξέδωσε ως απάντηση στις ελληνικές ναυτικές οδηγίες για το «Νautical Geo» όσο και με την παρενόχληση του συγκεκριμένου ερευνητικού πλοίου από τα σκάφη του τουρκικού πολεμικού ναυτικού.
Τούρκοι πολιτικοί αναλυτές εκτιμούν πως η Αγκυρα, παρά τη μετατόπιση των θέσεών της σε πολλά ζητήματα της εξωτερικής της πολιτικής, όπως με την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, θέλει να δείξει πως δεν υποχωρεί από τη θεωρία της «Γαλάζιας πατρίδας», όπως και από τον χάρτη της «τουρκικής υφαλοκρηπίδας», τον οποίο έχει κοινοποιήσει στον ΟΗΕ.
Την περασμένη εβδομάδα με δυο NAVTEX ο σταθμός του Ηρακλείου εξέδωσε οδηγίες για τις έρευνες του «Nautical Geo» σε περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ανατολικά της Κρήτης, που θα ολοκληρωθούν σήμερα. Ενδέχεται ωστόσο να παραταθούν οι έρευνες με νέα NAVTEX. Η Αγκυρα, με δικές της NAVTEX επανέλαβε τη θέση πως «μέρος της περιοχής που δεσμεύθηκε ανήκει στην τουρκική υφαλοκρηπίδα και όλες οι ερευνητικές δραστηριότητες εντός της περιοχής τουρκικής αρμοδιότητας πρέπει να συντονίζονται από τις αρμόδιες τουρκικές αρχές».
Αναλυτές τονίζουν πως με τις κινήσεις αυτές η Τουρκία αμφισβητεί τη συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων περιοχών ευθύνης μεταξύ της Ελλάδας και της Αιγύπτου, υπενθυμίζοντας την ύπαρξη του τουρκολιβυκού μνημονίου. Παράλληλα, ένας άλλος στόχος της Αγκυρας είναι να αμφισβητήσει το δικαίωμα της Ελλάδας για την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. H Τουρκία, την περιοχή που εξέδωσε αντι-NAVTEX μεταξύ Κρήτης και Κάσου τη θεωρεί σημείο που μπορεί να εμποδιστεί η διέλευση των πλοίων από και προς το Αιγαίο, σε περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων από την πλευρά της Ελλάδας.
Τούρκοι αξιωματούχοι θεωρούν πως η ελληνική απόφαση για έρευνες στη συγκεκριμένη περιοχή είναι μια κίνηση που δεν αρμόζει στην περίοδο της ηρεμίας που επικρατεί, καθώς, όπως τονίζουν, τα τουρκικά ερευνητικά και τα γεωτρύπανα αυτή την περίοδο δεν βρίσκονται στην Ανατολική Μεσόγειο.
Πάντως στην Αγκυρα έχουν έτοιμα τα σενάρια κλιμακωτών αντιδράσεων, σε περίπτωση που το «Nautical Geo» επιχειρήσει να πραγματοποιήσει έρευνες σε ανατολικότερα σημεία από τις ακτές της Κρήτης, σε περιοχές που η Αγκυρα υποστηρίζει πως φτάνουν τα όρια της υφαλοκρηπίδας της. Στην τουρκική πρωτεύουσα υπενθυμίζουν πως και η Λευκωσία έχει ανακοινώσει πως θα ξεκινήσει το πρόγραμμα των γεωτρήσεων στα τέλη Νοεμβρίου του 2021 και θεωρούν πως η Ελλάδα και η Κύπρος προσπαθούν να δημιουργήσουν τετελεσμένα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ωστόσο, διπλωμάτες αναφέρουν πως για τις επόμενες κινήσεις της Αγκυρας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και για τον τρόπο αντίδρασής της θα πρέπει να ξεκαθαρίσει η εξέλιξη των σχέσεων με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ενωση – και μέχρι στιγμής τα δεδομένα δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Στις πρώτες του δηλώσεις στην Τουρκία, ήταν ξεκάθαρη η δυσαρέσκεια του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σχετικά με την αντιμετώπισή του από το επιτελείο της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν.
«Ως δύο χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ θα έπρεπε να βρισκόμαστε σε διαφορετική κατάσταση. Εγώ μέχρι σήμερα, με κανέναν ηγέτη των ΗΠΑ δεν έχω βιώσει τέτοια κατάσταση. Δυστυχώς, είμαστε τώρα σε μια τέτοια κατάσταση», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Ερντογάν. Λίγες ώρες νωρίτερα, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού επιστροφής από τη Νέα Υόρκη, ο πρόεδρος της Τουρκίας είχε δηλώσει στους δημοσιογράφους: «Κυβερνώ 19 χρόνια και τώρα ως πρόεδρος μπορώ να πω πως το σημείο των σχέσεών μας με τις ΗΠΑ δυστυχώς δεν είναι καλό. Εγώ συνεργάστηκα με τον γιο Μπους, με τον κύριο Ομπάμα, με τον κύριο Τραμπ, αλλά δεν μπορώ να πω πως ξεκινήσαμε καλά με τον κύριο Μπάιντεν».
Ο Ταγίπ Ερντογάν ισχυρίστηκε πως οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τρομοκρατικές οργανώσεις, εννοώντας τους Κούρδους της βόρειας Συρίας.
Οι S-400
Ο Τούρκος πρόεδρος πάντως δείχνει πως, παρά τις διαβουλεύσεις με την Ουάσιγκτον, δεν έχει βρεθεί τρόπος σύγκλισης σε βασικά θέματα, όπως στο ζήτημα των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 και τις αμερικανικές κυρώσεις CAATSA. «Δεν μπορώ να πω ειλικρινά ότι υπάρχει μια υγιής διαδικασία στις τoυρκοαμερικανικές σχέσεις. Aγοράσαμε τα F-35, πληρώσαμε 1,4 δισ. δολ. και τα F-35 δεν μας παραδόθηκαν. Δεν είναι δυνατόν να δεχόμαστε συνεχώς τις πιέσεις τους για τους S-400. Για εμάς το θέμα των S-400 έχει τελειώσει. Δεν υπάρχει περίπτωση να υποχωρήσουμε», ανέφερε, ενώ δήλωσε ξεκάθαρα πως σε περίπτωση που τα αμερικανικά μαχητικά F-35 δεν παραδοθούν στην Τουρκία, τότε η χώρα του θα προμηθευτεί μαχητικά από άλλη χώρα.
Ο ίδιος, σε μια προσπάθεια να δείξει στην Ουάσιγκτον πως δεν φοβάται τη ρήξη, υπενθύμισε τις στενές σχέσεις που έχει με τη Μόσχα και σχεδιάζει να τις προχωρήσει περισσότερο. «Εχει μεγάλη σημασία η συνάντηση που θα έχουμε με τον κ. Πούτιν στο Σότσι, στις 29 Σεπτεμβρίου. Θα συναντηθούμε μόνοι μας, και χωρίς τρίτους θα πάρουμε και μια σημαντική απόφαση για τις σχέσεις Ρωσίας – Toυρκίας και θα μπούμε σε μια διαφορετική και πιο ισχυρή εποχή στις σχέσεις Ρωσίας – Tουρκίας», δήλωσε ο κ. Ερντογάν.
Αναταράξεις στην οικονομία
Στο μέτωπο της οικονομίας επικρατούν και πάλι αναταράξεις, με την υποτίμηση της λίρας να ξεπερνά το 2,5% μέσα σε δύο ημέρες, έναντι του ευρώ και του δολαρίου. Αφορμή στάθηκε η απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας να μειώσει τα επιτόκια δανεισμού στο 18%, από το 19%, ενώ ο πληθωρισμός έχει ξεπεράσει το 19,25% κι έχει ανοδικές τάσεις. Οι οικονομικοί αναλυτές αλλά και οι τράπεζες περίμεναν την αύξηση των επιτοκίων. Η αντιπολίτευση υποστηρίζει πως η απόφαση ελήφθη μετά την απαίτηση του προέδρου της Τουρκίας, ο οποίος έχει δηλώσει πως είναι εναντίον των υψηλών επιτοκίων. Παρόμοια πολιτική μείωσης επιτοκίων, δίχως μεταρρυθμίσεις, είχε επιχειρηθεί πριν από δύο χρόνια με υπουργό Οικονομικών τον γαμπρό του Ταγίπ Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, και η υποτίμηση της λίρας είχε ξεπεράσει το 35% με συνέπεια τη ραγδαία μείωση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας. Ο κ. Αλμπαϊράκ απομακρύνθηκε από τα καθήκοντά του, άλλαξαν τρεις διοικητές της κεντρικής τράπεζας και ο έλεγχος των επιτοκίων σύμφωνα με την αντιπολίτευση συνεχίζει να βρίσκεται στα χέρια του κ. Ερντογάν. Πολιτικοί αναλυτές παρατηρούν πως η Τουρκία στέλνει μηνύματα ρήξης με τις ΗΠΑ, προσέγγισης με τη Ρωσία και εσωτερικά αντιμετωπίζει ιδιαίτερα σοβαρά οικονομικά προβλήματα.