Η εκλογή Μπάιντεν καταλύτης στην αλλαγή στρατηγικής Ερντογάν

Η εκλογή Μπάιντεν καταλύτης στην αλλαγή στρατηγικής Ερντογάν

5' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Η 3η Νοεμβρίου του 2020 έχει καταγραφεί ως σημείο καμπής για τις σχέσεις Αγκυρας – Oυάσιγκτον, καθώς η εκλογή του Τζο Μπάιντεν ως προέδρου των ΗΠΑ άλλαξε όλα τα δεδομένα της εξωτερικής αλλά και της αμυντικής πολιτικής της Τουρκίας. Πολιτικοί αναλυτές και μέλη της τουρκικής αντιπολίτευσης παρατηρούν πως από την ημέρα της εμφάνισης του κ. Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο τα τουρκικά σεισμογραφικά πλοία –όπως και τα γεωτρύπανα– έχουν αποσυρθεί από την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ η Αγκυρα τώρα πια προσπαθεί να προμηθευτεί μαχητικά F-16 και να εκσυγχρονίσει τα ήδη υπάρχοντα, αποδεχόμενη οριστικά τον αποκλεισμό της από τα F-35.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πριν από τις εκλογές έδειχνε ξεκάθαρα την προτίμησή του προς τον Ντόναλντ Τραμπ, καθώς επιθυμούσε να συνεχίσει την προσωπική σχέση και συνεργασία την οποία είχαν. Αν και υπήρξαν κρίσεις μεταξύ των δύο πλευρών –όπως η απειλητική επιστολή που είχε στείλει ο Τραμπ στον Ερντογάν, αλλά και οι απειλές του για κυρώσεις σε περίπτωση παραμονής του πάστορα Μπράνσον στη φυλακή–, τα προβλήματα μεταξύ των δύο ηγετών πάντα επιλύονταν.

Οι επαφές με Τραμπ

Ο κ. Ερντογάν συνομιλούσε τακτικά στο τηλέφωνο με τον κ. Τραμπ, είχαν συχνές συναντήσεις σε συνόδους, αλλά έκανε και επισκέψεις στον Λευκό Οίκο. Παράλληλα υπήρχε στενή σχέση μεταξύ των γαμπρών των δύο προέδρων. Αναλυτές αναφέρουν πως η στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας στη Συρία –με την παράλληλη απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων σε κάποιες περιοχές– πραγματοποιήθηκε έπειτα από προσωπική συνεννόηση των δύο προέδρων.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας μετά τις αμερικανικές εκλογές είχε την ελπίδα πως θα καταφέρει να αποκτήσει προσωπική σχέση και με τον Τζο Μπάιντεν, ώστε να μπορεί να προχωρήσει με τον ίδιο τρόπο τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία.

Ομως, στην τουρκική πρωτεύουσα δεν ξεχνούσαν πως κατά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 εναντίον του κ. Ερντογάν, αντιπρόεδρος των ΗΠΑ ήταν ο κ. Μπάιντεν. Ταυτόχρονα υπενθύμιζαν τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου –πριν από τον προεκλογικό αγώνα του Ερντογάν για την προεδρία– με τις οποίες τον χαρακτήριζε ως «αυτοκράτορα» και πρότεινε οι ΗΠΑ να «ενισχύσουν» τους αντιπάλους του, ώστε οι τελευταίοι να τον νικήσουν μέσω εκλογών.

Στην Αγκυρα δεν άργησαν να αντιληφθούν ότι τα δεδομένα είχαν αλλάξει. Οταν ο Τζο Μπάιντεν ανέλαβε τα προεδρικά καθήκοντα στις 20 Ιανουαρίου του 2021, άρχισε να έχει τηλεφωνικές συνομιλίες με τους ηγέτες πολλών χωρών. Το τηλεφώνημα που περίμενε η Αγκυρα δεν ερχόταν και στην τουρκική πρωτεύουσα άρχισαν να αντιλαμβάνονται πως η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε στόχο να δείξει στον κ. Ερντογάν πως θα υπάρχουν αποστάσεις στις σχέσεις τους. Το σοκ στην Αγκυρα έγινε πιο έντονο όταν ο κ. Μπάιντεν αποφάσισε να συνομιλήσει τηλεφωνικά με τον Τούρκο ομόλογό του, στις 23 Ιουνίου, για να του ανακοινώσει πως θα αναγνωρίσει τα γεγονότα του 1915 ως «Γενοκτονία των Αρμενίων». Ισως αυτός να ήταν και ο λόγος που ο κ. Ερντογάν, σε συνομιλία του με δημοσιογράφους, είχε αναφέρει πως «με τον Μπάιντεν δεν αρχίσαμε καλά».

Η πρώτη συνάντηση των δύο ανδρών πραγματοποιήθηκε στις 14 Ιουνίου, στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ. Η ενεργοποίηση των ρωσικών πυραύλων S-400, ο αποκλεισμός της Τουρκίας από το πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 και η μη παράδοση των μαχητικών, αλλά και η στήριξη των ΗΠΑ στους Κούρδους της βόρειας Συρίας, ήταν και παραμένουν κάποιες από τις βασικές διαφορές μεταξύ τους.

Η Αγκυρα εγκαταλείπει τα F-35, έχοντας αποσύρει τα πλοία της από την Ανατολική Μεσόγειο.

Στη συνάντηση των δύο ηγετών δεν υπήρξε κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, οι δύο πλευρές εστίασαν στο ζήτημα του Αφγανιστάν, με την Τουρκία να προσπαθεί να αναλάβει τον έλεγχο του αεροδρομίου της Καμπούλ. Το επιτελείο του κ. Ερντογάν θεωρούσε το ζήτημα αυτό ως σημαντικό εργαλείο, το οποίο θα μπορούσε να επιλύσει τις διαφορές των δύο χωρών. Ομως με την προέλαση των Ταλιμπάν και την κατάληψη του αεροδρομίου κατέρρευσαν τα σχέδια της τουρκικής κυβέρνησης.

Ακολούθησε η προσπάθεια συνάντησης στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τον Σεπτέμβριο, με τον κ. Μπάιντεν να μην δίνει ραντεβού στον κ. Ερντογάν. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο πρόεδρος της Τουρκίας διαμαρτυρήθηκε έντονα και είχε δηλώσει ότι «οι σχέσεις μας ως δύο χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ δεν πάνε καλά και δεν μας συμπεριφέρονται με ειλικρίνεια». Μία εβδομάδα έπειτα από αυτές τις δηλώσεις ακολούθησε η συνάντηση του Ερντογάν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και οι δηλώσεις του πως η Αγκυρα ενδέχεται να αγοράσει μαχητικά και υποβρύχια από τη Ρωσία!

Στη Ρώμη

Η συνάντηση της Ρώμης –στη Σύνοδο του G20, την περασμένη εβδομάδα– πραγματοποιήθηκε στη σκιά της κρίσης με τους δέκα πρεσβευτές οι οποίοι ζητούσαν την αποφυλάκιση του επιχειρηματία Οσμάν Καβαλά και τον κ. Ερντογάν να απειλεί να τους διώξει από την Τουρκία. Η κρίση ξεπεράστηκε με την υποχώρηση και των δύο πλευρών. Αναλυτές εκτιμούν πως σε περίπτωση που η Αγκυρα χαρακτήριζε τους πρεσβευτές «ανεπιθύμητους», τότε ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν θα συναντούσε τον Τούρκο ομόλογό του.

Τελικά η συνάντηση των δύο ανδρών έγινε και η βασική διαφορά της σε σχέση με τη συνάντηση του Ιουνίου ήταν πως συμμετείχαν σε αυτή και οι υπουργοί Εξωτερικών των δύο χωρών, ο Αντονι Μπλίνκεν και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Στον τουρκικό Τύπο υπάρχουν αναφορές πως συμμετείχε και ο διοικητής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών ΜΙΤ, Χακάν Φιντάν, καθώς και ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, Ιμπραήμ Καλίν.

Στη συνάντηση αυτή φαίνεται πως οι δύο πλευρές προσπάθησαν να συζητήσουν ζητήματα που αφορούν τις διμερείς διαφορές τους αλλά και ζητήματα όπως της Λιβύης και της Ανατολικής Μεσογείου. Ομως, βασική διαφορά είναι πως από εδώ και πέρα θα υπάρχει προσπάθεια να γεφυρωθούν οι διαφορές θεσμικά και όχι με προσωπικές σχέσεις. Ωστόσο, η Αγκυρα ήδη υποχώρησε στο ζήτημα των F-35 και τώρα προσπαθεί να διαπραγματευτεί την προμήθεια και τον εκσυγχρονισμό των F-16, ενώ ψάχνει λύσεις για τους S-400.

Φήμες για την υγεία του

Αναστάτωση επικράτησε στην Τουρκία με τις ψευδείς ειδήσεις που διαδόθηκαν στο Διαδίκτυο και ανέφεραν ισχυρισμούς περί θανάτου του κ. Ερντογάν. Αμέσως υπήρξε διάψευση, ενώ η εισαγγελία άρχισε έρευνες εναντίον 30 ατόμων που «ανέβασαν» την είδηση στο Twitter. Ομως στον αντιπολιτευόμενο Τύπο θέτουν ερωτήματα για την κατάσταση της υγείας του προέδρου της Τουρκίας, ο οποίος σε πολλά βίντεο εμφανίζεται να δυσκολεύεται να περπατήσει ή να κοιμάται την ώρα κάποιων ομιλιών.

Εντύπωση προκαλεί και η τουρκική προεδρία, η οποία για να διαψεύσει διάφορες «πληροφορίες» δημοσίευσε την Παρασκευή βίντεο με τον κ. Ερντογάν, ο οποίος φορώντας πουκάμισο και γραβάτα παίζει μπάσκετ με μαθητές σε λύκειο της Κωνσταντινούπολης. Συμπαίκτης του ήταν ο κ. Καλίν…

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή