«Αυτό δεν είναι γέφυρα, είναι παγίδα», λέει ηλικιωμένος κάτοικος της Βενετίας, περιγράφοντας τη γέφυρα του Συντάγματος (Πόντε ντε λα Κονστιτουτσιόνε), σχεδιασμένη από τον διάσημο αρχιτέκτονα Σαντιάγο Καλατράβα. Το έργο, κόστους πολλών εκατομμυρίων ευρώ, που εγκαινιάσθηκε το 2008, έχει γίνει περισσότερο γνωστό για τις πτώσεις και τα κατάγματα των πεζών εξαιτίας της ολισθηρότητας του δαπέδου του. Η καλαίσθητη καμπή της γέφυρας πάνω από το Γκραν Κανάλε, κοντά στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, αποτελούσε σύμβολο του αρχιτεκτονικού εκσυγχρονισμού της Βενετίας. Υστερα από χρόνια διαμαρτυριών, ο δήμος αποφάσισε να αντικαταστήσει το διαφανές, γυάλινο δάπεδο με λιγότερο εντυπωσιακή –αλλά αντιολισθητική– πέτρινη επιφάνεια. «Πολίτες τραυματίζονταν και κατέθεταν αγωγές εναντίον της πόλης. Είχαμε υποχρέωση να παρέμβουμε», λέει η Φραντσέσκα Ζακαριότο, μηχανικός του δήμου.
Το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε έτσι να δεσμεύσει 500.000 ευρώ για την αντικατάσταση της γυάλινης επιφάνειας. Σε προηγούμενες προσπάθειές τους να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, οι δημοτικές υπηρεσίες είχαν τοποθετήσει αυτοκόλλητες αντιολισθητικές ταινίες στο δάπεδο. Τον περασμένο μήνα, ο επίμονος παγετός έκανε το βάδισμα στη γέφυρα ιδιαίτερα επικίνδυνο, με τον δήμο να αναρτά πινακίδες καλώντας τους περιπατητές να αποφεύγουν το γυάλινο δάπεδο και να προτιμούν το στενό πέτρινο μονοπάτι στην άκρη της γέφυρας.
Ο Καλατράβα ανέλαβε το έργο το 1999, ενώ λίγο μετά τα εγκαίνια της γέφυρας το 2008, τα παράπονα για την ολισθηρότητα άρχισαν για τα καλά. Το 2013, σε μια προσπάθεια να κοπάσουν οι διαμαρτυρίες, ο δήμος δαπάνησε 1,5 εκατ. ευρώ για την κατασκευή τελεφερίκ πάνω από τη γέφυρα. Η καμπίνα αποδείχθηκε, όμως, πολύ αργή, ενώ το καλοκαίρι η θερμοκρασία στον κλωβό του κρεμαστού σιδηροδρόμου έφθανε σε αφόρητα επίπεδα. Το τελεφερίκ αποσυναρμολογήθηκε λίγο αργότερα. Το 2018, ο δήμος αντικατέστησε λωρίδα του γυάλινου δαπέδου με τραχύ πέτρωμα, χωρίς ωστόσο να απαλειφθεί το πρόβλημα των πτώσεων στη γυάλινη επιφάνεια.
Το γυάλινο δάπεδο, πραγματική παγίδα, θα αντικαταστήσει ο δήμος της Βενετίας, για να αντιμετωπίσει τις συνεχείς πτώσεις και μηνύσεις αποζημιώσεως των πεζών.
Παράπονα για παρόμοια έργα του Καλατράβα έχουν εκφράσει και άλλες πόλεις, όπως το Μπιλμπάο, ο δήμος του οποίου έστρωσε γυάλινη πεζογέφυρα του Ισπανού αρχιτέκτονα με λάστιχο, για να περιορίσει τις πτώσεις πολιτών. Παρότι το σχέδιο αντικατάστασης του γυάλινου δαπέδου στη Βενετία μένει ακόμη να εγκριθεί από τους πολιτικούς μηχανικούς, ο δήμος είναι αποφασισμένος να δώσει τέλος στους καθημερινούς τραυματισμούς.
Παρότι η κ. Ζακαριότο δηλώνει ότι εκτιμά το έργο του Καλατράβα, επιμένει ότι η αισθητική δεν μπορεί να προέχει της ασφάλειας. Ο δήμος έχει άλλωστε τον τελικό λόγο, όπως εξηγεί η κ. Ζακαριότο, καθώς οι αγωγές για χρηματικές αποζημιώσεις δεν κατατίθενται κατά του Ισπανού αρχιτέκτονα, αλλά εναντίον του δήμου της Βενετίας. «Δεν μπορούμε να παράγουμε πάντα ποίηση, χρειάζεται και ασφάλεια στις μετακινήσεις», λέει η πολιτικός μηχανικός του δήμου. Ο Καλατράβα έχει αντιμετωπίσει αγωγές και κατά το παρελθόν και έχει καταδικασθεί σε πρόστιμα για τα προβλήματα κατασκευής της γέφυρας πάνω από το Γκραν Κανάλε. «Η γέφυρα ελέγχθηκε εξονυχιστικά και συμπεριφέρεται άριστα σε ό,τι αφορά τη στατικότητά της», είχε πει ο Καλατράβα το 2008. Η 76χρονη συνταξιούχος εκπαιδευτικός Μαρία Κολούτσι έπεσε στη γέφυρα το 2011 και υπέστη συντριπτικό κάταγμα στο ισχίο. «Εσπασε σε πέντε κομμάτια, σαν αγκινάρα», θυμάται η κ. Κολούτσι. Παρότι πρωτοδίκως επιδικάσθηκε αποζημίωση 80.000 ευρώ στην παθούσα, το εφετείο ανέτρεψε την απόφαση.