Μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση από το 2005, ο Βλαντιμίρ Τσιζόφ είναι μία από τις πιο αναγνωρίσιμες και έγκυρες φωνές της ρωσικής διπλωματίας διεθνώς.
Στην τηλεφωνική συνέντευξη που μας παραχώρησε από τις Βρυξέλλες, ύστερα από μια μέρα πλούσια σε εξελίξεις αναφορικά με το Ουκρανικό, ο κ. Τσιζόφ εκφράζει συγκρατημένη αισιοδοξία για αποκλιμάκωση της κρίσης, αλλά προειδοποιεί σε αυστηρή γλώσσα το Κίεβο ότι η Ρωσία θα αντιδράσει δυναμικά αν υπάρξει «λουτρό αίματος» εις βάρος Ρώσων υπηκόων στις περιοχές του Ντονμπάς, στην ανατολική Ουκρανία, που ελέγχουν οι αυτονομιστές. Επισημαίνει ότι ενδεχόμενες κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα πλήξουν κυρίως τους Ευρωπαίους καταναλωτές και εκφράζει ανησυχίες για τη χρήση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης από το ΝΑΤΟ, εναντίον της χώρας του.
– Σήμερα ανακοινώθηκε από τη Μόσχα μερική απόσυρση των στρατευμάτων της που βρίσκονταν κοντά στα ουκρανικά σύνορα. Θεωρείτε ότι ο κίνδυνος πολεμικού επεισοδίου έχει πλέον εκλείψει;
– Οι στρατιωτικές ασκήσεις που διεξάγονταν στη Λευκορωσία και σε εδάφη της Ρωσίας ποτέ δεν είχαν σχέση με όλο αυτόν τον θόρυβο που δημιουργήθηκε τεχνητά από γνωστές χώρες γύρω από την Ουκρανία. Θα έλεγα ότι μόνο δύο χώρες παρέμειναν συνετές και δεν συμμετείχαν σε αυτή την κινδυνολογία: η Ρωσία και η Ουκρανία. Δεν ακούσαμε από το Κίεβο ιδιαίτερες ανησυχίες περί κινδύνου εισβολής, παρά μόνο παράπονα και ανησυχίες για την οικονομική ζημιά που προκαλούσε στη χώρα η θορυβώδης εκστρατεία της Δύσης.
– Η ρωσική Δούμα ψήφισε σήμερα πρόταση προς τον πρόεδρο Πούτιν να αναγνωρίσει τις αυτόκλητες Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ. Εκτιμάτε ότι υπάρχει πιθανότητα να δεχτεί την πρόταση ο πρόεδρος; Δεν θα σήμαινε κάτι τέτοιο ότι οι συμφωνίες του Μινσκ είναι νεκρές και ότι η Ρωσία στηρίζει έναν νέο ακρωτηριασμό του ουκρανικού εθνικού χώρου;
– Ψηφίστηκε πρόταση της Βουλής, όπως είπατε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο πρόεδρος Πούτιν θα τη δεχτεί αυτομάτως. Νομίζω, με βάση όσα γνωρίζω, ότι υπάρχουν ακόμη δυνατότητες να σωθούν οι ειρηνευτικές συμφωνίες του Μινσκ, αν βέβαια υλοποιηθούν αυστηρά από το Κίεβο. Γιατί το πρόβλημα είναι ότι το Κίεβο δεν εφαρμόζει τις συμφωνίες. Αξιωματούχοι του τη μία λένε ότι θα τις εφαρμόσουν, την άλλη ότι η εφαρμογή τους θα σήμαινε καταστροφή της Ουκρανίας. Ο πρόεδρος Ζελένσκι, π.χ., είπε προ μηνών ότι δεν του αρέσουν οι εν λόγω συμφωνίες, αλλά τις αντέχει γιατί είναι ο μόνος μοχλός για τη διατήρηση των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Με αυτούς τους ανθρώπους είναι δύσκολο να συνεννοηθεί κανείς. Πριν από λίγες μέρες συναντήθηκαν στο Βερολίνο εκπρόσωποι των τεσσάρων χωρών της ειρηνευτικής διαδικασίας της Νορμανδίας (Ρωσία, Ουκρανία, Γερμανία, Γαλλία), αλλά δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος γιατί ο εκπρόσωπος του Κιέβου αρνήθηκε καν να μπει αναφορά στις συμφωνίες του Μινσκ στο ανακοινωθέν.
– Σε πρόσφατη συνέντευξή σας στον Guardian είπατε ότι η Ρωσία δεν προτίθεται να εισβάλει στην Ουκρανία, αλλά θα αναγκαστεί να απαντήσει αν υπάρξει επίθεση εναντίον Ρώσων υπηκόων στο Ντονμπάς. Οι Αμερικανοί λένε ότι είναι η Ρωσία που ετοιμάζει μια ψεύτικη επίθεση για να δικαιολογήσει προαποφασισμένη εισβολή. Τι να πιστέψουμε;
Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα βγουν ζημιωμένοι αν διαταραχθούν οι ενεργειακές συνδέσεις Ρωσίας – Ευρώπης, λόγω νέων κυρώσεων.
– Οι Αμερικανοί ψεύδονται και όχι για πρώτη φορά. Γνωρίζετε το παρελθόν τους με την κατασκευή ψευδών ειδήσεων για πολεμικούς σκοπούς, από το επεισόδιο στον κόλπο Τονκίν του Βιετνάμ μέχρι τα υποτιθέμενα όπλα μαζικής καταστροφής του Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ και τα ψεύδη περί εξόντωσης παιδιών από χημικά όπλα στη Συρία. Η Ρωσία δεν είχε σε καμία στιγμή ούτε σχέδιο ούτε συμφέρον να εισβάλει στην Ουκρανία. Φυσικά, αν δεχτεί η ίδια επίθεση θα αναγκαστεί να απαντήσει – δικαίωμα που της αναγνωρίζει ο Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών. Επίσης, αν υπάρξει λουτρό αίματος από τις δυνάμεις του Κιέβου εναντίον Ρώσων υπηκόων στην περιοχή του Ντονμπάς, η Ρωσία δεν θα μπορούσε να μείνει αδιάφορη.
– Στη χθεσινή συνάντησή του με τον καγκελάριο Σολτς, ο πρόεδρος Ζελένσκι δεσμεύτηκε για την εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ και είπε ότι το αίτημα της χώρας του για ένταξη στο ΝΑΤΟ μπορεί να είναι ένα ανέφικτο όνειρο. Πιστεύετε ότι η εφαρμογή του Μινσκ και η μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα ήταν επαρκής βάση για την πολιτική επίλυση του Ουκρανικού και για έναν ιστορικό συμβιβασμό Ρωσίας – Δύσης;
– Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ είναι ένα θέμα που ξεπερνάει κατά πολύ τις διαστάσεις του Ουκρανικού. Αφορά ολόκληρη την Ευρώπη και τον ευρύτερο ευρωατλαντικό χώρο. Η ιδανική λύση, από τη σκοπιά μας, θα ήταν να αυτοδιαλυθεί το ΝΑΤΟ, το οποίο, μετά τον θάνατο του Συμφώνου της Βαρσοβίας δεν έχει πια λόγο ύπαρξης. Βέβαια, μετά βρήκαν έναν προσωρινό λόγο ύπαρξης με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Αλλά το Αφγανιστάν ήρθε και παρήλθε, ήταν εντελώς αποτυχία. Σήμερα το ΝΑΤΟ δεν έχει καμία αποστολή, είναι ένας στρατιωτικός μηχανισμός που συγκροτήθηκε στα μέσα του εικοστού αιώνα για να εξυπηρετήσει σκοπούς που δεν υπάρχουν πλέον. Με τη διεύρυνση, δεν ενισχύεται η ασφάλεια των μελών του ΝΑΤΟ, αντίθετα αυτά μετατρέπονται συλλογικά σε εστίες έντασης. Το θέμα της διεύρυνσης, που έχει θέσει η Ρωσία, δεν αφορά μόνο την Ουκρανία. Είναι και η Γεωργία που έχει εκφράσει επιθυμία για ένταξη, είναι και οι πύραυλοι και τα στρατιωτικά μέσα που τοποθετούνται σε Βουλγαρία και Ρουμανία, κοντά στα ρωσικά εδάφη. Αν επιλυθούν αυτά τα προβλήματα με νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για σταθερότερη ευρωπαϊκή ασφάλεια.
– Οι Ευρωπαίοι, μαζί με τους Αμερικανούς, μιλούν για συντριπτικές οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε περίπτωση στρατιωτικής επέμβασης στην Ουκρανία. Πόσο σας ανησυχούν αυτές οι δηλώσεις και πώς θα αντιδράσει η Ρωσία αν οι απειλές γίνουν πράξη;
– Ακούσαμε τόσα από τους Δυτικούς για κυρώσεις κατά της Ρωσίας σε περίπτωση εισβολής, αλλά δεν ακούσαμε τίποτα εναλλακτικό, θετικό, για ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας με τη Ρωσία σε περίπτωση μη εισβολής. Η Ρωσία στοχοποιήθηκε με περίπου 160 αποφάσεις των ΗΠΑ, της Ε.Ε. και άλλων για κυρώσεις οι οποίες, όμως, δεν είχαν καταστροφική επίδραση στην οικονομία μας. Τώρα, αν προχωρήσουν στις καινούργιες απειλές τους, τη μεγαλύτερη ζημιά δεν θα την υποστεί η Ρωσία, αλλά οι Ευρωπαίοι πολίτες. Σκεφτείτε, ποιος θα υποφέρει αν κοπούν οι ενεργειακές συνδέσεις μεταξύ Ρωσίας και ευρωπαϊκών χωρών;
–Μου λέτε, δηλαδή, ότι μπορεί να διακόψετε τις ενεργειακές ροές στην Ευρώπη στο πλαίσιο των αντιποίνων;
– Οπως γνωρίζετε, οι αγωγοί μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ευρώπη φτιάχτηκαν στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Ποτέ, ούτε καν στις στιγμές της μεγαλύτερης έντασης μεταξύ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ δεν διαταράχθηκε η ροή των ρωσικών υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη. Τώρα οι Αμερικανοί ασκούν πιέσεις για τον Nord Stream 2. Η Ρωσία θα βρει σε κάθε περίπτωση άλλους πελάτες για να πουλήσει το φυσικό της αέριο, εκείνοι που θα ζημιωθούν είναι οι Ευρωπαίοι.
Αλεξανδρούπολη και ΝΑΤΟ
– Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης χρησιμοποιείται εντατικά από το Π.Ν. των ΗΠΑ για την ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ στην παρούσα κρίση. Θεωρείτε ότι αυτό βαραίνει στις ελληνορωσικές σχέσεις και γενικότερα πώς κρίνετε την ελληνική στάση στο Ουκρανικό;
– Δεν χαιρόμαστε, βέβαια, με αυτά που συμβαίνουν στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Γίνονται αυτά που είπατε, γίνονται και μεταφορές στρατιωτικού υλικού προς την Ουκρανία, αν και τα όπλα μεταφέρονται κυρίως αεροπορικώς, από τη Βρετανία και χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Θα προτιμούσαμε να μη συμμετέχει καν στο ΝΑΤΟ η Ελλάδα, αλλά εφόσον συμμετέχει, εξετάζουμε προσεκτικά ποιο ρόλο παίζει στο πλαίσιό του, γνωρίζοντας ότι δεν έχει αποφασιστικό ρόλο στη λήψη των αποφάσεων. Ασφαλώς όλα αυτά δεν υποβοηθούν την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων. Ελπίζουμε να υπάρξουν στο μέλλον υγιείς προσεγγίσεις, που να λαμβάνουν υπ’ όψιν τις παραδοσιακές σχέσεις.