ΛΒΙΒ. Τη δογματική αντιπαράθεση στους κόλπους της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας όξυνε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τρία χρόνια μετά το σχίσμα της ουκρανικής αρχιεπισκοπής από τη ρωσική κηδεμονία. Πολλοί ναοί και μονές παρέμειναν, όμως, πιστές στο Πατριαρχείο Μόσχας, σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας The Guardian. Οι σχέσεις των μονών αυτών με τη Μόσχα προκαλούν την καχυποψία των ουκρανικών κοινοτήτων που συνορεύουν με αυτές. Για πολλούς Ουκρανούς, τα οχυρά μοναστήρια και τα δίκτυα υπόγειων καταφυγίων τους θυμίζουν ξαφνικά στρατιωτικά φρούρια ή αποθήκες υλικού για δύναμη εισβολής. Η μονή Ποτσάιβ στη δυτική Ουκρανία είναι από τα πλέον ιερά προσκυνήματα στη χώρα, χτισμένη στη μνήμη της Παρθένου Μαρίας πριν από τέσσερις αιώνες.
Το μοναστήρι και τα κτίσματά του, συνήθως γεμάτα επισκέπτες, είναι σήμερα άδεια. Οι περισσότεροι αποφεύγουν να το επισκεφθούν πιστεύοντας ότι θα θεωρηθούν υποστηρικτές της ρωσικής εισβολής, ενώ άλλοι θέλουν να αποστασιοποιηθούν από κάθε τι ρωσικό. Η μονή έκλεισε την περασμένη εβδομάδα για τους επισκέπτες, για πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία της. Ανδρες με στρατιωτικές αρβύλες ακολουθούσαν τους λιγοστούς ξένους προσκυνητές πριν από δέκα ημέρες, χωρίς να προσπαθούν να κρύψουν την παρουσία τους. Παρότι η μονή δεν έχει κανένα σύνδεσμο με τον ρωσικό στρατό, στην έντονα εθνικιστική δυτική Ουκρανία, η προσχώρηση της μονής στο Πατριαρχείο Μόσχας είναι αρκετή για να τροφοδοτήσει υποψίες.
«Σταμάτησα να εξομολογούμαι πριν από δέκα χρόνια. Δεν μου αρέσει η ενεργή εμπλοκή τους με φιλορώσους πολιτικούς», λέει ο 62χρονος Γιούρι, επιχειρηματίας από το Ποτσάιβ, που εξηγεί ότι η βαθιά θρησκευόμενη μητέρα του θα υπέφερε –εφόσον ζούσε– από την καχυποψία που επικρατεί μεταξύ της τοπικής κοινωνίας και της ιστορικής μονής. Οπως πολλοί Ουκρανοί, οι οποίοι έπαψαν να εμπιστεύονται τις ρωσικές ορθόδοξες εκκλησίες της χώρας τους, ο Γιούρι επικρίνει τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο, ο οποίος υπήρξε πράκτορας των μυστικών υπηρεσιών, πριν από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, σύμφωνα με τα σοβιετικά κρατικά αρχεία. «Ο Κύριλλος είναι πράκτορας της KGB και υποστηρίζει την εισβολή στην Ουκρανία. Είναι ένα κάθαρμα και όχι ένας ποιμένας», λέει ο Γιούρι.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία καθιστά αναπόφευκτο πλέον το εκκλησιαστικό σχίσμα μεταξύ Κιέβου και Μόσχας.
Στο κήρυγμά του την Κυριακή, ο Κύριλλος είπε ότι οι ρωσικές αξίες δοκιμάζονται από τη Δύση, αποδίδοντας τον πόλεμο στην Ουκρανία στις παρελάσεις υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων. «Οι παρελάσεις υπερηφάνειας των ομοφυλόφιλων είναι σχεδιασμένες κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εμφανίζουν την αμαρτία ως μία απλή έκφανση της ανθρώπινης ζωής. Για να γίνεις μέλος του “κλαμπ” των κρατών αυτών, πρέπει να διοργανώσεις παρέλαση gay pride», είπε από άμβωνος ο Πατριάρχης, σύμφωνα με δημοσίευμα της αγγλόφωνης The Moscow Times.
Ορισμένοι κάτοικοι του Ποτσάιβ επικρίνουν τον ηγούμενο της μονής για την άρνησή του να επιτρέψει τη χρήση του εκτενούς δικτύου υπόγειων σηράγγων από τους πολίτες σε περίπτωση αεροπορικού βομβαρδισμού. «Οι σήραγγες είναι μεγάλες και προσφέρουν άριστη προστασία από βόμβες. Αν μας βομβαρδίσουν, αυτό είναι το μοναδικό ασφαλές σημείο. Οι ιερείς, όμως, δεν μας έχουν προτείνει να κρυφτούμε εκεί σε περίπτωση κινδύνου», λέει η Νάντια που κατοικεί σε μικρή απόσταση από τη μονή.
Ανεξάρτητα, όμως, από το εάν ο πόλεμος θα φτάσει στο Ποτσάιβ, πολλοί άνθρωποι που έζησαν όλη τους τη ζωή στην περιοχή πιστεύουν ότι η ρωσική εισβολή θα αλλάξει ριζικά τα πράγματα, καθιστώντας αναπόφευκτο το σχίσμα από το Πατριαρχείο Μόσχας.