Στο «χειρότερο σημείο της χειρότερης θάλασσας του πλανήτη», στη θάλασσα Γουέντελ στα ανοικτά της Ανταρκτικής, είχε βυθιστεί πριν από 107 χρόνια η «Καρτερία», το ξύλινο σκάφος του εξερευνητή Ερνστ Σάκλετον. Ο Σάκλετον είχε χάσει το σκάφος αλλά είχε κατορθώσει να διασώσει όλους τους άνδρες του πληρώματος, σε μία από τις συγκλονιστικότερες ιστορίες επιβίωσης στην ιστορία των εξερευνήσεων. Πάνω από έναν αιώνα αργότερα, βρετανική αποστολή επέστρεψε στην παγωμένη θάλασσα και εντόπισε την «Καρτερία», θρονιασμένη στα 3.000 μέτρα βάθος, σχεδόν άθικτη από το πέρασμα του χρόνου, με το όνομά της και το αστέρι που είχε σκαλισμένο στην πρύμνη σε άψογη κατάσταση.
Το σκάφος βρέθηκε σε απόσταση μόλις τεσσάρων μιλίων από το στίγμα που είχε δώσει ο καπετάνιος του, Φρανκ Γουόρσλι, όταν βυθίστηκε, το 1915. Το παγοθραυστικό «Agulhas» που αναζητούσε την «Kαρτερία» με τηλεκατευθυνόμενα βαθυσκάφη, επωφελήθηκε από το γεγονός ότι οι θαλάσσιοι πάγοι βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα από τότε που ξεκίνησαν οι δορυφορικές μετρήσεις τους, τη δεκαετία του 1970 – μια ευτυχής συγκυρία για την έρευνα, αν και όχι τόσο ευτυχής για το κλίμα του πλανήτη.
Το ξύλινο σκάφος με τα τρία κατάρτια δεν βυθίστηκε μονομιάς αλλά συνεθλίβη σταδιακά από τους πάγους που το εγκλώβισαν, σε μια διαδικασία που κράτησε 10 μήνες και απαθανατίστηκε από τον φωτογράφο που συνόδευε τη φιλόδοξη αποστολή του Σάκλετον.
Ο Βρετανός εξερευνητής είχε λάβει τον τίτλο του Σερ επειδή έφθασε δύο φορές πεζή πολύ κοντά στον Νότιο Πόλο. Στην κούρσα για την πρωτιά τον κέρδισε ο Νορβηγός Αμούνδσεν, το 1911, αλλά ο Σάκλετον έβαλε άλλο στόχο: να φθάσει με την «Καρτερία» έως την Ανταρκτική, νοτίως της Νότιας Αφρικής και να τη διασχίσει ολόκληρη πεζή, περνώντας από τον Νότιο Πόλο και καταλήγοντας στην άλλη πλευρά, στη θάλασσα Ρος, νοτίως της Αυστραλίας. Το σχέδιο ατύχησε όταν οι πάγοι εγκλώβισαν την «Καρτερία» στη θάλασσα Γουέντελ τον Ιανουάριο του 1915.
Το ξύλινο σκάφος με τα τρία κατάρτια συνεθλίβη σταδιακά από τους πάγους σε μια διαδικασία που κράτησε 10 μήνες.
Από εκείνη τη στιγμή, η αποστολή της εξερεύνησης μετατράπηκε σε αγώνα επιβίωσης. Το σκάφος άντεξε περικυκλωμένο από τους πάγους, που το μετέφεραν αργά προς βορράν, επί δέκα μήνες. Οταν πια οι πάγοι άνοιξαν τρύπα στο σκαρί του, οι ναυτικοί μετέφεραν τις προμήθειές τους και τα σκυλιά τους στους πάγους. Εμειναν εκεί, σε σκηνές επί μήνες, μέχρι που το κομμάτι θαλάσσιου πάγου στο οποίο βρίσκονταν άρχισε να διαλύεται, οπότε επιβιβάστηκαν στις σωσίβιες λέμβους που είχαν κατεβάσει από την «Kαρτερία». Στο βάθος, αχνοφαίνονταν οι κορυφές από κάποια νησάκια που βρίσκονται στη μύτη της χερσονήσου της Ανταρκτικής, αναπτερώνοντας τις ελπίδες τους. Επειτα από ενάμιση χρόνο σε αυτή την κατάσταση, τουλάχιστον το μισό πλήρωμα είχε παρανοήσει, παρ’ όλα αυτά έκαναν κουπί μανιωδώς και μετά δέκα μέρες στην αγριεμένη θάλασσα πάτησαν επιτέλους το πόδι τους στο νησί των Ελεφάντων. Ηταν 16 Αυγούστου του 1916 και οι 27 είχαν συμπληρώσει 497 ημέρες στη θάλασσα.
Οι πιθανότητες να τους εντοπίσει κάποιος εκεί ήταν ανύπαρκτες, γι’ αυτό έπειτα από μερικές ημέρες ξεκούρασης, ο Σάκλετον και πέντε άνδρες μπήκαν ξανά στη βάρκα και έφθασαν, παρά τα πελώρια κύματα, στο νησί της Νότιας Γεωργίας, σε απόσταση 1.300 χιλιομέτρων. Ο καιρός τούς είχε παρασύρει σε ένα απόμακρο σημείο του νησιού. Ετσι, ο Σάκλετον και δύο ακόμη ξεκίνησαν διαδρομή διάσχισης των βουνών και των παγετώνων του, με προορισμό τον μικρό οικισμό φαλαινοθήρων, στα νότια του νησιού. Οι Νορβηγοί φαλαινοθήρες δεν πίστευαν στα μάτια τους. «Ποιοι είστε;» είπαν στους θαλασσοδαρμένους γενειοφόρους που εμφανίστηκαν ξαφνικά μπροστά τους. «Το όνομά μου», απάντησε ο ένας απ’ αυτούς, «είναι Ερνστ Σάκλετον».
Πίσω στο νησί των Ελεφάντων
Ο Σάκλετον ξεκίνησε την προσπάθεια διάσωσης των υπόλοιπων 22 μελών του πληρώματος που είχαν μείνει στο νησί των Ελεφάντων και τρέφονταν με σούπα φώκιας και ό,τι μπορούσαν να ψαρέψουν. Το πρώτο σκάφος που ναύλωσε παρ’ ολίγον να εγκλωβιστεί στον πάγο και να ξεμείνει από καύσιμα, και έτσι επέστρεψε στα Φώκλαντς. Το δεύτερο, που του παραχώρησε η κυβέρνηση της Ουρουγουάης, έφθασε σε απόσταση 100 μιλιών από το νησί των Ελεφάντων και πάλι υποχρεώθηκε να επιστρέψει. Στο νησί, οι άνδρες είχαν αρχίσει να χάνουν κάθε ελπίδα. Δεν ήξεραν ούτε ότι ο Σάκλετον είχε επιβιώσει, ούτε ότι προσπαθούσε απεγνωσμένα να επιστρέψει για να τους διασώσει. Στις 30 Αυγούστου 1916, 128 μέρες αφότου ο Σάκλετον είχε φύγει από το νησί και σχεδόν δύο χρόνια από τότε που ξεκίνησαν την αποστολή, οι 22 άνδρες σώθηκαν. Εναν αιώνα αργότερα, παρά την τεχνολογική πρόοδο, η ανακάλυψη του ναυαγίου της Καρτερίας χρειάστηκε περισσότερες από μία προσπάθειες. Η προηγούμενη αποστολή, πριν από τρία χρόνια, είχε αποβεί άκαρπη. Το πλήρωμα του Agulhas είχε κι αυτό αρχίσει να χάνει την υπομονή του, καθώς η αποστολή, που κόστισε 10 εκατομμύρια δολάρια και χρηματοδοτήθηκε από άγνωστο χορηγό, πλησίαζε στο τέλος της χωρίς να έχει εντοπιστεί το ναυάγιο. Οταν αυτό αποκαλύφθηκε σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, ξέσπασαν πανηγυρισμοί.
Πηγή: BBC, NYT, HISTORY.COM