Η σύγκρουση στην Ουκρανία καταδεικνύει ότι κατακλυζόμαστε από υπερπληροφόρηση

Η σύγκρουση στην Ουκρανία καταδεικνύει ότι κατακλυζόμαστε από υπερπληροφόρηση

Η κρίση στην Ουκρανία προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο στην κρίση υπερπληροφόρησης και βλάπτει τη συλλογική ψυχική υγεία με ποικίλους τρόπους

4' 39" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Με την κρίση στην Ουκρανία έχουμε κατακλυστεί από μια ξαφνική και ασφυκτική υπεραφθονία πληροφοριών. Μετά από εβδομάδες προειδοποιήσεων για έναν πιθανό πόλεμο στην Ουκρανία, και πριν από αυτές, χρόνων αυξανόμενης αντιπαλότητας, ο ρωσικός στρατός εισέβαλε στη χώρα και άλλαξε ταχύτατα τη γεωπολιτική κατάσταση για τις επόμενες δεκαετίες. Μέσα σε λίγα λεπτά από την εισβολή, η παγκόσμια ειδησεογραφία άρχισε να καλύπτει τον πόλεμο με υψηλούς ρυθμούς και έκτοτε δεν έχει σταματήσει. Ενώ είναι ζωτικής σημασίας ο πόλεμος και τα δεινά του ουκρανικού λαού να μεταδίδονται με τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια, η πληθώρα πληροφοριών μέσω των οθονών των τηλεφώνων μας ενέχει μια δική της μορφή κινδύνου. Η κρίση στην Ουκρανία προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο στην κρίση υπερπληροφόρησης και βλάπτει τη συλλογική ψυχική υγεία με ποικίλους τρόπους.

Ας ξεκινήσουμε με τους άμεσους παράγοντες που αφορούν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δεδομένης της φύσης των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Twitter και το Facebook, η σύγκρουση έχει πάρει προσωπική διάσταση για πολλούς ανά τον κόσμο. Ακόμη και αν κάποιος δεν έχει καμία σχέση με την Ουκρανία ή τη Ρωσία, ο πόλεμος έγινε οικείος και συγκλονιστικός. Πλησιάζει ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος; Θα εισέλθει η παγκόσμια οικονομία σε παρατεταμένη ύφεση; Κάποιος μπορεί να κάθεται στο σπίτι του στην Τζακάρτα ή στο Μπουένος Άριος, να διαβάζει αδιάκοπα τις δυσάρεστες ειδήσεις στο Twitter και να αισθάνεται ότι τα γεγονότα στην Ουκρανία λαμβάνουν χώρα έξω από την πόρτα του. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από το γεγονός ότι οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν ίδιον συμφέρον να κρατούν τους χρήστες προσηλωμένους στις πλατφόρμες τους. Έτσι δημιουργούν έσοδα, άλλωστε.  

Ο συγγραφέας James Greig επισημαίνει εύστοχα ότι είναι λογικό «να ανησυχούμε για το τι μπορεί να συμβεί στη συνέχεια, αλλά θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, προς το παρόν, αυτό είναι πρωτίστως κάτι που συμβαίνει στους κατοίκους της Ουκρανίας. Δεν βομβαρδίζουν εμάς ούτε μας διώχνουν από τα σπίτια μας». Ο Greig συνεχίζει να στηλιτεύει την επιφανειακή αντίδραση πολλών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απέναντι στη σύγκρουση. Πολλοί αναγάγουν τον πόλεμο σε προσωπικό τους θέμα, λόγω της τάσης να τοποθετούν τον εαυτό τους στο επίκεντρο αυτού του ιστορικού γεγονότος.

Για να καταλάβουμε πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο, πρέπει να εξετάσουμε πώς το διαδίκτυο αλλάζει τη σχέση μας με τις πληροφορίες. Ο απίστευτος χρόνος που περνάμε προσηλωμένοι στα κινητά μας αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε και αφομοιώνουμε τις πληροφορίες. Διαβάζουμε με διαφορετικό τρόπο από ό,τι πριν από μερικές δεκαετίες. Η διάρκεια της συγκέντρωσής μας έχει μειωθεί. Ο ύπνος μας έχει χειροτερέψει εξαιτίας της συνεχούς μπλε ακτινοβολίας των οθονών μας. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι το πιο πρόσφατο και ακραίο παράδειγμα της αλλαγής στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις πληροφορίες. Ίσως προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτή η αλλαγή επηρεάζει βαθιά την ψυχική μας υγεία και αυτό φαίνεται καθαρά στο πώς αλλάζει η κρίση της μέσης ηλικίας.   

Παρότι μπορεί να φαίνεται εκ πρώτης όψεως ανούσιο, η κρίση μέσης ηλικίας στην εποχή του διαδικτύου είναι μια βασική δυναμική στις τάσεις της ψυχικής υγείας. Έγινε ευρέως γνωστή από τον Ελβετό ψυχολόγο Καρλ Γιουνγκ, και είναι μια περίοδος μεγάλης μεταμόρφωσης που όλοι βιώνουμε γύρω στο μέσο της ζωής μας, ανεξάρτητα από τον πλούτο, την κοινωνική κατάσταση και την ανατροφή μας. Στη λαϊκή κουλτούρα, η κρίση μέσης ηλικίας αποδίδεται με ανθρώπους που αναζητούν φανταχτερά σπορ αυτοκίνητα για να ανακτήσουν κάποια μορφή χαμένης νεότητας και ζωτικότητας. Ωστόσο, η μεταμορφωτική περίοδος αφορά περισσότερο τη σχέση του ατόμου με τον εαυτό του παρά τα υλικά αγαθά. 

Για τον Γιουνγκ, το άτομο καλείται στο μέσο της ζωής του «να επιτύχει έναν αυθεντικό και ισορροπημένο εαυτό που αναγνωρίζει κάθε πτυχή του χαρακτήρα του». Στην εποχή του Γιούνγκ, στις αρχές του 20ού αιώνα, η κρίση αυτή εμφανιζόταν συνήθως μεταξύ 40 και 50 ετών. Σε αυτό το στάδιο, πολλοί έχουν κάνει καριέρα και έχουν δημιουργήσει οικογένεια. Τα καταπιεσμένα συναισθηματικά τραύματα έρχονται στην επιφάνεια τότε, καθώς αρχίζουμε να παλεύουμε με την εγγύτητα του θανάτου. Η πρόκληση, για τον Γιουνγκ, είναι να επιτευχθεί η ψυχολογική εναρμόνιση με όλες τις πτυχές του εαυτού, μια διαδικασία που ονόμασε ατομικοποίηση. Ο Γιουνγκ είπε χαρακτηριστικά ότι «η μέση ηλικία είναι η στιγμή για να αφήσουμε ένα υπερβολικά κυρίαρχο εγώ και να αναλογιστούμε τη βαθύτερη σημασία της ανθρώπινης ύπαρξης».

Πώς μπορούμε να στοχαστούμε τη βαθύτερη σημασία της ανθρώπινης ύπαρξης, αν είμαστε κολλημένοι στα feeds του Instagram και του Twitter και ασχολούμαστε με ατελείωτα σχόλια για μακρινές συγκρούσεις που δεν έχουν άμεση σχέση με τη βιωμένη εμπειρία μας;  Η κρίση στην Ουκρανία δεν είναι η αιτία της κρίσης στην ψυχική μας υγεία, αλλά είναι ένα παράδειγμα του πώς χανόμαστε μέσα στη συνεχή ροή πληροφοριών που συναντάμε καθημερινά. Είναι καλό να ανησυχούμε για την τύχη της Ουκρανίας και για το πώς θα αλλάξει η γεωπολιτική κατάσταση, αλλά όταν αναλωνόμαστε σε αυτό όλη μέρα, χάνουμε τη βαθύτερη σημασία της ανθρώπινης ύπαρξης. Η δύσκολη διαδικασία της ατομικοποίησης καθίσταται σχεδόν αδύνατη αν κάποιος κοιτάζει συνεχώς την οθόνη ενός κινητού.

Η λαϊκή κουλτούρα έχει μετατρέψει την κρίση μέσης ηλικίας σε ένα είδος ανέκδοτου, αλλά η διαδικασία είναι σημαντική και δυνητικά θετική. Αν την πάρουμε στα σοβαρά, πρόκειται για μια σπάνια ευκαιρία να γίνουμε ο αληθινός μας εαυτός. Δεδομένων των οικονομικών συμφερόντων των ισχυρών τεχνολογικών εταιρειών να μας κρατούν συνδεδεμένους στο διαδίκτυο, αντιμετωπίζουμε πρωτοφανείς προκλήσεις όσον αφορά την διαχείριση της κρίσης μέσης ηλικίας. Ήρθε η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε την κρίση μέσης ηλικίας και να τη δούμε ως μια ζωτική πύλη για την καλύτερη ψυχική υγεία.  

Ο Joseph Dana είναι ο αρχισυντάκτης του Exponential View, ενός εβδομαδιαίου ενημερωτικού δελτίου για την τεχνολογία και τον αντίκτυπό της στην κοινωνία. Υπήρξε αρχισυντάκτης του emerge85, ενός εγχειρήματος που διερευνά την αλλαγή στις αναδυόμενες αγορές και τον παγκόσμιο αντίκτυπό της.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή