Η μοναδικότητα της πόλης έγκειται στην ανθρωπιστική προσέγγιση του σχεδιασμού της: ανοιχτοί χώροι, δρόμοι, πάρκα και διαρρυθμίσεις δημιουργήθηκαν για όλους τους ανθρώπους και φυσικά η διαχρονική αρχιτεκτονική του διάσημου Σλοβένου αρχιτέκτονα και σχεδιαστή Γιόζε Πλέτσνικ που δεν μπορεί να βρεθεί αλλού.
Η Λιουμπλιάνα, η τωρινή πρωτεύουσα της Σλοβενίας χτίστηκε από την αρχή, μετά από ένα φοβερό σεισμό που κατέστρεψε την πόλη το 1985. Ο Πλέτσνικ είχε κρίσιμο ρόλο στην αναδιαμόρφωση της πόλης. Το 1932, αποκάλυψε το μεγάλο του όραμα της «μοντέρνας Αθήνας». Ονόμασε το πρότζεκτ του «Η Ακρόπολη της Σλοβενίας», με την νεκρόπολη να βρίσκεται στο κοιμητήριο Zale, την αγορά στην πλατεία Συντάγματος και τη στοά στην αγορά της Λιουμπλιάνα.
«Οραματίστηκε τη Λιουμπλιάνα ως ένα δίκτυο συνδεδεμένων αξόνων και συστημάτων», είπε στο BBC η Άνα Πόροκ, διευθύντρια στο House Museum του Πλέτσνικ. «Ο κύριος άξονας, που συμβολικά ξεκινά από το σπίτι του αρχιτέκτονα και προχωράει από νότο προς βορρά, περνά τη γέφυρα Τρνόβο και την οδό Ζόισοβα, συνεχίζει μετά το θερινό θέατρο Κριζάνκε προς την οδό Βέγκοβα δίπλα στην Εθνική και Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη καταλήγοντας στην πλατεία Συντάγματος και το πάρκο Ζβέζντα».
Ένα ακόμα σπουδαίο επίτευγμα είναι ο άξονας νερού που μας οδηγεί κατά μήκος του αναχώματος του ποταμού Λιουμπλιάνικα από το πάρκο Σπίκα, μετά τη γέφυρα Κόμπλερς, την τριπλή γέφυρα και από την κεντρική αγορά στην πύλη – αψίδα Sluice έξω από το κέντρο της Λιουμπλιάνα. Κατά μήκος αυτών των δύο κυρίων αξόνων, τοποθέτησε διάφορα παραλληλόγραμμα».
Εμπνευσμένος από αρχαίους πολιτισμούς καθώς και από την τέχνη του Μπαρόκ και της Αναγέννησης, ο Πλέτσνικ δημιούργησε ένα μοναδικό αρχιτεκτόνημα εντελώς διαφορετικό από το στιλ που επικρατούσε εκείνη την εποχή. «Εκείνα τα χρόνια άνθιζαν ο μοντερισμός και η λειτουργικότητα στο σχεδιασμό των κτιρίων, ο Πλέτσνικ όμως τα απέρριψε. Και τα δύο στιλ ικανοποιούσαν βασικές λειτουργίες ή ανάγκες αλλά δεν είχαν το πνευματικό εκείνο συστατικό που έψαχνε ο Πλέτσνικ», εξήγησε η Πόροκ.
Ο Πλέτσνικ αναδιάταξε κλασικά στοιχεία όπως κολώνες και αψίδες. Αυτές είχαν πρακτικά απαγορευτεί κάτω από την εκσυγχρονιστική ορθοδοξία, εντούτοις τις χρησιμοποιεί ως βάση για τη μοντέρνα οπτική γλώσσα του. Ήταν επίσης πολύ μπροστά από την εποχή του, κλείνοντας το κέντρο στην κυκλοφορία οχημάτων, δεκαετίες πριν από άλλες Ευρωπαϊκές πόλεις. Απαγόρευσε τα αυτοκίνητα στο κέντρο καθώς πίστευε ότι η κατασκευή πόλεων γύρω από την κίνηση ήταν το βασικό πρόβλημα του μοντερνισμού. Αντίθετα, σχεδίασε τους άξονες της πόλης κυρίως για τους πεζούς. Η πόλη είναι πραγματικά σχεδιασμένη για περπάτημα και απόλαυση του γύρω χώρου και της αρχιτεκτονικής, ταυτόχρονα όμως των φυτών και δένδρων που μας περιβάλλουν.
Τον Ιούλιο του 2021, η UNESCO περιέλαβε το έργο του Πλέτσνικ στη Λιουμπλιάνα και το «ανθρωποκεντρικό του σχέδιο» στη Λίστα Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Αυτό που ξεχωρίζει, δεν είναι ένα μεμονωμένο κτίριο, αλλά η σύνδεση της αρχιτεκτονικής του με τη ζωή στην πόλη. Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική ολοκλήρωση.
Με πληροφορίες από το BBC Reel