Αν και νατοϊκή, η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρουσιάζεται να προσφέρει «καταφύγιο» σε όσους θέλουν να γλιτώσουν από τις κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι Δυτικοί στη Ρωσία λόγω Ουκρανίας, αλλά και οδούς παράκαμψης αυτών των κυρώσεων.
Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα, από τις 30 του ΝΑΤΟ, που δεν συμμετέχει στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Επί της ουσίας, το τουρκικό «opt-out» δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει. Το έχουμε, άλλωστε, ξαναδεί και στο παρελθόν. Διότι η Τουρκία μπορεί να έχει πουλήσει οπλικά συστήματα στο Κίεβο τα τελευταία χρόνια (βλ. UAV τύπου Bayraktar TB2, μεταξύ άλλων) και να διαμηνύει πως εξακολουθεί να θεωρεί την Κριμαία κομμάτι της Ουκρανίας, πλην όμως δεν είχε πάρει μέρος και στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια στη Ρωσική Ομοσπονδία λόγω Κριμαίας.
Ο εν εξελίξει πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί, βέβαια, νέα δεδομένα διεθνώς. Η Άγκυρα ωστόσο, από την πλευρά της, εξακολουθεί να προσπαθεί να ισορροπήσει σε δύο βάρκες, έχοντας το ένα πόδι στη Μόσχα και το άλλο σε Βρυξέλλες, Κίεβο και Ουάσιγκτον.
Από μια άποψη, δεν θα μπορούσε να κάνει και πολύ διαφορετικά καθώς η ίδια εξαρτάται ενεργειακά και εμπορικά από τη Ρωσία, με την υποσημείωση ωστόσο πως είναι άλλο πράγμα μια χώρα να μην συμμετέχει στις όποιες κυρώσεις ή να συμμετέχει εν μέρει, και άλλο πράγμα να συμβάλει στην παράκαμψη αυτών των κυρώσεων.
Σε τουρκικά λιμάνια τα γιοτ του Αμπράμοβιτς
Δύο από τα υπερπολυτελή γιοτ του δισεκατομμυριούχου Ρώσου ολιγάρχη Ρομάν Αμπράμοβιτς που εάν είχαν παραμείνει στην Ευρώπη θα είχαν κατασχεθεί, το My Solaris και το Eclipse, έχουν πια βρει καταφύγιο στα τουρκικά λιμάνια της Μαρμαρίδας και της Αλικαρνασσού.
«Υπάρχει ανησυχία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ότι η Τουρκία, και άλλες χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ, θα μπορούσαν άθελά τους ή εσκεμμένα να γίνουν κόμβος (hub) για ρωσικά κεφάλαια ή για όσους επιδιώκουν τώρα να παρακάμψουν τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις δυτικές δυνάμεις στη Μόσχα», σημειώνουν από την πλευρά τους οι Financial Times, επικαλούμενοι ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.
Σε ανάλογο πνεύμα, το πρακτορείο Reuters ανέφερε προ ημερών (στις 22 Μαρτίου), επικαλούμενο τουρκικές πηγές, πως ο Αμπράμοβιτς εξετάζει το ενδεχόμενο να προχωρήσει τώρα και σε επενδύσεις στην Τουρκία.
Σημειώνεται πως η Τουρκία δεν έχει κλείσει τον εναέριο χώρο της για τα ρωσικά αεροσκάφη, όπως έκαναν οι χώρες της ΕΕ. Αντιθέτως μάλιστα, οι τουρκικοί αερομεταφορείς φέρονται να αύξησαν τις πτήσεις τους προς και από τη Ρωσία τις εβδομάδες έπειτα από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ForwardKeys.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, δημιουργείται πια η εντύπωση πως κάποιοι πίσω στην Τουρκία – για την «επιτηδείως ουδέτερη» στάση της οποίας έχουν γραφτεί και βιβλία, όπως για παράδειγμα εκείνο το «Ο Επιτήδειος Ουδέτερος» του Φρανκ Βέμπερ με θέμα την στάση της Άγκυρας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο – θα επιχειρήσουν τώρα να επωφεληθούν από τη ρήξη Δύσης-Ρωσίας μετατρέποντας την ουκρανική κρίση σε ευκαιρία, εκμεταλλευόμενοι παράλληλα και την ανοχή/κατανόηση της Δύσης.
«Οι Ευρωπαίοι κατανοούν ότι η Τουρκία εξαρτάται από τη Ρωσία. Η Τουρκία βρίσκεται σε στρατηγικά δύσκολη θέση, έχει εύθραυστη οικονομία και επομένως δεν μπορεί να συμμετάσχει στις κυρώσεις», δηλώνει η Ιλκε Τοϊγκούρ (του γερμανικού ινστιτούτου διεθνών σχέσεων SWP), μιλώντας στους Financial Times.
«Tο 19% των τουριστών που επισκέφθηκαν την Τουρκία το 2021 ήταν από τη Ρωσία, η οποία είναι και ο δεύτερος μεγαλύτερος πάροχος ενέργειας για την Τουρκία μετά το Αζερμπαϊτζάν, ενώ η Τουρκία εισάγει το 80% των σιτηρών της από τη Ρωσία και την Ουκρανία», σημειώνει από την πλευρά του, μέσα από την ιστοσελίδα του βρετανικού Chatham House, ο αναλυτής Γκαλίπ Νταλάι.
Αξιωματούχος της ΕΕ προειδοποιεί, μιλώντας στους FT, πως ευρωπαϊκές εταιρείες ενδεχομένως να επιχειρήσουν το προσεχές διάστημα να παρακάμψουν τις κυρώσεις μέσω θυγατρικών τους στην Τουρκία και να αρχίσουν εκ νέου τις μπίζνες με τη Ρωσία. Σύμφωνα με αναφορές στον τουρκικό Τύπο, τέτοιου τύπου απόπειρες παράκαμψης έχουν ήδη ξεκινήσει, είτε μέσω θυγατρικών, είτε μέσω τουρκικών εταιρειών που λειτουργούν ως μεσάζοντες μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας παίρνοντας προμήθειες. Η Τουρκία υπενθυμίζεται άλλωστε πως μπορεί να μην έχει ενταχθεί στην ΕΕ, πλην όμως συνδέεται με την ΕΕ εδώ και χρόνια μέσω της τελωνειακής ένωσης.
Υπάρχει, επίσης, και το ενδεχόμενο τουρκικές εταιρείες να σπεύσουν να καλύψουν τα κενά που αφήνουν τώρα πίσω τους οι δυτικές επιχειρήσεις που αποχωρούν από τη ρωσική αγορά. Αυτό, βέβαια, δεν θα είναι εύκολο, ενώ ανακύπτουν παράλληλα και θέματα πληρωμών αναφορικά με το νόμισμα στο οποίο θα γίνονται οι ρωσοτουρκικές συναλλαγές (ειρήσθω εν παρόδω, τουρκική λίρα και ρούβλι έχουν αμφότερα χάσει μεγάλο μέρος της αξίας τους έναντι του δολαρίου, με τη λίρα να έχει υποχωρήσει πια στο 1 προς 15).
Παράλληλα ωστόσο, τα τουρκικά συμφέροντα που θα επιχειρήσουν τώρα να «αναδιαμορφώσουν» τις μπίζνες που κάνουν με τη Ρωσία, θα πρέπει βέβαια να έχουν κατά νου ότι θα μπορούσαν να βρεθούν και στο στόχαστρο δυτικών κυρώσεων, όπως έχει βρεθεί για παράδειγμα και η τουρκική τράπεζα Halkbank που παρέκαμψε τις αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν.
Πίσω στην Αττάλεια της Τουρκίας πάντως, από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και έπειτα, ο κτηματομεσιτικός κλάδος λέγεται πως «ανθεί», με τις τιμές των ακινήτων να ανεβαίνουν και τις αγορές κατοικιών από Ρώσους να αυξάνονται, όπως σημειώνουν παράγοντες της τουρκικής αγοράς (Tam Nokta Neo, Antalya Chamber of Commerce and Industry/ATSO) μιλώντας σε τουρκικά ΜΜΕ.