«Γεωπολιτικές Πραγματικότητες στα Σχέδια Λύσης του Κυπριακού (1948-1978)» είναι ο τίτλος του απαραίτητου για κάθε πολίτη του ελληνισμού βιβλίου του τέως υπ. Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. Κυκλοφορεί σε νέα έκδοση από τον ιστορικό –κυριολεκτικά– εκδοτικό οίκο Ι. Σιδέρης, με παράδοση και διάκριση στην έκδοση δοκιμίων ελεύθερου στοχασμού.
Παρασκευή 18 Μαρτίου. Γέμισε η αίθουσα τελετών του Πολεμικού Μουσείου. Δικαιολογημένα ικανοποιημένος ο εκδότης κ. Ανδρέας Σιδέρης. Είχα καιρό να δω τόσο κόσμο. Δεν ξέρω αν έχουμε νικήσει τον φόβο. Μπορούμε πειθαρχώντας να αντισταθούμε στην πανδημία και στον φόβο. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω τους λόγους της κοσμοσυρροής:
1. Το Κυπριακό ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής ενδιαφέρει περισσότερο απ’ ό,τι νομίζουμε και εκτιμούν οι απέξω, ο «διεθνής παράγοντας». Ο κ. Ν. Χριστοδουλίδης, με αναμφισβήτητο πολιτικό όραμα και μέλλον, σε εμπνευσμένη χωρίς συνθηματολογία ομιλία υπενθύμισε ότι λάθος αποδείχθηκε η εκτίμηση ότι στην Κύπρο οι «μεγάλοι κουράστηκαν και οι νέοι αδιαφορούν».
2. Η παρουσία και οι ομιλίες διακεκριμένων προσωπικοτήτων. Ο υπ. Εξωτερικών κ. Νίκος Δένδιας χαιρέτισε από τη Νέα Υόρκη το βιβλίο που «υπογραμμίζει την προσήλωσή μας σε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και του ευρωπαϊκού κεκτημένου, όπως και την προσήλωσή μας και στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου». Ο υφυπουργός Παιδείας, καθηγητής κ. Αγγελος Συρίγος με την καθαρή γραφή και τον ευθύβολο λόγο που τον διακρίνουν έγραψε τον πρόλογο. Ο μέντορας του συγγραφέα στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, καθηγητής – ιστορικός κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου, μας είχε δώσει τον υποδειγματικό πρόλογο στην παλιότερη, πρώτη έκδοση. Ουσιαστική η συμβολή στον συντονισμό της έγκυρης δημοσιογράφου κ. Αλεξίας Τασούλη.
Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος ανέδειξε τη σημασία του Κυπριακού ως διεθνούς προβλήματος, των αναλογιών της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία με την τουρκική στην Κύπρο και την πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών ως προς τις κυρώσεις. Επίσης, τη σημασία συνύπαρξης στη λύση στο Κυπριακό, του διεθνούς δικαίου, του ευρωπαϊκού κεκτημένου και δη του πρωτογενούς ευρωπαϊκού δικαίου, σημειώνοντας ότι το «διεθνές δίκαιο είναι αδιαίρετο». Η εφαρμογή του δεν μπορεί να είναι επιλεκτική.
3. ∆ιάχυτη η αντίληψη «Ουκρανία 2022 – Κύπρος 1974». Η σύμπτωση της εκδήλωσης με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Για τη Ρωσία του κ. Πούτιν, περιοχές της κυρίαρχης Ουκρανίας θεωρούνται ρωσικές. Οπως τα κατεχόμενα από τα τουρκικά στρατεύματα εδάφη της Κύπρου θεωρούνται από την Τουρκία τουρκικά. Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ της μεθόδευσης της ανακήρυξης στις 15.11.1983 του ψευδοκράτους και της ανακήρυξης της δήθεν ανεξαρτησίας των Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ.
Δεν επιχειρηματολογώ εξηγώντας την αυταπόδεικτη κοινότητα χαρακτηριστικών της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και τους «λόγους» που επικαλέστηκε η Τουρκία, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η επιλεκτική ευαισθησία, η ατιμωρησία της Τουρκίας και η συνεχιζόμενη ανοχή τής επί 48 χρόνια κατοχής της Κύπρου από Γραμματεία ΟΗΕ, ΝΑΤΟ και Ευρωπαίους ηγέτες έδωσε λάθος μήνυμα στο Κρεμλίνο. Ο κ. Πούτιν προεξοφλούσε ανάλογη ανοχή και κατευνασμό.
4. Τα ερωτήματα ως προς την επόμενη ημέρα. Η ενταξιακή προοπτική της Ουκρανίας στην Ε.Ε. δεν πρέπει να κινδυνεύσει από δήθεν «πολιτικές σκοπιμότητες» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τυχόν «δεύτερες σκέψεις» ορισμένων κρατών-μελών. Αν σήμερα χάριν εξευμενισμού της Τουρκίας γίνουν δεκτές αποκλίσεις στο Κυπριακό από το ευρωπαϊκό κεκτημένο και το πρωτογενές ευρωπαϊκό δίκαιο, τότε δημιουργείται πρόσθετο κακό προηγούμενο στην ένταξη της Ουκρανίας. Ισχύει και η αντίστροφη ανάγνωση. Συμφέρον έχουμε να υπογραμμίζουμε, ειδικά στο πλαίσιο της Ε.Ε., την αναλογία των δύο περιπτώσεων.
Εξηγείται καλύτερα τώρα το ζωηρό ενδιαφέρον για το υποδειγματικό βιβλίο του τέως υπ. Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Ν. Χριστοδουλίδη. Είναι επίκαιρο. Σύμβολα τραυματικά η Αμμόχωστος και η Μαριούπολη.
Τέλος, ας μην ισχύσει και στην Ουκρανία ένα κεντρικό συμπέρασμα του βιβλίου ότι τα διαδοχικά σχέδια επίλυσης του Κυπριακού (1948-1978), που μεθοδικά αναλύει ο συγγραφέας, δεν έλαβαν κατά κανόνα υπόψη τα συμφέροντα της ίδιας της Κύπρου και των Κυπρίων.
* Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή.