Χιλιάδες παιδιά τα οποία έφυγαν από την Ουκρανία τον τελευταίο μήνα και βρίσκονται σε γειτονικές χώρες αλλά και πιο μακριά στην Ευρώπη καθημερινά στις 8.15 ανοίγουν το κομπιούτερ, το τάμπλετ ή και το κινητό και «συνδέονται» για να κάνουν μάθημα online με το σχολείο τους και τη δασκάλα τους.
Από την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, την Ελλάδα, τη Γερμανία και τη Γαλλία, οι μαθητές όλων των βαθμίδων παρακολουθούν μαθήματα με τους δασκάλους και τους καθηγητές που έχουν παραμείνει στην Ουκρανία. Υπάρχουν και περιπτώσεις που οι δασκάλες κάνουν μαθήματα μέσω Διαδικτύου από τη χώρα στην οποία έχουν καταφύγει, όπως η Μαρία Ιβαντσένκο, δασκάλα πληροφορικής, με την οποία μίλησε η «Κ». Εχει έρθει στην Ελλάδα με τους δύο γιους της, 10 και 5 ετών, οι οποίοι κάνουν μάθημα μέσω Διαδικτύου, και ταυτόχρονα η ίδια παραδίδει μαθήματα σε περίπου 300 μαθητές που βρίσκονται είτε στην Ουκρανία είτε σε χώρες της Ευρώπης. Η οικογένεια διαθέτει μόνο ένα κομπιούτερ, οπότε κάθε βράδυ υπάρχει διαπραγμάτευση για το ποιος θα το χρησιμοποιήσει την επόμενη ημέρα και ποιος θα πρέπει να βολευτεί με το κινητό. Η 8χρονη Βιταλίνα, από την άλλη, που ήρθε με τη μητέρα και τη γιαγιά της στην Ελλάδα, έχει το προνόμιο να χρησιμοποιεί αποκλειστικά τον υπολογιστή όσο διαρκεί το μάθημά της.
Το σύστημα της online εκπαίδευσης είχε στηθεί λόγω κορωνοϊού στην Ουκρανία αλλά επανενεργοποιήθηκε με πρωτοβουλία των δασκάλων όταν ξεκίνησε ο πόλεμος. Καθημερινά στις 9 το πρωί ακριβώς, όλα τα παιδιά και οι δάσκαλοι που συμμετέχουν στα online μαθήματα σταματούν ό,τι κάνουν και τηρούν ενός λεπτού σιγή για όσους έχουν χάσει τη ζωή τους στον πόλεμο με τη Ρωσία. Είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής, αλλά και μια συνήθεια που λειτουργεί σαν αόρατη κλωστή που συνδέει όσους βρίσκονται μακριά από την πατρίδα τους, διασκορπισμένοι σε όλη την Ευρώπη.
Από το Κίεβο στην Αθήνα
Η Ιρίνα με την κόρη της, Βιταλίνα, και τη μητέρα της και γιαγιά του παιδιού, η οποία είναι παιδίατρος, ήρθαν στην Αθήνα στις 24 Μαρτίου. Ζούσαν στο Κίεβο αλλά όταν ξεκίνησε ο πόλεμος μετακόμισαν στο Τσερκάσε, μια πόλη 180 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, για να βρουν ασφάλεια. Ομως οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν. Οι σειρήνες ηχούσαν κάθε μέρα και η οικογένεια ζούσε στο υπόγειο. Ετσι αποφάσισαν να φύγουν. Διάλεξαν την Ελλάδα απλώς γιατί υπήρχαν γνωστοί πρόθυμοι να τους φιλοξενήσουν. «Τώρα η μικρή είναι πιο ήρεμη, επιτέλους κοιμάται και σταμάτησε να αναπηδά σε κάθε θόρυβο», λέει η Ιρίνα. Τα διαδικτυακά μαθήματα τα συνέχισαν την επόμενη μέρα από την άφιξή τους στην Αθήνα, κυρίως γιατί είναι μια μικρή νησίδα κανονικότητας. «Ενας τρόπος να αλληλοϋποστηριζόμαστε και ας είμαστε μακριά ο ένας από τον άλλο».
Οnline μαθήματα ξεκίνησαν να γίνονται αμέσως μετά το ξέσπασμα του πολέμου στις περιοχές που έπεφταν βόμβες, έτσι ώστε τα παιδιά να μην κινδυνεύουν, «όσο αυτό είναι δυνατόν σε μια χώρα που γίνεται πόλεμος», λέει η Ιρίνα. Ετσι, όταν έφυγαν από το Τσερκάσε πήραν μαζί τους και τον υπολογιστή, που τοποθέτησαν σε μια γωνιά του σπιτιού, κάτι σαν «καινούργιο θρανίο».
Στις 9 το πρωί ακριβώς, παιδιά και δάσκαλοι που συμμετέχουν στα online μαθήματα σταματούν και τηρούν ενός λεπτού σιγή για όσους έχουν χάσει τη ζωή τους στον πόλεμο με τη Ρωσία.
Στη διαδικτυακή τάξη της Βιταλίνα «μπαίνουν» καθημερινά 18 από τα 32 παιδιά που είχε το τμήμα της πριν από τον πόλεμο. «Δεν έχουν όλα τα παιδιά κομπιούτερ δυστυχώς», εξηγεί η Ιρίνα για τις απουσίες. Δύο συμμαθητές βρίσκονται στην Πολωνία και ένας ακόμα στη Σλοβενία. Για τους υπόλοιπους δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες. «Ισως να ξέρει η δασκάλα», λέει η Ιρίνα. Τα βασικά μαθήματα –γλώσσα και μαθηματικά– γίνονται τις δύο πρώτες ώρες. Στη συνέχεια τα παιδιά κάνουν μουσική, κομπιούτερ, αγγλικά κ.ά. Ο,τι θα έκαναν και αν τα μαθήματα γίνονταν από κοντά. Στο διάβασμα μετά η Ιρίνα κάνει λίγο… τα στραβά μάτια. Η 8χρονη «μπαίνει» με χαρά για μάθημα αλλά έπειτα από λίγο απογοητεύεται, θέλει να γυρίσει στο σχολείο της και να παίξει με τα άλλα παιδιά.
«Το όνειρο όλων μας είναι η επιστροφή», λέει η Ιρίνα. «Με αυτή τη σκέψη κλείνουμε τα μάτια το βράδυ και με αυτή ξυπνάμε το πρωί».
Η Μαρία Ιβαντσένκο με τα δύο της παιδιά έφθασαν στην Ελλάδα από το Κίεβο στις αρχές Μαρτίου. Παλαιότερα ο αδελφός του άνδρα της έμενε εδώ και έτσι έχουν φίλους στη χώρα. Διαμένουν σε μικρό διαμέρισμα που έχουν νοικιάσει.
«Οι δάσκαλοι στην Ουκρανία από την αρχή του πολέμου, ίσως και από την επόμενη μέρα από την έναρξη της εισβολής, ξεκινήσαμε τα online μαθήματα, κυρίως για να φύγουν τα παιδιά από τον πόλεμο έστω με το μυαλό τους», διηγείται. Οσο ήταν στο Κίεβο δίδασκε, αλλά και τώρα κάνει μαθήματα μέσω Ιντερνετ. «Εχω 26 γκρουπ, περισσότερα από 300 παιδιά από 8 έως 10 χρόνων που βρίσκονται τη στιγμή του μαθήματος “σε όλη τη Γη”», περιγράφει η δασκάλα πληροφορικής. Στα μαθήματά της έχουν ενταχθεί και τα παιδιά του διπλανού σχολείου από αυτό που δίδασκε, το οποίο καταστράφηκε από βόμβα. Το ουκρανικό κράτος συνεχίζει να καταβάλλει κανονικά τον μισθό της. Η Μαρία υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι πολύ αυστηρή αν κάποιος δεν έχει διαβάσει. «Ομως είναι περίεργο», λέει σκεπτική, «τα παιδιά θέλουν να κάνουμε μάθημα, περισσότερο μάθημα».
Στην πλατεία Βικτωρίας
Ο μεγάλος της γιος, ο Μαξίμ, εκτός από τα online μαθήματα, κάθε Σάββατο πηγαίνει και στο σχολείο που έχει οργανωθεί στην πλατεία Βικτωρίας. Μια ευκαιρία να έρθει σε επαφή με άλλα παιδιά. Η Μαρία προσπαθεί να είναι προετοιμασμένη για κάθε ενδεχόμενο. «Αν δεν τελειώσει γρήγορα ο πόλεμος, θα χρειαστεί να πάνε σε ελληνικό σχολείο, οπότε καλό είναι να μάθουν ελληνικά», λέει με αυστηρό ύφος δασκάλας. «Για τα παιδιά αυτά είναι πιο εύκολα, μαθαίνουν γλώσσες, προσαρμόζονται».
Μόλις τελειώνει τη φράση της η φωνή της αλλάζει καθώς η ελπίδα αντικαθιστά τον ρεαλισμό, τα μάτια της δακρύζουν. «Οταν γυρίσουμε πίσω, όσος καιρός και να περάσει, θα είναι πιο καλά. Γιατί τώρα τα παιδιά μας ξέρουν περισσότερα, κατάλαβαν, αγάπησαν την Ουκρανία περισσότερο γιατί χρειάστηκε να την αποχωριστούν. Ετσι πιστεύω ότι θα φτιάξουν μια πιο όμορφη χώρα», λέει, και καταλαβαίνω ότι το πιστεύει με όλη της την ψυχή.