Πρώτα, βγήκε στη δημοσιότητα ένα βίντεο διάρκειας ενός λεπτού που τραβήχτηκε στους δρόμους της Μπούκα και έδειχνε σορούς πολιτών με χειμωνιάτικα παλτά, σκορπισμένα στους λασπωμένους δρόμους σαν πεσμένα φύλλα του φθινοπώρου.
Στη συνέχεια η παραπληροφόρηση κατέκλυσε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: κάποιοι υποστήριξαν ότι οι εικόνες ήταν ψεύτικες, ότι οι σοροί ήταν σώματα ηθοποιών και άλλοι υποστήριζαν ότι οι Ουκρανοί είχαν σκοτώσει τους συμπατριώτες τους.
Ήταν σειρά της 22χρονης Βαλέρια Στεπανιούκ να προσπαθήσει να «φτιάξει» τα πράγματα. Η Στεπανιούκ ελέγχει το περιεχόμενο στο Facebook ως μέρος της δουλειάς της σε μια δεξαμενή σκέψης που ονομάζεται VoxUkraine. Αφού έψαξε σε αξιόπιστες πηγές ειδήσεων -όπως ένα άρθρο στο BBC που ανέφερε ότι οι δορυφορικές εικόνες διέψευδαν τους ρωσικούς ισχυρισμούς- αυτή και μερικοί συνάδελφοί της συνέταξαν μια αναφορά για να απομυθοποιήσουν την παραπληροφόρηση που πλημμυρίζει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Ήταν δύσκολο να γράψω γι’ αυτό, έπρεπε να δω τα πάντα πολλές φορές», είπε η Στεπανιούκ από το σπίτι της στην πόλη Λούτσκ. «Αλλά τώρα καταλαβαίνω ότι δεν μπορώ να το αγνοήσω. Όλοι πρέπει να δουν τις φωτογραφίες και να καταλάβουν το μέγεθος της τραγωδίας».
Η Στεπανιούκ αποτελεί μέρος μιας μικρής ομάδας ανεξάρτητων fact checkers (υπεύθυνοι για την ορθότητα δημοσιεύσεων) στην Ουκρανία, οι οποίοι συνεργάζονται εδώ και καιρό με το Facebook για να εντοπίσουν τα ψεύδη που διακινούνται. Όταν τέτοιες ομάδες καθορίζουν ότι μια ανάρτηση είναι ψευδής, το Facebook μειώνει την ορατότητά της και επισυνάπτει μια προειδοποιητική ετικέτα.
Ο ρόλος αυτών των ελεγκτών έχει γίνει πιο κρίσιμος από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Το VoxUkraine ξεκίνησε ως blog από οικονομολόγους το 2014 και τώρα, το think tank προσπαθεί να επιβραδύνει την εξάπλωση της παραπληροφόρησης για τον πόλεμο.
Το διακύβευμα είναι μεγάλο, καθώς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γίνονται όλο και περισσότερο ένα εργαλείο σύγχρονου πολέμου, την ώρα που οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι έχουν στραφεί στα social media για να κερδίσουν υποστηρικτές σε όλο τον κόσμο.
Το VoxUkraine και άλλοι έχουν πρόσβαση σε έναν ειδικό πίνακα ελέγχου, όπου βλέπουν μια λίστα με πιθανές αναρτήσεις και συνδέσμους σε μια συγκεκριμένη περιοχή που θα μπορούσαν να απομυθοποιηθούν. Στη συνέχεια, οι ελεγκτές δεδομένων όπως η Στεπανιούκ μπορούν να επιλέξουν σε τι θέλουν να επικεντρωθούν, βασιζόμενοι σε κρατικά αρχεία, αναφορές του Τύπου και λογισμικό για να βοηθήσουν στον εντοπισμό ψευδών και παραπλανητικών ειδήσεων και παραποιημένων εικόνων.
Για παράδειγμα, η Στεπανιούκ εστίασε την προσοχή της σε ένα άρθρο με ανώνυμες πηγές που δημοσιεύτηκε στο Facebook, το οποίο ισχυριζόταν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδίαζαν να στείλουν τον στρατό του Αφγανιστάν για να πολεμήσει στην Ουκρανία. Αυτή και οι συνάδελφοί της άρχισαν να ψάχνουν στο διαδίκτυο για στοιχεία που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μια γραπτή εξήγηση σχετικά με το γιατί δεν ήταν αλήθεια.
Βρήκαν ένα ρεπορτάζ σχετικά με μια συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στην οποία ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε ότι δεν θα στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία. Παρατήρησαν επίσης ότι η Λίντα Τόμας-Γκρίνφιλντ, η πρέσβης των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, επανέλαβε αυτό το επιχείρημα τον Μάρτιο. Και επεσήμαναν ότι ο Αφγανικός Εθνικός Στρατός είχε καταρρεύσει όταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν τη χώρα τον περασμένο Αύγουστο. Δημοσίευσαν ένα άρθρο δημοσιεύοντας τα αποτελέσματα των ευρημάτων τους.
«Ερευνούμε την παραπληροφόρηση για οκτώ χρόνια και για εμάς ήταν προφανές ότι ο πόλεμος είναι μόνο η αρχή για να συνεχίσουμε», ανέφερε.
Λίγες μέρες πριν από την εισβολή της Ρωσίας, η επισκεψιμότητα ήταν ασυνήθιστα υψηλή στα υποστηριζόμενα από το ρωσικό κράτος προπαγανδιστικά κανάλια στο Facebook και στο YouTube, τα οποία προωθούσαν ψευδείς ισχυρισμούς για τον πόλεμο, όπως ότι οι Ουκρανοί είχαν επιτεθεί σε Ρώσους. Την ημέρα που εισέβαλε η Ρωσία, τα στελέχη της VoxUkraine ανέπτυξαν νέους στόχους για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και όπως τονίζουν θα συνεχίσουν τον αγώνα πίσω από τα πληκτρολόγια τους.
Πηγή: Washington Post
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr