Η Σλοβακία, ως χώρα που συνορεύει με την Ουκρανία, υφίσταται άμεσα τις συνέπειες του πολέμου και πιέζει για τη μέγιστη δυνατή στήριξη τoυ Κιέβου με όπλα. Παράλληλα, ως μία από τις πέντε χώρες της Ε.Ε. που δεν αναγνωρίζουν το Κόσοβο (οι άλλες τέσσερις είναι η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ρουμανία και η Ισπανία) έχει πολύ ξεκάθαρη θέση ως προς τα Δυτικά Βαλκάνια. Ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Ιβάν Κόρτσοκ, εκτίμησε το τζόγκινγκ στο δελφικό τοπίο και τις άτυπες συζητήσεις με τους συναδέλφους του, που βρέθηκαν τις τελευταίες ημέρες στο Φόρουμ των Δελφών. Αρχίσαμε τη συζήτησή μας με μια ερώτηση γύρω από το περιεχόμενο των ζυμώσεων αυτών.
– Είναι αλήθεια ότι γίνονται πολλές συζητήσεις με τις χώρες που δεν αναγνωρίζουν το Κόσοβο ώστε να υπάρξει αλλαγή της στάσης τους;
– Δεν είναι αυτός ο κύριος στόχος της παρουσίας μας εδώ. Αλλά μας είδατε, ήμασταν μαζί στο πάνελ με την ΥΠΕΞ του Κοσόβου, κάθε φορά που θέλουν να μιλήσουμε, μιλάμε. Αλλά μιλάμε με καθαρή γλώσσα. Εχουμε ένα ψήφισμα του κοινοβουλίου μας, που λέει ότι πρέπει πρώτα να υπάρξει συμφωνία ανάμεσα στην Πρίστινα και το Βελιγράδι. Αλλά φυσικά βλέπουμε πολύ προσεκτικά ποια στάση τηρούν στο ουκρανικό οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων. Το Κόσοβο είχε μια πολύ ξεκάθαρη θέση, αυτό εκτιμάται.
– Αρα η συμφωνία είναι προϋπόθεση. Βλέπετε όμως προοπτική να επιτευχθεί ή υπάρχει πίεση για αναγνώριση ακόμη και χωρίς συμφωνία;
– Η θέση της Σλοβακίας βασίζεται σε μια πολύ απλή λογική. Η σταθερότητα στα Δυτικά Βαλκάνια και ειδικά ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο μπορεί μόνο να επιτευχθεί αφότου υπογράψουν μια συμφωνία. Οι Κοσοβάροι ξέρουν ακριβώς τι πρέπει να κάνουν. Και οι Σέρβοι έχουν πολύ σημαντικό ρόλο. Ο προκάτοχός μου στο ΥΠΕΞ, Ευρωπαίος μεσολαβητής Μίροσλαβ Λάιτσακ, κάνει εξαιρετική δουλειά προσπαθώντας να τους φέρει στο τραπέζι. Ελπίζω ότι θα υπάρξουν περισσότεροι γύροι διαλόγου, γιατί δεν έχουμε δει πρόοδο πρόσφατα. Δεν είναι θέμα ιδεολογικό, η στάση μας είναι βασισμένη στην απλή λογική ότι δεν θα υπάρξει σταθερότητα, εκτός αν καταλήξουν σε νομικά δεσμευτική συμφωνία.
– Ο πόλεμος της Ουκρανίας μαίνεται κυριολεκτικά στα σύνορά σας. Τι πιστεύετε για τα σενάρια μετάδοσής του στα Δυτικά Βαλκάνια;
– Εχω κάποιες αμφιβολίες για το αν μπορούμε ή αν πρέπει να αρχίσουμε αμέσως να κάνουμε τέτοιες σκέψεις. Η επίθεση κατά της Ουκρανίας έχει ούτως ή άλλως τεράστια γεωπολιτική επίπτωση. Αυτή τη στιγμή η ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας καταστρέφεται, οι αρχές του ΟΑΣΕ για τον αδιαίρετο χαρακτήρα της ασφάλειας έχουν γίνει θρύψαλα και αυτό ισχύει και για τα Δυτικά Βαλκάνια. Δεύτερον, το γεγονός ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει ευνοϊκότερο περιβάλλον για τη διεύρυνση της Ε.Ε. στα Δυτικά Βαλκάνια δεν σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε εκπτώσεις στα κριτήρια. Πάντως έχει έρθει η στιγμή να αρχίσουμε ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, γιατί έκαναν αυτό που τους ζητήθηκε.
– Είπατε ότι δεν είναι πια πόλεμος του Πούτιν, αλλά της Ρωσίας. Πώς τελειώνουν όλα αυτά;
– Δεν μπορώ να φανταστώ τίποτα λιγότερο από την πλήρη αποκατάσταση της εδαφικής κυριαρχίας της Ουκρανίας στο 100% του εδάφους της, περιλαμβανομένης της Κριμαίας.
– Είναι αυτό μια συνταγή για έναν πολύ μακρύ πόλεμο;
– Πρέπει να καταλάβουμε ποιος είναι ο στόχος του Πούτιν. Δεν «αγοράζουμε» ότι δήθεν προλαμβάνει μια γενοκτονία. Δεν προστατεύεις τη ρωσόφωνη κοινότητα βομβαρδίζοντας το Κίεβο, το Λουτσκ. Η πολιτική λύση μπορεί να έρθει μόνο με πραγματικές ειρηνευτικές συνομιλίες όταν οι επιτιθέμενοι αποχωρήσουν.
– Βλέπετε κόστος για την κοινή γνώμη; Τι είδους επιπτώσεις περιμένετε στη χώρα σας;
– Αυτή τη στιγμή δεν βλέπω ρωγμές στην πολιτική ενότητα. Σίγουρα θα είναι δύσκολο αν συνεχίσει, γιατί θα έχουμε επιπτώσεις και εμείς. Κοιτάξτε τους μακροοικονομικούς δείκτες, την πιθανή έλλειψη βασικών αγροτικών προϊόντων, όπως το σιτάρι. Εχουμε επίσης τεράστιες επιπτώσεις με το προσφυγικό. Αλλά η κατάσταση είναι τόσο άσπρη ή μαύρη, που δεν μπορούμε να πούμε ότι θα κάνουμε κάποια συμφωνία. Η Ρωσία πρέπει να ξεχάσει ότι θα μας σύρει σε συμφωνία με τις βόμβες. Αυτό είναι το τίμημα της ελευθερίας.