Τρόμο και αποτροπιασμό προκαλούν στην παγκόσμια κοινότητα οι σκηνές που εξελίσσονται τις τελευταίες εβδομάδες στη Σαγκάη, μετά την επιβολή του καθολικού απαγορευτικού. Η πόλη των 25 εκατομμυρίων κατοίκων, η πιο εύπορη και κοσμοπολίτικη της Κίνας, έχει μετατραπεί σε σκηνικό δυστοπικού κινηματογραφικού θρίλερ, που ακόμη και ως προϊόν μυθοπλασίας θα εθεωρείτο ακραίο και υπερβολικό.
Ρομποτικά σκυλιά και τηλεχειριζόμενα αεροπλάνα διέτασσαν νυχθημερόν τους κατοίκους «να χαλιναγωγήσουν την επιθυμία τους για ελευθερία και να συμμορφωθούν με τα περιοριστικά μέτρα», καθώς ουδείς μπορούσε να κάνει βήμα από το διαμέρισμά του, εκτός και εάν επρόκειτο να υποβληθεί σε τεστ. Συχνά, οι εξώπορτες των κτιρίων σφραγίζονταν με αλυσίδες και λουκέτα. Πολίτες μεταφέρονταν «σηκωτοί» από αστυνομικούς όταν αρνούνταν να εγκαταλείψουν τα διαμερίσματά τους, τα οποία είχαν επιταχθεί για να μετατραπούν σε χώρους καραντίνας.
Στους δρόμους, κάτοικοι συγκρούονταν με αστυνομικούς, ντυμένους με ρούχα βιολογικής προστασίας, τους «μεγάλους λευκούς» όπως τους λένε. Οταν μάλιστα κατάφερναν να τους εξωθήσουν από τα κτίρια, οργισμένος όχλος τούς ξυλοκοπούσε αλύπητα με δοκάρια. Τα κινεζικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατακλύστηκαν από μηνύματα οργής και απελπισίας, τόσο πολλά ώστε η λογοκρισία δεν πρόφταινε να τα κατεβάσει. Στη συντριπτική πλειονότητα οι αναρτήσεις εξέφραζαν την αγωνία των κατοίκων ότι θα πεθάνουν από την πείνα, επειδή τα δέματα με είδη πρώτης ανάγκης που προμήθευαν οι Αρχές, ακόμη και όταν έφταναν στα χέρια τους, ήταν εξαιρετικά ελλιπή. Κάποιοι πολίτες δεν δίστασαν να λεηλατήσουν κέντρα διανομής τροφίμων.
Στη δοκιμαζόμενη Σαγκάη επέστρεψαν και οι «απόχες» για τη σύλληψη των απείθαρχων – μια απεχθής ανάμνηση από τις αρχές της πανδημίας στη Γουχάν. Σοκ προκάλεσαν επίσης τα βίντεο που απαθανάτιζαν υγειονομικούς να ξυλοκοπούν μέχρι θανάτου τα αγαπημένα κατοικίδια των πολιτών που βρέθηκαν θετικοί στην COVID-19, με στοιβαγμένες στα πεζοδρόμια σακούλες σκουπιδιών να είναι γεμάτες με τα πτώματα ζώων που θανατώθηκαν.
Αυτή είναι μια «υποτονική» περιγραφή της καθημερινής φρίκης που βίωσαν το τελευταίο διάστημα οι κάτοικοι της κινεζικής μητρόπολης. Υπεύθυνη δεν είναι η πανδημική έξαρση, αλλά η εφαρμογή της πολιτικής «μηδενικής ανοχής στην COVID-19», που στοχεύει στην ολοκληρωτική εξάλειψη των κρουσμάτων. Οπως διαπίστωσε η Δύση, με την υπερμεταδοτική «Ομικρον» αυτό είναι ανέφικτο.
Το δράμα των φορέων
Πολλά ερωτήματα για την ορθότητα των κινεζικών επιδημιολογικών δεδομένων: στις ΗΠΑ πεθαίνουν από κορωνοϊό 298 στους 100.000 κατοίκους, στην Κίνα μόλις ένας!
Οι φορείς του ιού ζουν τον δικό τους εφιάλτη. Ασχέτως του αν εμφανίζουν συμπτώματα, κλείνονται στα κέντρα καραντίνας. Οι γονείς χωρίζονται από τα ανήλικα παιδιά τους, για άγνωστο χρονικό διάστημα. Πολλοί διαμαρτύρονται για τις άθλιες συνθήκες στα κέντρα, τις στέγες που στάζουν ασταμάτητα, την ελλιπή σίτισή τους και τις μεγάλες καθυστερήσεις στην παροχή ιατρικής βοήθειας. Δεν υπάρχουν λουτρά με ζεστό νερό και οι ελάχιστες τουαλέτες, για εκατοντάδες ανθρώπους κάθε ηλικίας, είναι βρώμικες. Τα φώτα παραμένουν αναμμένα όλο το εικοσιτετράωρο, καθιστώντας αδύνατο τον ύπνο.
Τα υπερβολικά και βίαια μέτρα που επέβαλε το Πεκίνο στη Σαγκάη δημιούργησαν στον κόσμο έντονη ανησυχία για την ύπαρξη κάποιας νέας και άκρως επικίνδυνης μετάλλαξης. Παρότι δεν υπάρχει καμία ένδειξη πως συμβαίνει κάτι τέτοιο, η μεγάλη καχυποψία της Δύσης οφείλεται στα «παράδοξα» επιδημιολογικά στοιχεία που δημοσιοποιούν οι κινεζικές αρχές. Είναι δυνατόν, αναρωτιούνται οι ειδικοί, μετά την ανίχνευση εκατοντάδων χιλιάδων κρουσμάτων, να έχουν καταγραφεί μόνον ελάχιστοι θάνατοι υπερηλίκων; Δημοσίευμα του ΒΒC, άλλωστε, που επικαλείται νοσοκομειακές αρχές της πόλης, αναφέρει ότι σε νοσηλευτήρια της Σαγκάης πέθαναν τις τελευταίες ημέρες δεκάδες ηλικιωμένοι χτυπημένοι από τον κορωνοϊό.
Τα κινεζικά στοιχεία, εξάλλου, συγκρούονται μετωπικά με τις διεθνείς στατιστικές. Ενδεικτικά, μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Lancet διαπιστώνει ότι η θνητότητα της COVID-19 εμφανίζει διακυμάνσεις ανά χώρα. Στις ΗΠΑ είναι 298/100.000 κατοίκους. Αντιστοίχως, στη Ρωσία είναι 376, στη Γερμανία 188, στη Βρετανία 168, στη Βραζιλία 332, στην Ινδία 250. Στην Κίνα είναι μόλις ένας θάνατος ανά 100.000 πληθυσμού. Ενα άλλο παράδοξο είναι το πλήθος των ασυμπτωματικών φορέων στη Σαγκάη. Παγκοσμίως, περίπου το 40% των κρουσμάτων ήταν ασυμπτωματικό και το 60% εμφάνιζε συμπτώματα, από ήπια μέχρι πολύ σοβαρά. Σύμφωνα με τα στοιχεία των Αρχών της Σαγκάης, οι ασθενείς με συμπτώματα δεν ξεπέρασαν ποτέ το 10% του συνόλου των νέων διαγνώσεων.
Η «κόκκινη γραμμή»
Γιατί όμως αυτή τη φορά η «μηδενική ανοχή στην COVID-19» του Πεκίνου προκάλεσε τέτοιας κλίμακας λαϊκό αναβρασμό; Oπως σημειώνει η Τζέιν Ντάκετ, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, η οποία τα τελευταία χρόνια παρακολουθεί τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις στην Κίνα, «ο βασικός παράγοντας που προκάλεσε τις αντιδράσεις στη Σαγκάη είναι οι μεγάλες ελλείψεις στα τρόφιμα. Δημοσίευμα των Financial Times αναφέρει ότι υψηλόβαθμο στέλεχος επιχείρησης της πόλης δήλωσε ότι «είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που ανησύχησα για το επόμενο γεύμα μου». Αυτή η κατάρρευση των κρατικών μηχανισμών έκανε τους Κινέζους να αμφισβητήσουν τώρα την πολιτική της «μηδενικής ανοχής στην COVID-19» που εφαρμόζει το Πεκίνο, από την αρχή της πανδημίας, τον Δεκέμβριο του 2019.
Πολλοί Κινέζοι επιστήμονες, ωστόσο, ήδη υποδεικνύουν την ανάγκη μιας ηπιότερης προσέγγισης στον έλεγχο της πανδημίας. Στα μέσα της εβδομάδας άρχισε να διαφαίνεται η χαλάρωση των μέτρων στην πόλη, με τις Αρχές να διατυπώνουν την ελπίδα πως, πλέον, όλες οι νέες λοιμώξεις θα περιορίζονται στα κέντρα καραντίνας. Οι εργοστασιακές μονάδες θα αρχίσουν να λειτουργούν ώστε να αποτραπούν τα μείζονα προβλήματα που προέβλεπαν πολλοί στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.