Ο Πρόεδρος Μπάιντεν, από το Μπάφαλο των ΗΠΑ, έστειλε ένα ηχηρό σήμα κινδύνου για τις δημοκρατίες. Μία αντίστοιχη αναφορά έκανε και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην ιστορική του ομιλία στο Κογκρέσο, για τον κίνδυνο από τον λαϊκισμό, την πόλωση και το διχασμό που χρησιμοποιούν πολιτικοί σχηματισμοί και πρόσωπα για να αποκομίσουν εκλογικά αποτελέσματα. Όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Πρωθυπουργός η Ελλάδα έχει πληρώσει ακριβά το τίμημα αυτού του διχασμού. Δεν μπορεί άλλωστε κανείς να ξεχάσει τους νεκρούς στην τραγωδία της Μαρφίν.
Στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης η πόλωση, ο φανατισμός και ο λαϊκισμός έχουν βρει το τέλειο υπόστρωμα, αλλά και το ιδανικό μέσο, την ταχύτατη διάδοση των θεωριών συνωμοσίας. Στην πρόσφατη τραγωδία στο Μπάφαλο, όπου ένας νεαρός δολοφόνησε δέκα ανθρώπους τον καταλυτικό ρόλο έπαιξε η πίστη του σε μία από τις πλέον διαδεδομένες θεωρίας συνομωσίας, σε αυτή της «Μεγάλης Αντικατάστασης». Μία ρατσιστική θεωρία υπεροχής. Είναι μία από τις πολλές από το δηλητηριώδες σύμπαν του ακροδεξιού μίσους. Μία άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της περίφημης QAnon που διαδόθηκε ευρέως κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της πανδημίας.
Δεν είναι όμως απλώς θεωρίες συνωμοσίας, είναι βασικά εργαλεία ριζοσπαστικοποίησης που οδηγούν νέους κυρίως ανθρώπους στη χρήση βίας. Ο Πρόεδρος Μπάιντεν χαρακτήρισε την επίθεση τρομοκρατική ενέργεια με υπόβαθρο τη «λευκή υπεροχή». Αυτή η αναφορά είναι χαρακτηριστική της αλλαγής στην εκτίμηση της τρομοκρατικής απειλής στις ΗΠΑ. Από την μονοκρατορία της ισλαμιστικής τρομοκρατίας έχουμε περάσει στην απειλή της ακροδεξιάς τρομοκρατίας. Αντίστοιχη αλλαγή έχει γίνει και στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε.
Η Ακροδεξιά τρομοκρατία δεν χαρακτηρίζεται από μία παγκόσμια οργάνωση όπως είναι η Αλ- Κάιντα και η ISIS, αλλά από μία πανσπερμία οργανώσεων, αλλά και πολλών μοναχικών δρώντων. Ωστόσο, οι ιδεολογίες του μίσους και του φανατισμού που οδηγούν στην βία έχουν δυστυχώς παγκόσμια διασπορά. Αυτό είναι και ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου, πως μπορούν να αξιολογήσουν την έκθεση των πολιτών σε θεωρίες συνωμοσίας και την επικινδυνότητα που μπορεί να έχει αυτή.
Πρέπει να σκεφτούμε καλύτερα την προσέγγιση του Ολιβιέ Ρουά στη βία και στην ριζοσπαστικοποίηση. Πρέπει να δούμε όλες τις αιτιολογίες και τις υποκινήσεις που οδηγούν στην τρομοκρατία και όχι να εστιάζουμε, σε αρκετές περιπτώσεις προβληματικά, μόνο στην Ισλαμιστική ριζοσπαστικοποίηση. Το πρόβλημα είναι βαθύτερο και χρειάζεται συνολικές απαντήσεις.
Το 2003, όταν κορυφώθηκε η ρήξη των διατλαντικών σχέσεων γύρω από την επέμβαση στο Ιράκ, ο τότε πρωθυπουργός της Γαλλίας Ντε Βιλπέν είχε υποστηρίξει πως η τρομοκρατία χρειάζεται και πολιτική απάντηση. Αυτό τονίζει και ο Μπάιντεν σήμερα. Πρέπει να ενισχύσουμε τις δημοκρατίες μας έναντι της απειλής από την Ακροδεξιά. Είναι κρίσιμο να διαχειριστούμε τον βίαιο πολλές φορές ανταγωνισμό συγκρουόμενων ταυτοτήτων.
* Δρ. Ευρωπαϊκής ασφάλειας και νέων απειλών, Ερευνητής ΕΛΙΑΜΕΠ