ΜΠΟΓΚΟΤΑ. Το πολιτικό σκηνικό της Κολομβίας μετακινήθηκε σημαντικά μέσα σε 24 ώρες. Επί πολλούς μήνες, οι υπεύθυνοι δημοσκοπήσεων προέβλεπαν ότι ο Γκουστάβο Πέτρο, πρώην αντάρτης που έγινε γερουσιαστής και υποψήφιος της Αριστεράς για την προεδρία, θα αντιμετώπιζε στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, στις 19 Ιουνίου, τον Φεντερίκο Γκουτιέρες, συντηρητικό υποψήφιο του κατεστημένου, ο οποίος χαρακτήριζε «βουτιά στο κενό» μια ψήφο υπέρ του Πέτρο. Αντ’ αυτού την περασμένη Κυριακή οι ψηφοφόροι στην Κολομβία έδωσαν τις δύο πρώτες θέσεις στον Πέτρο και στον Ροντόλφο Χερνάντες, πρώην δήμαρχο και πλούσιο επιχειρηματία, ο οποίος κατέβηκε στις εκλογές με μια λαϊκίστικη ατζέντα κατά της διαφθοράς. Η εικόνα του αουτσάιντερ με την εμπρηστική ρητορική και τη μονοθεματική προσέγγιση στην πολιτική εξασφάλισαν στον τελευταίο συγκρίσεις με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Το αποτέλεσμα, δηλαδή η ψήφος υπέρ ενός αριστερού που έκανε καριέρα επιτιθέμενος στη συντηρητική πολιτική τάξη και ενός σχετικά αγνώστου χωρίς κομματική στήριξη, αποτέλεσε αποδοκιμασία του δεξιού κατεστημένου που κυβερνά τη χώρα εδώ και πολλές γενιές. Παράλληλα, όμως, αναδιαμόρφωσε την πολιτική αριθμητική για λογαριασμό του Πέτρο. Ετσι μπορεί πλέον ο ίδιος να προβάλλει εαυτόν ως ασφαλή αλλαγή, προειδοποιώντας πως ο Χερνάντες είναι επικίνδυνο άλμα στο κενό.
«Υπάρχουν αλλαγές που δεν είναι αλλαγές, είναι αυτοκτονίες», σχολίασε ο Πέτρο μετά τον πρώτο γύρο. Ο Χερνάντες είχε πει κάποτε ότι είναι οπαδός του Αδόλφου Χίτλερ, έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα συγχωνεύσει καίρια υπουργεία για να εξοικονομήσει χρήματα και σχεδιάζει να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για να αντιμετωπίσει τη διαφθορά, προκαλώντας ανησυχίες ότι θα μπορούσε να αναστείλει τη λειτουργία του Κογκρέσου και να καθαιρέσει δημάρχους. Παρ’ όλα αυτά, το δεξιό κατεστημένο της Κολομβίας έχει αρχίσει να συσπειρώνεται γύρω του. Πλέον μια νίκη του Πέτρο μοιάζει με δύσκολη αποστολή. Αμέσως μετά την αναμέτρηση ο Γκουτιέρες, πρώην δήμαρχος του Μεντεγίν, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης, εξέφρασε την προτίμησή του στον Χερνάντες, λέγοντας ότι στόχος του είναι να διασφαλίσει τη δημοκρατία.
Ο πολιτικός επιστήμονας Φερνάντο Ποσάδα, στον αντίποδα, θεωρεί πως πρόκειται για την ύστατη προσπάθεια του δεξιού κατεστημένου να μπλοκάρει την άνοδο του Πέτρο στην προεδρία. Ο λόγος είναι πως αν εκλεγεί ο πρώτος αριστερός πρόεδρος της Κολομβίας η απόπειρά του για οικονομική αλλαγή «θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα συμφέροντα της παραδοσιακής πολιτικής τάξης. Η κολομβιανή Δεξιά έχει αγγίξει ένα πολύ ακραίο καταστροφικό στάδιο. Προτιμά μια κυβέρνηση που δεν της προσφέρει τίποτα, αρκεί να μην είναι αυτή του Πέτρο».
Γκουστάβο Πέτρο, πρώην αντάρτης που έγινε γερουσιαστής, και Ροντόλφο Χερνάντες, πρώην δήμαρχος και πλούσιος επιχειρηματίας, αναμετρούνται στις 19 Ιουνίου.
Ο Χερνάντες, που δεν είχε αποσπάσει το ενδιαφέρον των ΜΜΕ μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες, εξελέγη μία φορά δήμαρχος της μεσαίου μεγέθους πόλης Μπουκαραμάνγκα στα βόρεια της χώρας. Δημιούργησε την περιουσία του στον τομέα των κατασκευών, όταν τη δεκαετία του ’90 δημιούργησε φθηνή στέγη για τα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα της χώρας.
Οπαδοί… αεροπειρατές
Σε ηλικία 77 ετών, ο Χερνάντες οικοδόμησε την εκλογική του βάση με τη βοήθεια του TikTok, μια φορά χαστούκισε ένα δημοτικό σύμβουλο μπροστά στις κάμερες και διακήρυξε πρόσφατα στη Washington Post ότι έχει μεσσιανική επιρροή στους οπαδούς του, τους οποίους παρομοίασε με τους αεροπειρατές της 11ης Σεπτεμβρίου, που είχαν υποστεί πλύση εγκεφάλου και οδήγησαν τα αεροπλάνο στους Δίδυμους Πύργους. Πιεσθείς αν αυτή η σύγκριση είναι προβληματική, αρνήθηκε την ιδέα. «Αυτό που συγκρίνω είναι πως αν βρεθείς σε αυτήν την κατάσταση δεν την αλλάζεις», επέμεινε.
Μέχρι πριν από λίγες ημέρες το πολιτικό αφήγημα στην Κολομβία ήταν απλό: για πολλές γενιές, λίγες πλούσιες οικογένειες κυριαρχούσαν στην πολιτική σκηνή και πιο πρόσφατα είχαμε την επικράτηση ενός σκληροπυρηνικού συντηρητισμού, γνωστού ως ουριμπισμού, που πήρε το όνομά του από τον πρώην πρόεδρο Αλβάρο Ουρίμπε. Η οργή όμως του εκλογικού σώματος για την ανέχεια, τις ανισότητες και την ασφάλεια, που ενισχύθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας, παράλληλα με την αυξανόμενη αποδοχή της Αριστεράς μετά την ειρηνευτική διαδικασία του 2016 με τη μεγαλύτερη αντάρτικη οργάνωση, τις Επαναστατικές Ενοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας (FARC), άλλαξε αυτή τη δυναμική.
Το 2022 ο Πέτρο διαισθάνθηκε ότι ήταν η κατάλληλη ευκαιρία για τον ίδιο. Και τους μήνες που προηγήθηκαν των εκλογών της 29ης Μαΐου, οι ψηφοφόροι ανταποκρίθηκαν στις προτάσεις του: την ευρεία επέκταση των κοινωνικών προγραμμάτων, την αναστολή νέων εξορύξεων πετρελαίου σε μια χώρα που εξαρτάται από τις εξαγωγές πετρελαίου και την έμφαση στη κοινωνική δικαιοσύνη. Η ιστορία ήταν η εξής: Αριστερά εναντίον Δεξιάς, αλλαγή εναντίον συνέχειας, ελίτ κατά της υπόλοιπης χώρας. Ωστόσο, η αναπάντεχη άνοδος του Χερνάντες αντανακλά μια απόρριψη τόσο της συντηρητικής ελίτ όσο και του Πέτρο. Και αποκαλύπτει πως το αφήγημα ουδέποτε ήταν τόσο απλό.
«Μπέρδεψε» τον Χίτλερ με τον Αϊνστάιν
Ο Χερνάντες, ο οποίος εξασφάλισε 28% των ψήφων, προσείλκυσε μια δεξαμενή ψηφοφόρων διψασμένων για αλλαγή που δεν θα μπορούσαν ποτέ να ψηφίσουν υπέρ του Πέτρο, αφού ήταν μέλος της αντάρτικης ομάδας των Μ-19, σε μια χώρα στην οποία οι αντάρτες τρομοκρατούσαν τον πληθυσμό επί δεκαετίες. Και είναι αριστερός σε μια χώρα που μοιράζεται σύνορα με τη Βενεζουέλα, μια χώρα βυθισμένη στην ανθρωπιστική κρίση, της οποίας οι αυταρχικοί ηγέτες διεκδικούν τη σημαία της Αριστεράς. Ο Χερνάντες με το πορτοκαλί μαλλί και την προσέγγιση της πολιτικής με επιχειρηματικά κριτήρια προσείλκυσε ψηφοφόρους που είπαν ότι θέλουν κάποιον με τη φιλοδοξία του Τραμπ, ακόμη και αν αυτός έχει μια ροπή προς την έλλειψη τακτ. (Αρκετά χρόνια αφότου είπε ότι είναι οπαδός του Αδόλφου Χίτλερ, ο Χερνάντες αποσαφήνισε ότι ήθελε να πει πως είναι θαυμαστής του Αλβέρτου Αϊνστάιν.)